مقالات روانشناسی / برای بعضی افراد خیانت همسر تیر خلاص به زندگی مشترک است، این در حالی است که عده‌ای دیگر تصمیم می‌گیرند فرصت جبران به‌طرف مقابلشان داده و به دنبال راه‌حل برای ساختن دوباره زندگی خود باشند اما توصیه کارشناسان بعد از مواجهه باخیانت همسر چیست؟
در دنیای امروز، ادامه رابطه با کسی که خیانت کرده می‌تواند کاملاً بحث‌برانگیز باشد. برخی از افراد معتقدند که خیانت همسر به معنای پایان یک رابطه نیست و برخی دیگر از شدت خشم و نفرت، بهترین راه را طلاق می‌دانند اما حقیقت این است که برخورد درست با خیانت همسر آن‌هم زمانی که خود عصبانی و دل‌شکسته‌اید، کار خیلی سختی خواهد بود و افراد اغلب در چنین شرایطی آن‌قدر درگیری ذهنی و عاطفی دارند که نمی‌دانند چه‌کاری باید انجام دهند؛ به همین منظور ما با کمک کارشناسان متخصص در این حوزه به بررسی مواجهه باخیانت همسر از بُعد روانشناسی، اسلامی و حقوقی پرداختیم.
رفتار و اعمالی که خیانت محسوب می‌شوند
گاهی بعد از افشای خیانت، فرد خیانت‌کار درصدد سرپوش گذاشتن بر روی اشتباهات خود برمی‌آید و گاهی با انگ شکاک و حساس بودن به طرف مقابل سعی در توجیه خود می‌کند اما اینکه چه رفتار و اعمالی خیانت محسوب می‌شود. تعریف خیانت ازنظر روانشناسی، اسلامی و حقوقی کمی متفاوت است.
دکتر زهره شفیعی، روانشناس و درمانگر خانواده و استاد دانشگاه در تعریف خیانت از بُعد روانشناسی می‌گوید: «هر عملی که جزء خط قرمزهای همسر به شمار آید و به‌صورت پنهانی و بدون اطلاع همسر انجام شود و فرد بداند که انجام این کار منجر به ناراحتی همسرش می‌شود، خیانت محسوب می‌شود. در بعضی از رویکردها هم خیانت را فقط رابطه جنسی می‌دانند و مابقی رابطه‌ها را بی‌وفایی محسوب می‌کنند اما تعریف اول بسیار معتبرتر است.»
حجت‌الاسلام حسین محمودی، کارشناس مذهبی خانواده و استاد دانشگاه خیانت در اسلام را این‌گونه تعریف می‌کند: «از منظر دین هر نوع رابطه غیرشرعی خیانت محسوب می‌شود حتی نگاه شهوت‌انگیز به نامحرم ولی رابطه مشروع مانند «ازدواج موقت» با شرایط خاص که آسیبی به‌سلامت روانی و مالی خانواده نزند، خیانت نیست.»
محمدجواد بابایی، وکیل پایه‌یک دادگستری نیز دراینباره می‌گوید: «اساساً در متون و قوانین مربوط به حوزه خانواده کلمه «خیانت» وجود ندارد و بجای آن از کلماتی مانند سوء معاشرت و سوء رفتار استفاده‌شده است. در قانون مجازات اسلامی نیز موضوع خیانت زوجین به یکدیگر به‌صورت مستقل جرم انگاری نشده ولیکن ارتکاب هر یک از جرائم منافی عفت مانند انواع زنا، لواط، مساحقه، رابطه نامشروع یا منافی عفت غیر زنا به‌صورت فیزیکی و در مواردی حتی به‌صورت تلفنی یا مجازی توسط هر یک از زوجین مصداق بارز سوء معاشرت محسوب می‌شود که البته در این موارد صرف ادعا در دادگاه خانواده کافی نبوده و اثبات تحقق هر یک از جرائم فوق آن‌هم در دادگاه صالح ملاک عمل است.»
نحوه مواجهه صحیح با خیانت همسر
قطعاً زن یا مردی که از همسر خود خیانت می‌بیند وارد یک بحران بزرگ می‌شود، انواع احساسات بد را تجربه می‌کند و فکرهای زیادی مانند تلافی کردن، آبروریزی یا طلاق به ذهنش خطور می‌کند اما این یک امر ثابت‌شده است که تصمیم‌گیری در شرایط بحرانی نتیجه‌ای جز پشیمانی به بار نمی‌آورد؛ پس در چنین شرایطی چه باید کرد؟
دکتر شفیعی، روانشناس خانواده معتقد است: «بعد از افشای خیانت، فرد آسیب‌دیده نیاز به تخلیه هیجان منفی مثل غم یا خشم دارد و انکار فرد خیانت‌کار آسیب روانی بیشتری را متوجه فرد آسیب‌دیده می‌کند لذا توصیه می‌کنم زوجین در اولین فرصت با همین بحران اقدام به مشاوره کنند.»
او ادامه می‌دهد: «تا زمانی که خیانت، علت‌های خیانت، افکار، ذهنیت‌ها و طرحواره‌های هر دو و رابطه دو نفر بررسی نشود، زوج برای بخشش یا طلاق نمی‌توانند تصمیم بگیرند.»
خیانت همسر را پنهان نگه‌دارید
متأسفانه گاهی فرد آسیب‌دیده به دلیل شرایط بحرانی و ناتوانی در حل مشکل بهترین راه‌حل را در میان گذاشتن مسئله خیانت با اطرافیان می‌داند درحالی‌که به گفته شفیعی، این کار اشتباه است. خیانت همسر باید پنهان بماند تا زوج تصمیم نهایی برای رابطه را بگیرند؛ اگر بنا بر ادامه رابطه بود، این موضوع برای همیشه باید پنهان بماند.
این مسئله در اسلام هم ثابت‌شده و اصل بر عدم پوشش و عدم انتشار این موضوع است. حجت‌الاسلام محمودی دراینباره می‌گوید: «قرآن کریم در آیه ۱۸۷ سوره بقره، رابطه همسران را به لباس تشبیه می‌کند “هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ” یعنی زن و شوهر هم زینت و هم پوشش یکدیگرند یعنی همان‌گونه که لباس انسان، زشتی‌های بدن را می‌پوشاند، همسران نیز بایستی زشتی‌ها و بدی‌های هم را بپوشانند و آبروداری کنند.»
او ادامه می دهد: «متأسفانه ما شاهد آن هستیم که در خانواده‌های جوان، زوجین به‌خصوص زنان به‌محض مشاهده اولین خطای همسرانشان حتی در حد رابطه کلامی در فضای مجازی، آن را جار می‌زنند و با خانواده خود مطرح می‌کنند و منزل را ترک کرده و با رفتار احساسی و هیجانی و عجولانه خود، زندگی خود را به فروپاشی می‌کشانند. درحالی‌که اصل مهم حفظ زندگی است و نباید به‌محض مشاهده خیانت همسر، قید همه‌چیز زده شود بلکه باید رابطه زن و شوهر ترمیم گردد؛ به‌ویژه اگر اولین بار است که چنین خطایی از همسر سر می‌زند و تکرارشونده نیست.این توصیه درصورتی‌که پای فرزند در میان باشد، به‌مراتب مهم‌تر و لازم‌تر است.»
این کارشناس مذهبی خانواده تأکید می‌کند: «باید با مشورت مشاورین خبره، زندگی را اصلاح کرد و علل و عوامل خیانت را از بین برد و نباید با خانواده مطرح کرد چراکه خانواده نیز احساسی می‌شوند و ممکن است رفتاری خشن داشته باشند.»
آیا خیانت قابل‌بخشش است؟
خیانت در برخی مواقع قابل‌بخشش و اغماض است و در برخی مواقع خیر. این مسئله بستگی به شرایط و روحیات زوجین دارد. تشخیص این موضوع بهتر است توسط مشاور و روانشناس انجام شود اما به‌طورکلی بخشش خیانت‌کار آسانی نیست. شفیعی، مشاور خانواده، بخشش بعد از خیانت را یک مسیر بلندمدت می‌داند و می‌گوید: «خیانت منجر به بی‌اعتمادی بین زوجین می‌شود و نمی‌توان انتظار داشت که بعد از خیانت بخشش به‌سرعت اتفاق بیفتد. تا زمانی که مراحل زوج‌درمانی کامل ادامه پیدا نکند، بخشش اتفاق نخواهد افتاد.»
این درمانگر خانواده ادامه می‌دهد: «علاوه بر زوج‌درمانی، همسر خیانت‌کار تا زمانی که زخم‌های خیانت را ترمیم نکند و تا زمانی که تلاش برای اثبات خود و جبران اشتباهش نداشته باشد، پایه بخشش خیانت بی‌فایده است اما با رعایت مباحث بالا (زوج‌درمانی، ترمیم زخم‌های خیانت و جبران اشتباه) در طولانی‌مدت، بخشش و اعتماد قابل بازگشت است.»
توصیه اخلاقی و اسلامی در مورد بخشش همسر خیانت‌کار
مهم‌ترین اتفاق شومی که در هر نوع خیانت رخ می‌دهد، از بین رفتن اعتماد در زندگی زناشویی است. به گفته حجت‌الاسلام محمودی در بسیاری از موارد همسر خیانت دیده ترجیح می‌دهد زندگی مشترک خود را به پایان برساند و یک‌طرفه قید همسر و فرزند را بزند اما همسر باتدبیر و صبور، اگر خیانت همسرش از روی سهل‌انگاری و شیطنت جوانی بوده و تکرارپذیر نباشد، زندگی خود را با استحکام و پایداری بیشتری از دفعه اول بنا می‌کند و کاستی‌ها را جبران می‌کند و همسر خود را با اخذ تعهد اخلاقی می‌بخشد.
این کارشناس دینی توصیه می‌کند: «برای ترمیم زندگی مشترک، فرد خیانت‌کار باید «اعتمادسازی» و هیچ‌وقت «پنهان‌کاری» نداشته باشد و شفاف و صادق باشد و نیازهای عاطفی، جنسی و خلأهای رابطه خود را به همسرش بگوید. از سوی دیگر، باید برای یکدیگر وقت گذاشته و صادقانه و بدون مشاجره و توهین به یکدیگر درباره دلایل بروز این اتفاق و احساساتی که به آن دچار شده‌اند باهم صحبت کنند. همسر خیانت دیده نیز باید یک‌بار دیگر فرصت جبران دهد و نیازهای منجر به خیانت را برآورده سازد.»
راه‌های حقوقی اثبات خیانت
بعضی افراد بعد از متوجه شدن خیانت همسر خود، به خاطر حفظ آبرو یا وجود فرزند آن را مخفی کرده و گذشت می‌کنند، بعضی هم خیانت را خط قرمزی نابخشودنی می‌دانند و بدون دادن فرصت جبران به طرف مقابل به دنبال اجرای حکم حقوقی خیانت می‌روند اما زوجینی که به سمت طلاق می‌روند، باید نسبت به اثبات خیانت و آثار حقوقی آن مطلع باشند.
محمدجواد بابایی، وکیل پایه‌یک دادگستری در رابطه با اثبات خیانت می‌گوید: «ادله اثبات سوء معاشرت یا همان خیانت عرفی، حسب مورد و با توجه به نوع آن (جرم حدی باشد یا تعزیری) متفاوت است ولی به‌صورت کلی از طریق شهادت شهود، اقرار شخص، علم قاضی، استناد به عکس یا فیلم و حتی صدا، گواهی پزشکی قانونی، استعلام خطوط تلفن همراه و حتی در بعضی موارد اسکرین شات از پیام‌ها و به‌طورکلی هر آنچه موجب حصول علم و اقناع قاضی شود، قابل‌اثبات است.»
او ادامه می‌دهد: «چنانچه مرد و زنی بدون وجود رابطه محرمیت به‌صورت حضوری و یا از طریق تلفن، چت یا تماس صوتی یا تصویری در شبکه‌های اجتماعی اقدام به ارتکاب اعمال و رفتارهای خلاف شرع و اخلاق حسنه مانند معاشقه، در آغوش گرفتن فیزیکی، شهوت‌رانی یا اقدامات تحریک‌آمیز جنسی، چت‌های حاوی مطالب و محتویات مبتذل یا مستهجن و خلاف عفت عمومی با یکدیگر نماید این اعمال می‌تواند از مصادیق رابطه نامشروع تلقی شود که از عکس یا فیلم یا اسکرین‌شات‌های موجود در این رابطه می‌توان به‌عنوان ادله اثبات دعوا استفاده کرد. البته ناگفته نماند که ملاک تشخیص نامتعارف بودن عملی یا خلاف عفت یا خلاف شرع بودن آن با دادگاه رسیدگی‌کننده است.»
بابایی در رابطه با روند طرح شکایت خیانت می‌گوید: «کافی است افراد با داشتن دلایل و مستندات اثباتی فوق، در سامانه ثنا ثبت‌نام کرده و نسبت به ثبت شکوائیه اقدام نمایند. البته لازم به ذکر است که در این موضوع با توجه به تحقق جرم بین دو نفر دیگر، شاکی (هر یک از زوجین) صرفاً اعلام‌کننده جرم محسوب می‌شود.»
آثار حقوقی خیانت
ازنظر قانون، زن و مردی که باهم پیمان بستند و ازدواج کردند نباید به همدیگر خیانت کنند. در صورت خیانت کردن، زوجین باید بدانند که این کار آثار حقوقی را به دنبال دارد که در صورت طرح شکایت، طبق قانون با آن فرد برخورد خواهد شد. بابایی درباره آثار حقوقی خیانت می‌گوید: «سوء معاشرت و ارتکاب جرائم منافی عفت (همان خیانت عرفی) چنانچه توسط هر یک از زوجین محقق و در دادگاه صالح نیز به اثبات برسد، حسب مورد و طبق قانون مجازات اسلامی مستوجب مجازات شلاق یا … است که البته این نوع مجازات صرفاً از بابت ارتکاب جرم است نه از بابت سوء معاشرت در رابطه زناشویی.»
این وکیل پایه‌یک دادگستری با ذکر مثالی توضیح می‌دهد: «اگر زن شوهرداری به شرح آنچه بیان شد مرتکب جرائم منافی عفت شود، فقط به‌موجب قانون مجازات اسلامی محکوم به تحمل مجازات شخصی خود می‌گردد و محکومیت وی ارتباطی با مهریه ایشان یا میزان آن ندارد. به عبارتی، حتی اگر زنی محکوم‌به رابطه نامشروع شود بازهم حق مطالبه تمام مهریه‌اش را کما فی الساق دارد. در خصوص خیانت مرد نیز لازم به ذکر است که اثبات سوء معاشرت وی به شرح فوق باعث محقق شدن شرط مندرج در سند نکاحیه (که با همین عنوان قیدشده) می‌گردد که علاوه بر آن، اساساً موضوع سوء معاشرت زوج را حتی می‌توان از مصادیق عسر و حرج موضوع ماده ١١٣٠ قانون مدنی نیز به‌حساب آورد که به این نحو دلایل موجهی برای طرح دعوی طلاق از طرف زوجه است.»
منبع: ایرنا