جنگ نرم و رسانه و ضرورت تقویت دفاع فرهنگی
پایگاه خبری و تحلیلی رشد ( roshdnews.ir ) جنگ نرم و رسانه؛ ضرورت تقویت دفاع فرهنگی برای نسل امروز
در دنیای امروز که تهدیدات نرم‌افزاری و فرهنگی روز به روز در حال افزایش است، رسانه‌های داخلی به‌عنوان ابزاری کلیدی در حفظ هویت ملی و مقاومت در برابر این تهدیدات شناخته می‌شوند. رهبر انقلاب اسلامی در بیانات خود بارها به اهمیت نقش رسانه‌ها در مقابله با جنگ نرم و تقویت آگاهی عمومی تأکید کرده‌اند.
به گزارش ایسنا، امروزه جنگ نرم به یکی از مهم‌ترین چالش‌های جوامع تبدیل شده است، نقش رسانه‌ها به عنوان ابزاری قدرتمند در ایجاد آگاهی و تقویت هویت ملی و فرهنگی بیش از هر زمانی احساس می‌شود. رسانه‌های داخلی به عنوان ابزارهای مؤثر در ایجاد هوشیاری و آگاهی عمومی در برابر تهدیدات نرم‌افزاری نقش بسزایی دارند. آنها می‌توانند با تولید محتوای فکری و آموزشی، به افزایش تحلیل انتقادی میان مخاطبان کمک کرده و مانع از نفوذ اطلاعات مخرب و نادرست شوند.
این گزارش با استناد به بیانات رهبر انقلاب نقش رسانه‌های داخلی و تأثیرات شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی را بررسی کرده و خاطرنشان کرده است که جوانان به عنوان موتور محرک جامعه، در تقویت دفاع نرم‌افزاری و حفظ هویت انقلابی نقش اساسی دارند که باید به آن توجه ویژه‌ای شود.
توفیق ملت در توحید کلمه است
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای فروردین ۱۴۰۳ در بخشی از خطبه‌های نماز عید فطر در توصیه ای تاکید کردند: همه مردم، جوانان، فعالان سیاسی – اجتماعی و فعالان رسانه‌ای بدانند که توفیق ملت در توحید کلمه است البته اختلاف نظر سیاسی و غیر سیاسی اشکالی ندارد اما درگیری و یقه‌گیری و ایجاد دودستگی‌های جعلی، به زیان دین و دنیای ملت و تضعیف کننده کشور است.
رسانه‌های داخلی می‌توانند با تولید محتوای معتبر و متنوع، به تقویت آگاهی عمومی و مقابله با اطلاعات نادرست بپردازند. این رسانه‌ها باید به عنوان یک منبع معتبر برای ارائه تحلیل‌های دقیق و مستند عمل کنند.
ایشان همچنین دی ۱۴۰۳ در بخشی از پیام خود به رئیس صدا و سیما نوشتند که «امروز پیروزی یک طرف را توانایی او در گرفتن و رساندنِ پیام و روایت او از واقعیت، رقم میزند؛ بسیار پیش و بیش از آنکه ابزارهای نظامی وارد میدان شوند و در آن اثر بگذارند. ما در این عرصه‌ی مهم باید دقت و تلاش و ابتکار خود را مضاعف کنیم.»
تاکید رهبر انقلاب در این زمینه یادآوری می‌کند که بررسی و ارزیابی سیاست‌های رسانه‌ای موجود از یک سو و شناخت نواقص و ظرفیت‌های آن، می‌تواند پایه‌گذار سیاست‌های مؤثرتر باشد. پیشنهاداتی برای بهبود این سیاست‌ها شامل افزایش تنوع محتوایی و افزایش تعامل با جامعه مخاطب است.
برخی کشورها اقداماتی را در زمینه نظارت بر محتوای رسانه‌ها مستقر کرده‌اند تا بتوانند از بروز ناامنی‌های اجتماعی و فرهنگی جلوگیری کنند. این کشورها با ایجاد نهادهای مربوط به امنیت اطلاعات و همچنین مدیریت محتوا در فضای مجازی، تجربیات موفقی را در این حوزه به دست آورده‌اند؛ چراکه تهدیدات نرم‌افزاری می‌توانند موجب تضعیف هویت ملی و فرهنگ بومی شوند، و در عین حال افکار عمومی را با سردرگمی و ناامیدی مواجه کنند. تحلیل‌های روان‌شناختی نشان می‌دهد که این نوع تهدیدات به ایجاد اختلافات داخلی و کاهش اعتماد اجتماعی منجر می‌شود. شاید از همین منظر رهبر انقلاب شعر را رسانه‌ای مهم و تأثیرگذار در دوران جنگ رسانه‌ای خوانده و گفته‌اند: در این عرصه باید از میراث کم‌نظیر شعر و ادب فارسی به عنوان رسانه‌ای قدرتمند و اثرگذار و نافذ به بهترین وجه استفاده شود و پیام‌های دینی، تمدنی، ایرانی‌گری و ایستادگی و شجاعت به افکار عمومی دنیا منتقل شود.
شبکه‌های اجتماعی به صورت دوگانه عمل می‌کنند. از یک سو قابلیت دستکاری افکار عمومی را دارند و از سوی دیگر، بستر مناسبی برای اطلاع‌رسانی و تقویت جنبش‌های اجتماعی و فرهنگی به شمار می‌روند. در دنیای دیجیتال امروز، استفاده درست از این فضاها می‌تواند به تقویت هویت ملی کمک کند.
دانشگاه‌ها به عنوان مراکز تأمین دانش و آموزش می‌توانند با ارائه برنامه‌های آموزشی و پژوهشی در زمینه جنگ نرم، نسل جوان را برای مواجهه با این تهدیدات آماده کنند. برگزاری کارگاه‌ها و همایش‌ها می‌تواند به ایجاد آگاهی و تحلیل انتقادی در بین دانشجویان کمک کند.
راهکارهای عملی شامل تشکیل کارگروه‌های تخصصی در رسانه‌ها، ایجاد کمپین‌های آگاهی‌رسانی، و تهیه محتوای جذاب و معتبر برای جوانان است. همچنین لازم است که نهادهای دولتی و غیردولتی در این زمینه همکاری کنند.
جوانان به عنوان نیروی محرکه جامعه، می‌توانند با استفاده از خلاقیت و دانش خود در عرصه رسانه و فضای مجازی، نقش مهمی در ترویج هویت انقلابی و ملی ایفا کنند. فرایند آموزش و مشارکت آنان در برنامه‌های دفاع نرم‌افزاری باید جدی گرفته شود.
رسانه‌ها باید با تولید محتوای مؤثر و فرهنگی، حس تعلق به ایرانی بودن را در میان مردم تقویت کنند. برگزاری رویدادهای فرهنگی و استخدام هنرمندان و نویسندگان بومی برای تولید محتوای فرهنگی از جمله این اقدامات هستند.
مشکلات نرم‌افزاری با ابزارهای سخت‌افزاری قابل رفع نیست
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در آخرین روزهای بهمن ماه امسال با تأکید بر استمرار مقابله با نیرنگ‌های دشمن، گفتند: مسئولان دستگاههای تبلیغاتی و آموزشی و رسانه‌ای، صاحبان بیان و قلم، اصحاب دانش و هنر و آحاد جوانان فعال در فضای مجازی، نقاط مورد توجه دشمن برای نفوذ در افکار عمومی را شناسایی و آنها را با تولید محتوا و فکر و اندیشه مسدود کنند.
ایشان دفاع نرم‌افزاری در شرایط کنونی را مهمتر از دفاع سخت‌افزاری برشمردند و در تبیین علت این اهمیت گفتند: نقص در دفاع سخت‌افرازی با دفاع نرم‌افزاری قابل جبران است همچنانکه تاکنون بارها این کار انجام شده اما مشکلات نرم‌افزاری با ابزارهای سخت‌افزاری قابل رفع نیست.
تحلیل دقیق و جامع از تأثیرات تهدیدات نرم‌افزاری بر هویت ملی و فرهنگی می‌تواند به ما در شناسایی نقاط ضعف و قدرت کمک کند. نتایج این تحلیل‌ها باید به صورت عمومی ارائه شود تا جامعه با اطلاعات دقیق تصمیم‌گیری کند.
استفاده از تاریخ و فرهنگ غنی ایران برای ترویج فرهنگ مقاومت ضروری است. رسانه‌ها می‌توانند با داستان‌سرایی و بازتاب تاریخ پیروزی‌ها و مقاومت‌ها، بر حس ملی‌گرایی و فرهنگ انقلابی تأکید کنند.
پس از شناسایی چالش‌ها، باید برنامه‌ریزی‌های لازم برای تقویت نقش جوانان در این زمینه انجام شود. ایجاد فضاهای مشارکت برای جوانان می‌تواند موجب شکل‌گیری جنبش‌های مؤثر برای مقابله با جنگ نرم گردد. شناسایی چالش‌ها از جمله محدودیت‌ها و فشارهای موجود و همچنین فرصتی برای تقویت محتوای داخلی می‌تواند به رسانه‌های داخلی کمک کند تا با مدیریت بهتر و استراتژی‌های مؤثر به جنگ نرم بپردازند.
رسانه‌ها، به‌عنوان پل ارتباطی میان مسئولان و مردم، می‌توانند نقش بسزایی در افزایش آگاهی عمومی، آموزش فرهنگ مقاومت و جلوگیری از نفوذ ناپسند فرهنگی ایفا کنند. یکی از تأکیدات رهبر انقلاب این است که باید با تولید محتوای مناسب و جذاب، پیام‌های ارزشمند و فرهنگی را به جامعه منتقل کرد و همچنین به جنگ نرم دشمنان پاسخ داد.
تحلیلگران رسانه‌ای بر این باورند که تقویت رسانه‌های داخلی باید در اولویت قرار گیرد. این شامل حمایت از تولید محتوای باکیفیت، تربیت خبرنگاران و کارشناسان متخصص و همچنین ارتقاء سواد رسانه‌ای در بین افراد جامعه است. رهبر انقلاب همچنین بر لزوم استفاده از فناوری‌های نوین و فضای مجازی به‌عنوان ابزاری برای انتقال پیام‌های فرهنگی تأکید کرده‌اند.
با توجه به تهدیدات نرم‌افزاری و فرهنگی موجود، رسانه‌های داخلی برای جلوگیری از تهاجم فرهنگی، حفظ هویت ملی و تقویت روحیه مقاومت در میان جوانان و اجتماع باید به‌طور مستمر و هوشمندانه عمل کنند. بیانات رهبر انقلاب، راهنمایی روشن برای تمامی رسانه‌ها در مسیر تحقق این اهداف مهم است.
در نهایت ضرورت توجه به رسانه‌ها و تقویت آنها در راستای مقابله با جنگ نرم است که می‌تواند به حفظ فرهنگ و هویت ملی کمک شایانی کند.