به نظر می رسد واژه ناباروری با وجود فرهنگ سازی های بسیار در میان خیلی از خانواده ها قابل هضم نبوده و نیست و در کنار هزینه‌های سنگین درمان فرزندآوری، زوجین فشار روانی زیادی را برای باروری متحمل می‌شوند. طبق گفته بسیاری از کارشناسان هزینه های هنگفت و شکست های پی در پی در مسیردرمان دلیل مهم و اصلی خیلی از زوجین برای دنبال نکردن درمان ناباروری است.
فاطمه شیری
به نظر می رسد واژه ناباروری با وجود فرهنگ سازی های بسیار در میان خیلی از خانواده ها قابل هضم نبوده و نیست و در کنار هزینه‌های سنگین درمان فرزندآوری، زوجین فشار روانی زیادی را برای باروری متحمل می‌شوند. طبق گفته بسیاری از کارشناسان هزینه های هنگفت و شکست های پی در پی در مسیردرمان دلیل مهم و اصلی خیلی از زوجین برای دنبال نکردن درمان ناباروری است. به همین دلیل دولت طی طرحی با عنوان “قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت” به کمک زوجین نابارور آمده تا با تخصیص اعتبار دراین بخش گره از مشکلات تامین هزینه های درمان ناباروری آنها باز کند.
طبق ماده ۴۳ این قانون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان های بیمه گر برنامه ها و اقدامات لازم پروسه درمان ناباروری زوجین را انجام داده و آنها را تحت پوشش کامل بیمه های پایه بدون محدودیت زمان و دفعات مورد نیاز به تشخیص پزشک معالج درآورند. در همین باره و اطلاع از حمایت های درمانی دولت از این زوج ها با دکتر احمد وثوق مدیر مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری پژوهشگاه رویان به گفتگو پرداختیم.
*** تعهدی که اجرایی نشد
بحث حمایت از زوج های نابارور چند سالی است که تبدیل به موضوعی داغ و مهم برای زوجین نابارور، مراکزی که خدمات درمان ناباروری ارائه می دهند و از طرفی برای دولت شده است. به گفته دکتر وثوق در ابتدا بخشی از داروهای پروسه این درمان پیچیده و سخت تحت پوشش بیمه درآمد و آن زمان با استقبال زیادی مواجه شد: «این قدمی مفید و مهم بود که بخشی از داروهای درمان ناباروری بر پایه داروهای تولید داخل تحت پوشش بیمه قرار گرفت».
سپس در قدم بعدی مجلس شورای اسلامی اعتباری را در اختیار وزارت بهداشت و درمان قرار داد تا در جهت کمک از زوج های نابارور استفاد کند. دکتر وثوق در این باره می گوید:«اعتبار در نظر گرفته شده مبلغ یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان برای یک سیکل درمان های پیشرفته ناباروری بود اما متاسفانه بیشتر این اعتبار در موارد غیرناباروری هزینه شد و مراکز دولتی که تعهد داده و ارائه خدمات کرده بودند موفق به گرفتن این اعتبارات نشدند و این طرح چندان موفق نبود». با این وجود اما مراکز ناباروری که در جریان شرایط زوجین نابارور بودند این اتفاق را قدم مثبتی برای این افراد می دانستند.
*** این درمان دیگر لاکچری نیست
قدم بعدی در حمایت از زوجین نابارور این بود که تعداد بیشتری از داروها را تحت پوشش بیمه قراردهند. مدیر مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری پژوهشگاه رویان این رویه را اقدامی موثر در تشویق زوجین نابارور برای ادامه درمان می داند :«برخی از این داروها برای درمان ناباروری حتی در کشور تولید نمی شدند که بخشی از این داروها نیز تحت پوشش بیمه قرار گرفت. باز هم این اقدام خوبی برای کمک به زوج های نابارور بود چراکه امید آنها برای انجام و تکمیل پروسه درمانی بیشتر می کرد». در آخرین اقدام که در سال ۱۴۰۰ به تصویب رسید بیمه های پایه از جمله تامین اجتماعی و بیمه سلامت موظف شدند زوج های نابارور را برای انجام اقدامات درمانی ناباروری تحت پوشش خود قرار دهند.
دکتر وثوق با اشاره به اینکه این اقدام خارج کردن این نوع از درمان از انحصار قشری خاص با تمکن مالی ویژه بود ادامه می دهد:«از سال گذشته زوج های نابارور می توانستند با حمایت دولت تا سقف کمتر از ۷ میلیون خدمات درمان ناباروری دریافت کنند. طی این طرح مراکز طرف قرارداد با بیمه های تامین اجتماعی و سلامت خودشان اسناد و مدارک را برای بیمه ارسال کرده و در مقابل خدماتی که ارائه کرده اند هزینه از بیمه می گیرند. اگر هم طرف قرارداد نباشند فرم های مربوطه را پرکرده، ریز هزینه های زوج نابارور را در این فرم قید کرده و در اختیار زوجین قرار می دهند تا آنها به بیمه مراجعه کرده و تا سقف تعیین شده هزینه را دریافت کنند.
*** افزایش اعتبار درمان ناباروری به ۹ میلیون تومان
مدیر مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری رویان با بیان جزییات بیشتری از ادامه طرح های حمایت از زوجین نابارور می گوید:« ایراد اولیه این طرح، این بود که نوع خدمات تعریف شده بود. یعنی خدمت خارج از آن لیست حتی اگر هزینه اش کمتر از آن مبلغ اعتبار هم می شد قابل پذیرش از سوی بیمه نبود.اکنون اتفاق خوبی که افتاده این است که گفته شده این سقف اعتبار برای کلیه خدمات ناباروری قرار است در نظر گرفته شود. در نتیجه امیدواریم هم این طرح برای کلیه خدمات ناباروری اجرایی شود و هم با توجه به وضعیت اقتصادی این مبلغ اعتبار امسال افزایش پیدا کند. شاید امسال تا اعتبار ۹ میلیون تومان درمان زوج های نابارور تحت حمایت بیمه قرار بگیرد. بدون شک این اعتبارسنجی هم به زوجینی که مشکل مالی برای درمان ناباروری دارد کمک و آنها را تشویق می کند و هم باعث می شود مراکز درمان ناباروری سهمی در برنامه رشد جمعیت داشته باشند».
*** ارائه خدمات بدون سقف ناباروری برای نیروهای مسلح
مرکز رویان در حال حاضر قرارداد نهایی با سازمان تامین اجتماعی و بیمه سلامت ندارد. به همین دلیل این مرکز فهرست خدمات و مستندات را برای زوجین آماده و در اختیارشان قرار می دهند تا آنها با مراجعه به تامین اجتماعی و بیمه سلامت هزینه هایشان را تا سقف مشخص شده دریافت کنند.
به گفته دکتر وثوق این مرکز اما با نیروهای مسلح قرار داد دارد و از شهریورماه ۱۴۰۰ این قرارداد در حال اجرا است با این تفاوت که بیمه نیروهای مسلح متعهد به پرداخت هزینه ها بدون سقف شده است:«در مراکز درمانی دولتی همه هزینه ها انجام می شود و بیمارستان ها بر اساس مستندات از بیمه پول خود را دریافت می کنند اما در مرکز رویان و مراکز خصوصی درمان ناباروری از آنجایی که قرادادها نهایی نشده بیماران هزینه را پرداخت و صورت حساب می گیرند تا از بیمه دریافت کنند».
یکی از موضوعات مهم در بحث هزینه های سنگین ناباروری داروها هستند که از قبل تحت پوشش بیمه درآمده اما داروهای خاصی هم هستند که تحت پوشش بیمه نیستند و چه در مراکز دولتی و چه غیردولتی شخص بیمار مجبور به پرداخت هزینه آن است. اما بخشی که تحت پوشش بیمه است را بیمار با مراجعه به داروخانه دریافت و فقط سهم خودش را پرداخت می کند.
*** نقش زن و مرد در ناباروری یکسان است
«صرف مشوق اقتصادی در افزایش باروری و جمعیت بی تاثیر نیست». دکتر وثوق با گفتن این جمله ادامه می دهد: «دغدغه اولیه زوجین برای باروری بحث هزینه و مسائل اقتصادی است اما ما اعتقاد داریم یک سیکل درمان باید صد در صد مجانی باشد و بایستی دنبال این موضوع باشیم اما فعلا در همین حد هم قدم مثبتی است. با این حال مسائل مربوط به پس از تولد کودک از جمله تامین شیرخشک، پوشک، اجاره خانه و… نیز مسائل مهمی هستند که خانواده ها قبل از باروری به آن می اندیشند».
در طرف دیگر فشارهای خانواده های زوجین برای فرزندآوری، مشکلاتی را برای آنها به وجود می آورد که گاهی منجر به گسستن پیوندهای عاطفی آنها از یکدیگر می شود. «این موضوع ریشه در مسائل فرهنگی و اجتماعی جامعه دارد و متاسفانه نتوانستیم این مسئله را جا بیندازیم که نقش زن و مرد در ناباروری یکسان است. به همین دلیل بعضی از خانواده ها علت ناباروری را از چشم زن خانواده می بینند در حالی که علت آن می تواند بیماری مرد باشد».
شاید اگر فرهنگ سازی بیشتری در این زمینه انجام و مسیرهای فرزندآوری زوجین تسهیل شود، در این صورت اساس و بنیان خانواده نیز آسیب نمی بیند. دکتر وثوق در این باره می گوید:«امروز نیاز داریم با تصویب این طرح نیمه پر لیوان را ببینیم و نیمه خالی این طرح را بگذاریم برای آینده و امید این را داشته باشیم که قطعا نواقص آن، اصلاح می شود. پس بهتر است این قدم مثبت را به فال نیک بگیریم و با حمایت های بیشتر مسیر درمان را برای زوجین نابارور هموار تر کنیم.