مقالات آموزش عالی / شرق نوشت: حواشی سازمان سنجش حداقل در یکی، دو ماه گذشته کم نبوده است؛ از لورفتن سؤال‌های کنکور تا برگزارنشدن آزمون آیلتس آن‌هم درست در شرایطی که برای اولین بار قرار شد توسط سازمان سنجش برگزار شود و اتفاقا اعلام شد که در این آزمون هم سؤال‌ها لو رفته است.
القصه اینکه پریشب شاهکار جدیدی علم شد. درست وقتی که کنکوری‌های امسال بعد از کلی استرس و شب‌زنده‌داری چشم‌به‌راه نتایج آزمون بودند، سایت سازمان سنجش از دسترس خارج شد.
طبق اعلام قبلی سازمان سنجش، جمعه‌شب قرار بود نتایج مرحله اول کنکور اعلام شود. همین‌طور هم شد؛ نتایج اولیه آزمون سراسری ۱۴۰۲ روی سایت سازمان سنجش قرار گرفت. این نتایج تنها شامل نمره خام، درصدها و نمره کل سابقه تحصیلی بود و قرار بود رتبه‌های نهایی در روزهای آینده اعلام شود اما کمی بعد که کنکوری‌ها با هزار امید و آرزو و اضطراب وارد سایت سازمان سنجش شدند، سایت از دسترس خارج شد.
خبری که سازمان سنجش هم آن را تأیید کرد و گفت که به دلیل ترافیک بالای مراجعه به سامانه، فعلا مشاهده نتایج کنکور مقدور نیست. البته ساعت حدود یک نیمه‌شب بود که خبرگزاری‌ها اعلام کردند مشکل فنی سایت سازمان سنجش آموزش کشور که به دلیل ترافیک بالای مراجعه داوطلبان برای مشاهده نتایج اولیه کنکور ۱۴۰۲ از دسترس خارج شده بود، رفع شده است.
این روزها، روزهای مطلوبی برای سازمان سنجش نیست. به‌ویژه برای رئیس آن. ماجرای لورفتن سؤال‌های کنکور حواشی زیادی به بار آورده بود که بعد مشکلات دیگری هم از راه رسید. البته چند‌سالی هست که ماجرای لورفتن سؤال‌ها چه در امتحانات نهایی و چه در کنکور درست یا نادرست همیشه حاشیه‌ساز بوده اما امسال این ماجرا رنگ‌و‌بوی دیگری گرفت. اعتراضات و شبههها به قدری زیاد شد که حتی عبدالرسول پورعباس، رئیس سازمان سنجش، درباره لورفتن سؤالات کنکور توضیحاتی داد: «اولین عکسی که از جلسه بیرون آمده ساعت یک‌و‌نیم ظهر و یک عکس از یک صفحه دفترچه بود. تا ساعت یک‌و‌نیم هیچ‌گونه نشانه‌ای از عکس‌گرفتن پیدا نشد». حتی یکی از روزنامه‌ها به‌صورت رسمی نوشت که رئیس سازمان سنجش باید استعفا بدهد و کنار گذاشته شود.
پورعباس در یک برنامه تلویزیونی هم گفته بود «تقلب در هر آزمونی ممکن است رخ دهد اما تقلب به‌معنای افشای سؤالات یعنی اینکه داوطلبان قبل از آزمون به سؤالات دسترسی داشته باشند، در کشور امکان ندارد. تا اینجا می‌توان قسم خورد که تا حالا اتفاق نیفتاده است و تا جلسه آزمون هیچ‌کس سؤالات را ندیده است. در سال‌های اخیر روند تقلب به بعد از رسیدن سؤالات به داوطلب رخ داده است. تقلبی که قبلا بوده است نگاه به چپ و راست بوده که در سال‌های اخیر تکنولوژی به این مسئله وارد شده است. در‌حال‌حاضر تقلب این است که داوطلب عکس سؤالات را بیرون می‌فرستد و تقلب آنجا اتفاق می‌افتد که سؤالات حل شوند و به‌وسیله کیت‌های الکترونیک پاسخ‌ها به داوطلب برسند که البته در آزمون‌های چهارشنبه و پنجشنبه اتفاق چندانی رخ نداد و فقط یک عکس مخابره شد».
بعد این ماجرا، لورفتن سؤالات آزمون آیلتس و لغو این آزمون حسابی خبرساز شد. قرار بود این آزمون صبح هفتم مرداد در حوزه امتحانی شهر تهران برگزار شود که پس از حضور داوطلبان در جلسه، اعلام شد که آزمون امروز به دلیل لورفتن سؤالات لغو شد. یکی از داوطلبان دراین‌باره گفته بود: «مسئولان سازمان سنجش آموزش کشور به ما اعلام کردند که آزمون آیلتس امروز از سوی مرکز برگزاری این آزمون لغو شده؛ این خبر موجب اعتراض و نگرانی داوطلبان شرکت‌کننده در آزمون شد و حتی رئیس سازمان سنجش هم که شخصا در محل برگزاری آزمون حضور یافت هیچ جواب شفافی در این زمینه نداد».
چند روز بعد، پورعباس، رئیس سازمان سنجش، در توضیح این ماجرا به فارس گفت: «از روز جمعه ششم مردادماه شایعاتی در منطقه پیچید که سؤالات این دوره از آزمون آیلتس به بیرون درز کرده و منشأ آن هم مشخص نیست که داخل کشور است یا خارج از کشور؛ به احتمال زیاد منشأ درز سؤالات آزمون آیلتس خارج از کشور است، یک احتمال هم هست که از طریق خود مراکز مجری که مستقل هستند و فقط تحت نظارت ما قرار دارند، این اتفاق افتاده باشد.
ما صبح آزمون سؤالات افشاشده و سؤالات آزمون را مقایسه کردیم و دیدیم که با یکدیگر تطابق دارند؛ بنابراین با توجه به نظر حاکمیتی که سازمان سنجش آموزش کشور بر این آزمون دارد ما موظف بودیم که برگزاری این آزمون را در کشور لغو کنیم و مراکز مجری (چه شرکت خارجی و چه عوامل داخلی) هم موظف هستند حق و حقوق داوطلبان عزیز را به آنها بازگردانند.
انفصال از خدمت؟
یکی دیگر از حواشی اخیر سازمان سنجش که البته از چندی پیش قبای رئیس این سازمان را نشانه گرفته بود، ماجرای ادامه تحصیل بیش از هزار دانشجوی متهم به تقلب در رشته‌های پزشکی، دندان‌پزشکی، داروسازی و چندین رشته پرطرفدار مهندسی و علوم انسانی بود که حسابی خبرساز شد. برخی پزشکان در شبکه‌های اجتماعی کمپینی به راه انداختند با این مضمون که من یک پزشک غیرسهمیه‌ای هستم. این ماجرا حتی واکنش نمایندگان مجلس و برخی مقامات در وزارت علوم را هم در پی داشت.
خلاصه اینکه هیئت‌های بدوی و تجدیدنظر رسیدگی به تخلفات آزمون سراسری، به «ابطال نتیجه آزمون اصلی ورودی به دانشگاه» تعدادی از داوطلبان شبهه‌دار آزمون‌های ۱۳۹۸، ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ حکم دادند.
از سوی دیگر این افراد به سازمان سنجش، وزارت علوم و مجلس شکایت کردند که منجر به ابلاغ «استفساریه» روی ماده ۱۱ قانون رسیدگی به تخلفات آزمون سراسری در مهر سال گذشته شد. ماده ۱۱ جلوی ورود متخلفان کنکور را به دانشگاه می‌گرفت اما استفساریه جدید اعلام کرد این ماده درمورد کسانی می‌تواند اجرا شود که «داوطلب کنکور» باشند نه دانشجو. یعنی سازمان سنجش باید شبهه موجود درباره آنها را در فاصله کوتاه اعلام نتایج اولیه کنکور تا زمان نام‌نویسی آنان در دانشگاه حل‌وفصل کند.
با استناد به همین استفساریه، تعدادی از همان داوطلبان شبهه‌دار که قبلا رأی ابطال نتیجه کنکورشان صادر شده بود، دوباره به دیوان عدالت اداری شکایت کردند و شعبه ۲۸ دیوان هم «دستور موقت بازگشت به تحصیل» را برای تعدادی از آنان صادر کرد که بر همین اساس آنها توانستند «به‌صورت موقت دانشجو شوند».
با تمام این اوصاف اما سازمان سنجش مانع از ورود داوطلبان شبهه‌دار به دانشگاه شد، چون معتقد بود این افراد از دانشگاه اخراج شده‌اند و دیگر دانشجو محسوب نمی‌شوند.
۱۸ مرداد ماجرا بیخ پیدا کرد و مسئولان سازمان سنجش آموزش کشور درباره صدور حکم انفصال از خدمت رئیس این سازمان توضیح دادند. گفتند سازمان سنجش در روزهای گذشته طی نامه‌ای به دیوان عدالت اداری اعلام کرد که این افراد اطلاعات غلط به قاضی داده‌اند که اعلام کرده‌اند دانشجو هستند، در‌حالی‌که براساس حکم هیئت‌های بدوی و تجدیدنظر رسیدگی به تخلفات آزمون سراسری از دانشگاه اخراج شده‌اند و دیگر دانشجو نیستند.
به گفته مسئولان سازمان سنجش، رئیس این سازمان اجازه بازگشت این افراد به دانشگاه را نداده و همین دلیلی بر حکم انفصال یک‌ساله پورعباس شد. البته همان موقع اعلام شد که حکم انفصال از خدمت رئیس سنجش قطعی نیست: «لازم به یادآوری است حکم انفصال رئیس سازمان سنجش آموزش کشور با اتهام مقاومت در قبال معرفی داوطلبان مذکور به دانشگاه قطعی نیست و در مهلت قانونی نسبت به آن اعتراض نموده و تجدید‌نظرخواهی می‌شود».
اقدام پورعباس البته حمایت برخی از نمایندگان مجلس را به همراه داشت. مهرداد ویس‌کرمی، عضو کمیسیون آموزش مجلس، درباره حکم دیوان عدالت اداری درباره رئیس سازمان سنجش به ایرنا گفت: «در جلسات متعددی که با پورعباس داشتیم، وی بر موضوعاتی از جمله اینکه باید قانون سنجش رعایت شود و با افراد متخلف به شکل جدی برخورد شود بسیار تأکید داشت. اینکه این افراد شاکی به لحاظ حقوقی به چه شکلی مطلب را مطرح کرده‌اند که این اتفاق در دیوان عدالت اداری رخ داده است جای تأمل دارد و به نظر می‌رسد این حکم قضائی جای اعتراض و تجدیدنظر دارد».
ماجرا پیش رفت تا اینکه دیروز، یعنی ۲۱ مرداد و درست در شرایطی که به دلیل اختلال در سایت سنجش این سازمان دوباره زیر ذره‌بین قرار گرفته بود، محمدحسین حاجیلو، قائم‌مقام سازمان سنجش آموزش کشور، از صدور ۵ دستور موقت جدید در روزهای اخیر برای بازگشت به تحصیل داوطلبان شبهه‌دار سال ۱۴۰۰ و قبل از آن که در هیئت بدوی و تجدیدنظر قانون رسیدگی به تخلفات آزمون‌های سراسری با رأی قطعی به عنوان مردود علمی شناخته شدند، توسط دیوان عدالت اداری خبر داد.
اجحاف در حق رئیس؟
اتفاقات اخیر درباره رئیس سازمان سنجش، واکنش یکی دیگر از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس را به همراه داشت. روز گذشته حسین حق‌وردی نیز به ایرنا گفت: «رئیس سازمان سنجش مظلوم واقع شده و نباید برایش حکم انفصال از خدمت صادر می‌شد. پورعباس با فساد و تقلب مقابله (مبارزه) می‌کند و حال می‌بینیم که برایش حکم انفصال از خدمت می‌زنند. کسی که با فساد برخورد می‌کند و جلوی تقلب می‌ایستد، نباید این‌گونه با وی برخورد شود بلکه باید از اقداماتش حمایت کرد».