آیت الله نورالله طبرسی متولد ۱ فروردین ۱۳۱۹ در روستای سوچلمای هزارجریب نکا – درگذشت ۱۹ بهمن ۱۳۹۸ در تهران؛ نماینده سابق، ولی فقیه در استان مازندران، امام جمعه سابق شهرستان ساری، نماینده مردم مازندران در مجلس خبرگان رهبری و مؤسس مدرسه علمیه امام علی (ع) ساری که تولیت حوزه امام علی (ع) را هم عهده دار بود.
وی پس از عمل جراحی مغز و تحمل یک دوره بیماری سخت در تهران درگذشت.
تولد و دوران کودکی
با رسیدن بهار و همان اولین روز نوروز ۱۳۱۹ هجری شمسی در یک خانواده روحانی فرزندی متولد شد تا سلسله روحانیت در این خاندان ادامه یابد و نور تابان علم و فقاهت بر گستره طبرستان، پایتخت سبز علویان ایران، چراغی دیگر بیفروزد. نورالله در روستای سوچلما بخش هزارجریب چشم به جهان گشود.
آیت الله نورالله طبرسی دوران کودکی خود را در همان روستای سبز و عالم پرور گذراند. پدر وی آیت‌الله حاج شیخ حسن طبرسی سوچلمایی که خود از علمای برجسته مازندران بود و در حوزه‌های علمیه مشهد مقدس و نجف اشرف درس آموخته بود و مورد اعتماد و دارای اجازات اجتهاد بسیار ممتازی از مراجع عظام زمان خود نظیر آیات عظام میرزا حسین نائینی، حاج آقا ضیاءالدین عراقی، سید ابوالحسن اصفهانی و حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی بودند.
پدر ایشان در منطقه به رفع مشکلات شرعی و حل اختلافات مردم می‌پرداخت و جهت تسهیل زندگی و امورات مردم، کار‌های دینی، درمانی، عمرانی، ثبتی و قضائی را با سفر به روستا‌های مختلف منطقه انجام می‌داد. معظم له در سال‌های پایانی عمر خود در ساری رحل اقامت افکنده و در مسجد شاه غازی سابق (امام سجاد (ع) فعلی) مشغول امامت و فعالیت‌های دینی بود.
تحصیل
آیت‌الله نورالله طبرسی پس از گذران دوران ابتدائی تحصیل خود در مکتب‌خانه زادگاهش؛ در سن ۱۲ سالگی برای ادامه راه پدر و جدش به حوزه علمیه کوهستان عزیمت کرد و در خدمت مؤسس پارسای این حوزه پربرکت، آیت‌الله العظمی کوهستانی شروع به تحصیل دروس حوزوی کرد. آیت‌الله طبرسی با گذراندن جامع المقدمات نزد آن عالم عامل زاهد، پس از ۲ سال -در سال‌هایی که ایران در التهاب حوادث سال ۳۲ و کودتای ۲۸ مرداد بود- به قم مهاجرت کرد.
دوران تحصیل ایشان در قم با درس ادبیات خدمت آیت‌الله ضیائی، آیت‌الله نصیری، آیت‌الله فشارکی اصفهانی و آیت‌الله مصطفی اعتمادی شروع و پس از آن دروس سطح را در محضر آیت‌الله ستوده (شرح لمعه)، آیت‌الله صلواتی، آیت‌الله مشکینی (مکاسب و تفسیر) و آیت الله خزعلی (مکاسب و تفسیر) گذراندند.
آیت‌الله طبرسی سپس در محضر مرجع عالیقدر آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی کتاب بیع مکاسب را تلمذ نموده و جلد اول کفایتین را خدمت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی و جلد دوم را در محضر آیت‌الله سلطانی (سید محمدباقر طباطبایی سلطانی بروجردی) که از اساتید بنام در در درس کفایه بودند گذراندند. مرجع عامه شیعیان جهان آیت‌الله العظمی بروجردی و جناب آیت‌الله امینیان از دیگر اساتید ایشان بودند که آیت‌الله امینیان مسبب عمیق شدن آشنایی با امام خمینی و مراودات و رفت و آمد آیت‌الله طبرسی به منزل امام شدند.
ایشان درس خارج فقه را ابتدا نزد امام و مراد خویش امام خمینی شروع کرد و پس از دستگیری امام در سال ۴۲، محضر آیت‌الله العظمی میرزا هاشم آملی به مدت تقریباً ده سال اصول و فقه را سپری کرد همچنین قسمتی از اصول و فقه را خدمت آیت‌الله اراکی و آیت‌الله گلپایگانی (درس حج تا میقات و مشعر) گذراند. ایشان زمان کوتاهی هم از درس آیت‌الله داماد کسب فیض نمودند. دروس معقول و فلسفه را نزد قدوه المتألهین و ذوالشهادتین، مایه مباهات حوزه و استاد بلامنازع عرفان، شیخ الاشراق حاج شیخ یحیی انصاری، شروع کرد مدتی نیز از محضر آیت الله تقدیری اصفهانی بهره گرفت و همچنین نزد فخر حوزه‌های علمیه و عارف و فیلسوف بزرگ دوران، آیت‌الله العظمی علامه جوادی آملی فلسفه و عرفان و ذوالفنون و علامه دهر، دانشمند بزرگ جهان اسلام علامه حسن زاده آملی، منطق و حکمت را آموخت.
مبارزات و انقلاب اسلامی
نورالله طبرسی از سال ۱۳۴۲ و زمانی که استاد و مراد ایشان، امام خمینی علم مبارزه علیه طاغوت برافراخت در تظاهرات قم و پخش اعلامیه، فاجعه مدرسه فیضیه و مراجعت امام به قم و در جشن عظیم مدرسه فیضیه برای ورود امام خمینی و نیز در تهران علیه نظام ستم شاهی فعالیت میکرد.
سال ۵۲ هجری شمسی پس از حدود ۲۰ سال تحصیل در قم به علت کسالت والد مکرمشان و وصیت ایشان به شهرستان ساری بازگشت و به تأسی از معمار کبیر انقلاب اسلامی شروع به مبارزات سیاسی علیه رژیم طاغوت نمود. ایشان علی‌رغم استبداد و سرکوب نظام شاهنشاهی و خفقان و رعب ساواک دست از مبارزه نکشید و با اهتمام و جدیت تمام توان خود را برای سرافرازی ملت معترض به کار گرفت.
سرانجام با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و تشکیل نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران؛ آیت‌الله طبرسی نگاهبانی این شجره طیبه نو رسته را بر خود فرض نمود. ایشان با سعی بلیغ و کوشش مجدانه در تشکیل سازمان‌ها، بنیاد‌ها و نهاد‌های انقلابی همچون کمیته انقلاب اسلامی، ساری را پیشرو طریق تقویت ریشه‌های نظام معرفی کرد.
آیت‌الله طبرسی در جذب حداکثری و دفع حداقلی مردم و علاقه‌مند سازی آحاد ملت به خصوص جوانان موفقیت مثال زدنی داشت. ایشان با عمل به تعالیم قرآنی و پیاده سازی تمام آنچه آموخته بود در زندگی خویش، منش یک روحانی استاندارد و مکتب درست اسلام را نمایان ساخت که ساده زیستی ایشان جزء کوچکی از نمود این سبک صحیح زندگی بود -حقیقتی که علاوه بر مهربانی و دلسوزی ایشان همگان به آن اذعان داشتند.
ازدواج
آیت‌الله نورالله طبرسی در سال ۱۳۴۶ و در سن ۲۷ سالگی با دختر حاج‌آقا محمدتقی وحدتی که یکی از بازاریان معتمد و معتقد و بنام شهمیرزادی بود ازدواج میکنند و ثمره این ازدواج ۴ دختر و ۳ پسر بود.
مردم داری و منش مثال زدنی آیت الله طبرسیامامت جمعه مرکز استان
همین بینش و منش، اعتماد معمار کبیر انقلاب اسلامی را جلب کرد تا در ۲۴ تیر ماه ۱۳۵۹ شاگرد و مرید خود را به امامت جمعه شهرستان ساری درآورد. مازندران با وسعت آن روز تنها استانی بود با دو نماینده، ولی فقیه یکی در شرق و دیگری در غرب؛ که هماهنگ‌سازی و انجام امورات و شرکت در شورا‌های اداری استان به نیابت از هر دو نماینده در مرکز استان و همچنین ایجاد تعادل و ثبات، مسئولیت حساس و خطیری بود که آیت‌الله طبرسی از ابتدای انقلاب به خوبی به از عهده آن برآمد و ایشان از ابتدا در قامت بالاترین مقام حکومتی استان نقش آفرین بود.
جبهه و مسئول پشتیبانی جنگ
با شروع جنگ تحمیلی در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ که همه دنیا، کمر به نابودی ایران و انقلاب نوپای اسلامی ایران بسته بودند، همه مردم با غیرت ایران اسلامی از هر قشر و قومیتی به جبهه‌ها شتافتند. آیت‌الله طبرسی هم در کنار و همراه مردم بار‌ها و بار‌ها طی مراحل مختلف به جبهه و مناطق درگیر رفت و گاهی در خطوط مقدم به سازماندهی و سرکشی پرداخت. ایشان مسئول پشتیبانی جنگ استان مازندران بود و مردم را برای حضور در جبهه‌ها و مبارزه علیه رژیم متجاوز صدام ترغیب میکرد همچنین ایشان نقش بسزایی در تحکیم اراده مبارزان داشت به طوری که متناوباً با حضور در جبهه به روحیه بخشی و ایجاد انگیزه در میان رزمندگان غیور مازندرانی حاضر در خط مقدم می‌پرداخت.
آیت‌الله نورالله طبرسی به عنوان مسئول پشتیبانی جنگ استان مازندران علاوه بر تقویت روحیه و تحکیم عزم همگانی در مردم، تمامی مسئولین و امکانات را در جهت موفقیت برادران رزمنده بسیج میکرد.
بازسازی سوسنگرد
پس از جنگ ویرانی‌هایی که صدامیان بر جای گذاشتند بسیج سراسری برای بازسازی مناطق جنگ زده شکل گرفت؛ استان مازندران مأمور بازسازی سوسنگرد عزیز شد، برای انجام چنین کار بزرگی به یک جهادگر به معنی واقعی کلمه با مدیریت و تدبیر و اخلاص نیاز بود که آیت‌الله طبرسی در قامت یک رهبر روحانی خستگی ناپذیر با سرمایه انسانی کم نظیری که برخواسته از اعتماد همگانی مردم به ایشان بود، این اتفاق عظیم را در کمترین زمان ممکن با همت مردم و عزم مسئولین و اتحاد همگانی رقم زد و با اعزام ۱۳هزار نیرو این مهم رقم خورد تا سوسنگرد از نخستین شهر‌هایی باشد که بازسازی آن به پایان برسد. این در حالی بودکه حتی در جریان آزادسازی سوسنگرد که به حکم امام خمینی و فرماندهی مقام معظم رهبری در آبان ۵۹ صورت گرفت، آیت‌الله طبرسی به عنوان مسئول پشتیبانی جنگ استان؛ نقش بسزایی داشت چرا که مازندران در عملیات آزادسازی سوسنگرد ۴۳ شهید سرافراز تقدیم کرد.
پدر معنوی استان و مدیریت دلسوزانه
از این نمونه همدل‌سازی‌ها و همراه کردن مردم و مسئولین در روش مدیریت و رهبری آیت الله طبرسی بسیار دیده می‌شود. ایشان در استانی غنی از موهبات الهی و منابع عظیم طبیعی و میزبان همیشگی گردشگران بی شمار، چون پدری مهربان برای تمام فرزندان خود صلاح را خواستار بود و هم و غم ایشان سرانجام خوش برای یکایک مردم مازندران بود و اجازه دخالت هیچ بیگانه‌ای را در این خانواده نمی‌داد چه جناح‌بندی‌ها باشد و چه قومیت‌ها؛ ایشان ناخدای باخدایی بود بر کشتی پرتلاطم شمالی‌ترین استان کشور که میانه‌روی، اعتدال و سیاست ایشان زبانزد همه مسئولین و مردم بوده و هست.
روش ایشان روئیده از همان منش و بینش انقلابی-اسلامی بود که سبب شد امین امام راحل، مورد توجه مقام معظم رهبری قرار گیرند و رهبر انقلاب ایشان را در تاریخ۲ آبان ۱۳۷۸ پس از فوت آیت الله حاج شیخ هادی روحانی، به عنوان نماینده، ولی فقیه در استان مازندران منصوب میکنند.
احکام و مسئولیت‌ها
آیت‌الله طبرسی از پیشگامان عرصه مبارزات سیاسی و از ذخایر علمی حوزه بودند که اتفاقات و فراز ونشیب‌های زیادی را به چشم دیدند و پشت سر گذاشتند از مرداد ۳۲ تا سال ۴۲ و کاپیتولاسیون، از بهمن ۵۷ تا شورش ترکمن صحرا در سال ۵۸، از جنگ تحمیلی تا اتفاقات جنگل آمل، از بازسازی‌ها تا مدیریت‌ها و همدلی‌ها، از انحرافات تا نفوذ‌ها و… همه این‌ها باعث شد که ایشان شخصی کم نظیر در عرصه سیاست و دیانت باشند و مورد اعتماد بسیاری قرار گیرند. دریافت احکامی از امام خمینی و مقام معظم رهبری و مراجع عظام تقلید گرفته تا شهید بهشتی و شهید رجایی و … نشان از شایستگی ایشان دارد؛ اما ماناترین آنان زمانی بود که با رای معنادار مردم شریف و قدردان مازندران به عنوان نماینده نخست مجلس خبرگان رهبری برای دو دوره متوالی انتخاب شدند و بار دیگر پیوند ایشان با مردم بروز و ظهور کرد.
مردم داری و منش مثال زدنی آیت الله طبرسی
وی ترجمان روحیه بسیجی در مدیریت، نوع‌دوستی در انسانیت و مردم‌داری و مردم‌یاری در سیاست بود. توان و قدرت آیت‌الله طبرسی در بسیج کردن و احیای بنیان جهادی در امورات زبانزد بود طوری که اولین شخصی بودند که در بحران‌ها به سوی مردم آسیب دیده چه به طور مستقیم و چه نامحسوس می‌شتافتند و با همه توان و نفوذ، همکاری مسئولین کشوری را برای کمک به مناطق آسیب دیده جلب میکردند و خواستار تمام امکانات برای تسریع حل مشکلات مردم بودند که شهود عینی این موضوع برف سنگین غرب استان یا سیل سال ۹۷ در شرق استان بود.
حس نوع‌دوستی ایشان باعث می‌شد تا با مردم بدون آلایش و متواضعانه برخورد کنند. آیت‌الله طبرسی بدون ذره‌ای تبعیض میان آحاد و اقشار، همه را دوست داشتند و پذیرا بودند. مردم‌داری ایشان را می‌توان به عنوان یک شاخص در نظر گرفت که منزل و دفتر یک روحانی همواره به روی همگان بدون هیچ فیلتری باز بود و ملاقات مردمی ایشان هر زمانی بدون هیچ ملاحظه‌ای امکان پذیر بود که رفع مشکل سالانه ۶۰ هزار مراجعه کننده به دفتر معظم له سندی بر آن است که همراهی ایشان با مردم همدلانه بوده است. برای دیدار هفتگی خانواده شهدا در جای جای استان و شهر به شهر، حتی روستا به روستا را سفر کردند و همواره به دنبال فرصتی برای حضور در میان مردم به خصوص روستائیان بودند. چراکه ایشان توجه به روستا را در راستای گسترش عدالت اجتماعی می‌دانستند و اعتقاد داشتند با توسعه و پیشرفت روستاها، توسعه شهری هم بهتر تحقق می‌یابد.
جایگاه معنوی و عرفانی آیت‌الله طبرسی اغلب از شخصیت و مقام سیاسی ایشان سبقه داشت. همگان -چه دوستان و دوستداران ایشان و چه آنان که دورادور ایشان را می‌شناختند- بر دلسوزی و مهربانی ایشان گواه می‌دهند؛ کاریزمای خاص و چهره همیشه خوش‌رو و خنده‌های گرم ایشان در برخورد با همه مردم، خاطره‌ی ماندگاری است که در خاطر مازندرانی‌ها به یاد مانده است. این دلسوزی، مهربانی، و خوش رویی برخاسته از قلب سلیم ایشان بود.
دانش جویی و صبر
خصلت بارز و مشخصه ایشان در میان دریایی از فضائل اخلاقی که بسیاری از آن‌ها را یا خودشان مخفی کردند یا از نظر‌ها مغفول مانده محبت، دانش جویی و مشورت‌طلبی، صبوری و آبروداری ایشان بود. مهر و محبت آیت‌الله آنچنان نمود و بروز داشت که بازتاب آن حتی از مرز‌های ایران هم فراتر رفت. در علم نیز مقتدایش امیرالمؤمنین (ع) بود و همیشه تشنه کسب علم به خصوص علوم جدید و در حال پرسش برای دانستن فناوری‌های نوین بود. ایشان از هر فرصتی برای کسب دانش چه با مطالعه و تحقیق و چه با مشورت و پرسش استفاده میکرد؛ آیت الله طبرسی دائماً در هر زمان و مکانی در حال مطالعه بودند و یاران و همراهان همیشگی ایشان تسبیح و کتاب بود. آبروداری و آبرومندی خط قرمز معظم له بود.
صبوری ایشان که بی حد بود و در تمام ناملایمات و بعضاً اذیت‌ها و سنگ اندازی‌ها تنها با صبر از این دست مسائل بزرگوارانه گذشت میکردند و هیچگاه به هیچ شکلی برای پاسخ یا تنبیه کسی از جایگاه و قدرت خود استفاده نکردند. در تمام مدتی که در سیاست و اجتماع حضور داشتند بار‌ها حتی بدون هیچ درخواست و چشم‌داشتی از سوی خود افراد برای حفظ شأن و آبروی آن‌ها تمام قد سینه سپر میکردند و به عنوان یک پناهگاه همیشگی مأمن هرکسی با هر گرایش و جناح و تفکری بودند.
استعفا
آیت‌الله طبرسی سرانجام در ۱۰ آبان ۱۳۹۸ پس از حدود ۴۰ سال امامت جمعه و نمایندگی، ولی فقیه در استان مازندران به علت بیماری از سمت خود استعفا داد تا حتی شکل کناره‌گیری ایشان هم از مسند و مقام برای خیلی‌ها درس بشود و در زمانی که احساس ضعف بدنی و تحلیل بنیه جسمانی کرد طی یک حکم تاریخی از محضر رهبر معظم انقلاب اسلامی کسب تکلیف کردند و از امام خود برای برداشتن این مسئولیت خطیر با عذر عدم توان جسمانی اجازه خواستند.
وفات
آیت‌الله طبرسی پس از عمل جراحی مغز و تحمل مدت تقریباً شش ماه بیماری سخت و بستری در منزل و بعضاً بیمارستان‌های ساری و تهران در ۱۹ بهمن ۱۳۹۸ طی انجام دیالیز در بیمارستان قلب شهید رجایی (تهران) درگذشت.
وفات ایشان ثلمه بزرگی در حوزه‌های علمیه، نطام اسلامی و مدیریت استان مازندران ایجاد کرد که بسیاری از بزرگان و چهره‌های علمی، دینی و سیاسی از جمله رهبر معظم انقلاب اسلامی، مراجع عظام تقلید، رؤسای سه قوه، رئیس مجلس خبرگان رهبری، جامعه روحانیت مبارز، حوزه‌های علمیه، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، رؤسای سابق و اسبق جمهور و دیگر اشخاص این عارضه را به مردم و بیت محترمشان تسلیت گفتند که در هرکدام از این پیام‌ها مفهوم و عظمت خاص و ویژه‌ای نهان بود.
آیت‌الله العظمی خامنه‌ای رهبر عظیم‌الشأن انقلاب اسلامی ایران در پیام تسلیت خودشان از آیت‌الله طبرسی به عنوان «روحانی خدوم» یاد کردند و این لقب را با ظرافت مفسرانه‌ای برای ایشان در نظر گرفتند.
عزای عمومی و تشییع کم نظیر
با وفات آیت‌الله طبرسی که مصادف با ایام‌الله دهه فجر بود ۲ روز ۲۰ و ۲۱ بهمن ۹۸ در مازندران عزای عمومی اعلام شد.
روز ۲۱ بهمن ۹۸ پیکر ایشان توسط علما، فق‌ها و طلاب در شهرستان قم به شکل کم نظیری تشییع شد. آیت‌الله العظمی علامه جوادی آملی در حرم مقدس حضرت فاطمه معصومه (س) نماز را بر پیکر ایشان اقامه کردند که نمازی بسیار با شکوه و کم نظیر و مملو از یاد خدا و اشک و آه بود.
نهایتاً پیکر مبارک آیت‌الله نورالله طبرسی به استان مازندران بازگردانده شد و در ۲۳ بهمن ۹۸ توسط مردم قدرشناس مازندران در ساری با عظمتی بی‌مثال و شور و شعوری بی نظیر، پیکر ایشان تشییع و طبق وصیتشان در گلزار شهدای ساری در میان شهدایی که همواره دوست و دوستدار آنان بود آرام گرفت.
تدریس و تفسیر
آیت‌الله طبرسی با تمام مشغله‌ها جهت پرداخت زکات علم خویش، کلاس‌های درس و بحث منظمی را در میان عوام و خواص تشکیل داده و برای همه گیری احکام الهی و پیاده سازی آیات قرآن و ترویج اخلاق اسلامی در زندگی مردم؛ اکثر این جلسات را عمومی با بیانی ساده و قابل درک برگزار میکردند. به طوری که آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در پیام تسلیت خود درباره ایشان فرمودند: «کلاس‌های درس و بحث او به یادماندنی است.»
آیت‌الله طبرسی مفسر قرآن و مدرس اخلاق بودند و منش ایشان هم نشان از عامل بودن این عالم فرزانه به تعالیم والای الهی داشت. جلسات تدریس ماهانه اخلاق برای قضات، کلاس‌های هفتگی اخلاق برای طلاب-که ابتدا در دفتر معظم له و بعد‌ها با تأسیس حوزه امام علی (ع) در آن حوزه شریف برگزار می‌شد- و تدریس احکام فقهی بازار برای بازاری‌ها در مسجد ابوالفضل (ع) از جمله جلسات تدریس ارزشمند این عالم عامل وارسته بودند. همچنین ایشان با تأسی از والد مکرمشان هر ساله در ماه مبارک رمضان محفل انس با قرآن در مسجد شاه غازی را برای عموم مردم فراهم میکردند و در پایان جلسات هر شب به تفسیر کلام‌الله مجید می‌پرداختند. البته لازم به ذکر است در حاشیه همین جلسات هم فرصتی برای مردم بود تا با امام جمعه و نماینده رهبری دیدار و ملاقات کنند.
آثار و برکات
از ایشان آثار بسیاری به جای مانده است چه به عنوان پروژه‌های عمرانی و آبادی بخش و چه آثار معنوی و آزادی بخش؛ خدمات و ثمرات غیرقابل شمارشی در زمان ایشان شکل گرفت، اما مواردی از آن‌ها که تماماً با تلاش شخص ایشان به وقوع پیوست تأسیس حوزه علمیه امام علی (ع)، مجتمع فرهنگی-مذهبی اهل بیت (ع) (دفتر نماینده، ولی فقیه)، نخستین حوزه علمیه خواهران در ساری (حوزه علمیه عصمتیه)، مصلی بزرگ امام خمینی (ره) ساری- که بخش اعظم آن با کمک مردمی به اتمام رسید- و دانشگاه علوم پزشکی مازندران بود.
از تمام عمر پر برکت ایشان که مملو از ثمرات فراوان مادی و معنوی بوده است آثاری نوشتاری نظیر «پرواپیشگان در کلام امیرالمؤمنین، خطبه متقین»، «سلسله سخنرانی‌ها در مناسبتها» و «وظایف منتظران» به یادگار مانده است. همچنین ایشان با تشکیل کنگره‌های غدیر و بزرگداشت علامه ابن شهرآشوب ساروی بانی برکات و ثمرات بسیاری شده اند که از جمله آن کتب و مقالاتی بوده که زیر نظر ایشان به چاپ رسیده است. با این همه تنها حسرت ایشان که بار‌ها به آن اذعان داشتند فراهم نشدن فرصتی مغتنم برای تألیف کتب بیشتری، جهت نشر تعالیم غنی اسلام و ادای دین به آیندگان به عنوان یادگاری ماندگار بوده است.
روحش شاد و یادش گرامی.