خانواده به عنوان اولین نهاد و گروهی که فرد به عضویت آن در می آید و وظیفه ی آن ،اجتماعی کردن فرزندان است که متاسفانه نتوانسته امروزه به درستی مهارت های زندگی، از جمله مهارت خودآگاهی را به فرزندان آموزش دهد. در همان روز های اول می توان فهمید ، اکثریت کودکانی که وارد مدرسه می شوند از خواسته ها و نیازهای واقعی شان شناختی ندارند، نمی توانند نقاط قوت و ضعف خود را تشخیص دهند و نسبت به حقوق و وظایف فردی و اجتماعی شان در محیط بیرون از خانه هیچ گونه شناختی ندارند.
متاسفانه دانش آموزان خود را در محیط مدرسه و بیرون از خانه مسئول نمی دانند و به گونه ای در محیط مدسه رفتار می کنند که انگار همه باید در خدمت شان باشند، از مدیر ، معلم و دیگران ! در صورتی که در بسیاری از کشورها دانش آموزان خود را در قبال مدرسه و محیط زندگی مسئول می دانند.
کودکان بعد از ورود به مدرسه در طول چند سالی که در محیط مدرسه زندگی می کنند و آموزش می بینند باز هم به مهارت خودآگاهی دست پیدا نمی کنند. برای اینکه بفهمیم یک سیاست ، روش و عملکرد خوب است یا بد، می توان به پیامدهای آن نگاه کرد.
اگر پیامد یک برنامه و روش خوب باشد می توان گفت آن برنامه، برنامه ای مفید است ولی اگر پیامد و نتیجه عملی بد باشد، می توان گفت که آن کار ، کاری خوب نیست و اشتباه است. بر این اساس می توان از وضعیت پیامدها و نتایج آموزش مهارت های زندگی (از جمله مهارت خودآگاهی در دوره های مختلف آموزشی) نتیجه گرفت که مدارس در این زمینه همانند خانواده ها بسیار ضعیف عمل کرده اند
مهارتهای دهگانه زندگی عبارت است از:
اموزش مهارت های زندگی به دانش اموزان
- مهارت حل مساله؛ نگاه به مشکلات به عنوان یه فرصت
علی رغم تغییرات گسترده‌ای که به مرور زمان در فرهنگ و شیوه زندگی انسان‌ها پدید آمده است، بسیاری از افراد در مواجهه با مشکلات و تناقضات ناتوان و آسیب‌پذیر هستند. آنان نمی‌توانند از دل هر تضاد و مشکل به راه‌حل برسند و به آن به چشم یک فرصت جدید برای پیشرفت نگاه کنند. لذا مشکلات بدون هیچ راه‌حلی تلنبار می‌شوند و علاوه بر کاهش اعتماد به نفس در فرد، موجب افزایش فشار روحی و مشکلات جسمی نیز می‌گردد. برخی ترجیح می‌دهند از راه‌حل‌های هیجانی و احساسی استفاده کنند که اکثر اوقات نتیجه مطلوبی ندارد. برخی نیز برای فرار از مشکلات و نادیده گرفتن آن به مصرف مواد مخدر و روان‌گردان پناه می‌برند.
- مهارت خودآگاهی؛ شناخت خصوصیات شخصی و کنترل آن
داشتن مهارت خودآگاهی به این معناست که فرد به خوبی خود را می‌شناسد. او می‌داند که در چه وضعیتی به سر می‌برد و چه نقاط قوت و ضعفی دارد. فردی که مهارت خودآگاهی بالایی دارد از توانایی‌های خود، استعداد‌ها و ویژگی‌های مثبت و منفی خود به خوبی باخبر است و برای بهتر شدن خود تلاش می‌کند. با داشتن توانایی خودآگاهی شما می‌توانید در حین مواجهه با مشکلات پیش آمده، افکار ناخودآگاه و خودکار خود را که به صورت گفتگوی درونی در شما فعال می‌شود مدیریت کرده و از رشد افکار منفی و کاهش اعتماد به نفس جلوگیری کنید.
- همدلی؛ درک کردن احساس دیگران
یکی دیگر از مهارت های زندگی همدلی است. همدلی به معنای توجه داشتن به احساسات و نظر دیگران است و افراد همدل با شناخت واکنش‌های عاطفی که از دیگران می‌بینند سعی می‌کنند عکس‌العمل عاطفی مناسبی از خود بروز دهند. لذا همدلی به دو بعد شناختی ( شناسایی و درک حالات دیگران و حدس زدن دیدگاه او ) و عاطفی ( نشان دادن واکنش عاطفی مناسب و هماهنگ با شرایط درک شده) تقسیم می‌شود.
هر فرد خودآگاهی که تمام نقاط قوت و ضعف خود را می‌شناسد با استفاده از مهارت همدلی می‌تواند به دیگران نیز از زاویه دید خود نگاه کند و او را با تمام نقاط مثبت و منفی که دارد بپذیرد و به آن احترام بگذارد.
- روابط بین فردی، تعامل و گفتگو با دیگران
انسان به صورت ذاتی فردی اجتماعی است و نیاز دارد که با دیگران در تعامل باشد. برقراری ارتباط با دیگران باعث می‌شود که فرد نیاز به مهارت‌هایی نظیر همدلی و روابط بین فردی پیدا کند. برقراری ارتباط با دیگران بسیاری از نازهای انسان را برطرف می‌کند و نشان‌دهنده سلامت روانی فرد است.
مهارت روابط فردی به دوبخش کلامی و غیرکلامی قسیم می‌شود و در شروع رابطه، ادامه رابطه و سازگاری با دیگران به کار می‌آید. دانش‌آموزانی که این مهارت را به خوبی فرا گرفته‌اند و از آن استفاده می‌کنند به طور معمول دانش‌آموزانی با اعتماد به نفس و اجتماعی هستند که عموما رفتار سازگارانه و بدون خشونت از خود نشان می‌دهند.
- ارتباط موثر
یکی دیگر از مهارت های زندگی که سازمان جهانی بهداشت برای کودکان لازم می‌داند، داشتن ارتباط موثر است. داشتن مهارت ارتباط موثر به افراد کمک می‌کند که صحبت کردن، ابراز وجود و بیان کردن عقاید و نظرات به راحتی انجام شود و رابطه سالم و موثری با دیگر افراد جامعه برقرار گردد. فردی که توانایی برقراری ارتباط موثر دارد در درخواست کمک و راهنمایی گرفتن از دیگران مشکلی ندارد و به راحتی می‌تواند احساسات و هیجانات خود را نشان دهد.
- مقابله با استرس، واکنش بدن به شرایط ناخواسته و مشکل
استرس واکنش طبیعی بدن در هنگام رویارویی با موقعیت‌های سخت و ناگهانی در زندگی است. ترشح بیش از حد هورمون کورتیزول از غده آدرنال باعث افزایش انرژی بدن و هوشیاری مغز جهت داشتن عکس‌العمل بهتر در مقابل شرایط پیش آمده می‌شود. با این حال داشتن استرس طولانی مدت و ترشح بیش از حد هورمون کورتیزول می‌تواند آسیب زیادی به روح و جسم انسان وارد کند. لذا سازمان بهداشتی جهانی و یونیسف، داشتن مهارت مقابله با استرس را برای تمامی کودکان امری لازم و حیاتی می‌داند.
- مدیریت هیجان؛ مدیریت احساسات مثبت و منفی
هیجان به احساسات درونی گفته می‌شود که می‌تواند بر رفتار و نحوه تصمیم‌گیری و حل مساله فرد تاثیر بگذارد. هیجانات به دو دسته مثبت و منفی تقسیم می‌شوند و هریک کارکردهای متفاوتی را برای فرد رقم می‌زنند. مدیریت و کنترل هیجانات منفی اعم از ترس، خشم و فقدان می‌تواند در ارتباط موثر و کسب آرامش و سلامت روان بسیار مفید واقع شود. مدیریت هیجان به افراد کمک می‌کند تا همدلی بیشتری داشته باشند و ارتباط موثری را با دیگران تجربه کنند.
- تصمیم‌گیری، انتخاب از بین چند گزینه
تصمیم‌گیری یکی از مهمترین مهارت های زندگی است که هر فردی باید در آن تبحر داشته باشد. تمامی انسان‌ها با استفاده از مهارت تصمیم‌گیری سرنوشت خود را رقم می‌زنند چرا که تصمیم اشتباه می‌تواند چندین جنبه از زندگی تصمیم‌گیرنده را تحت شعاع قرار بدهد. در هنگام تصمیم‌گیری فرد با شرایطی مواجه می‌شود که برای آن چندین جواب مختلف وجود دارد و انتخاب بهترین و کارآمدترین گزینه نیازمند درایت، شهامت و جسارت است. مواردی مانند شتاب، ترس از تغییر و شکست، تعصب و توجه بیش از حد به موانع از مهمترین عوامل بازدارند در تصمیم‌گیری هستند.
- تفکر خلاق؛ مهارت اندیشیدن به گونه‌ای دیگر
یکی از موثرترین مهارت های زندگی برای تصمیم‌گیری درست، تفکر خلاق است. تفکر خلاق نوعی مهارت ذهنی است که در آن فرد به بازسازی واقعیت به نحوی منحصر به فرد می‌پردازد. در این فرآیند بین تجربیات و اتفاقات گذشته و حال ارتباط جدید ایجاد شده و راه‌حل و گزینه‌های بهتری به فرد الهام می‌شود. این نوع از تفکر افراد را به دیدن شرایط و موقعیت‌ها به شیوه‌ای جدید و انعطاف‌پذیری بیشتر در برابر محدودیت‌ها و سنت‌ها تجهیز می‌کند.
- تفکر نقادانه، اندیشیدن همراه با مسئولیت و استدلال
یکی دیگر از مهارت های زندگی که هر انسانی باید در آن تبحر داشته باشد تفکر نقادانه است. این تفکر به صورت ذاتی در درون ما وجود ندارد و با تمرین و تکرار در وجود ما نهادینه می‌شود. این نوع از تفکر که جهت ارزیابی مسائل استفاده می‌شود با بررسی داده‌ها و اطلاعات به قضاوت می‌نشیند. گوش کردن به نقطه نظرات دیگران، انعطاف‌پذیری و مشورت با افراد متخصص از مهمترین اقداماتی است که در این نوع تفکر انجام می‌شود.
برنامه مهارتهای زندگی مشتمل بر چندین مهارت اصلی و اساسی هستند که عبارتند از:
🔴توانایی آگاهی از خود 🔴
🔴توانایی تصمیم گیری🔴
🔴توانایی برقراری رابطه مؤثر🔴
🔴توانایی مقابله با هیجانها 🔴
🔴توانایی تفکر خلاق🔴
🔴توانایی همدلی با دیگران🔴
🔴توانایی حل مسئله🔴
🔴 توانایی برقراری رابطه بین فردی سازگارانه🔴
🔴توانای تفکر انتقادی 🔴
🔴توانایی خودآگاهی🔴
روش های آموزش مهارت های زندگی :
خودآگاهی توانایی شناخت و آگاهی از خصوصیات ، نقاط ضعف و قدرت ، خواسته ها ، ترس ها و انزجار هاست . رشد خودآگاهی به فرد کمک می کند تا دریابد تحت استرس قراردارد یا نه و این معمولاً شرط ضروری روابط اجتماعی و روابط بین فردی مؤثر و همدلانه است.
🔸توانایی همدلی
همدلی یعنی این که فرد بتواند زندگی دیگران را ، حتی زمانی که در آن شرایط قرار ندارد ، درک کند همدلی به فرد کمک
می کند تا بتواند انسان های دیگر را ، حتی وقتی با آن ها بسیار متفاوت است بپذیرد و به آن ها احترام بگذارد. همدلی روابط اجتماعی را بهبود می بخشد و به ایجاد رفتارهای حمایت کننده و پذیرنده ، نسبت به انسان های دیگر ، منجر می شود.
🔸توانایی تصمیم گیری
این توانایی به فرد کمک می کند تا به تحو مؤثرتری در مورد مسائل زندگی تصمیم گیری کند.اگر کودکان و نوجوانان بتوانند فعالانه در مورد اعمالشان تصمیم گیری نمایند. جوانب مختلف انتخاب ها را بررسی و پیامد هر انتخاب را ارزیابی کنند ، مسلماً در سطوح بالاتر بهداشت روانی قرار خواهند گرفت.
🔸توانایی حل مسئله
این توانایی فرد را قادر می سازد تا به طور مؤثری مسائل زندگی را حل نماید ، مسائل مهم زندگی چنانچه حل نشده باقی بمانند ، استرس روانی ایجاد می کنند که به فساد اجتماعی منجر می شود.
توانایی برقراری ارتباط مؤثر
این توانایی به فرد کمک می کند تا بتواند کلامی یا غیر کلامی و مناسب با فرهنگ جامعه موقعیت خود را بیان نماید. بدین معنی که فردبتواند نظرات ، عقاید ، خواسته ها و نیازهای خود را ابزار و به هنگام نیاز بتواند از دیگران درخواست کمک و راهنمایی نماید. مهارت تقاضای کمک و راهنمایی از دیگران در موقع ضروری ، از عوامل مهم یک رابطه سالم است.
🔸توانایی روابط بین فردی
این توانایی به ایجاد روابط بین فردی مثبت و مؤثر فرد با دیگران ، کمک می کند ، یکی از این موارد ، توانایی ایجاد و ابقای روابط دوستانه است که در سلامت روانی و اجتماعی ، برقراری روابط گرم خانوادگی به عنوان یک منبع مهم حمایت اجتماعی و قطع روابط اجتماعی ناسالم ، نقش بسیار مهمی دارد.
🔸توانایی مقابله با هیجان ها
این توانایی فرد را قادر می سازد تا هیجان ها را در خود و دیگران تشخیص دهد ، نحوه تأثیر هیجان ها بر رفتار را بداند و بتواند واکنش مناسبی به هیجان های مختلف نشان بدهد. اگر با حالات هیجانی ، مثل غم و خشم یا اضطراب درست برخورد نشود این هیجانات تأثیر منفی بر سلامت جسمی و روانی خواهند گذاشت و برای سلامت ، پیامدهای منفی به دنبال خواهند داشت.
🔸توانایی مقابله با استرس
این توانایی شامل شناخت استرس های مختلف زندگی و تأثیر آن ها بر فرد است . شناسایی منابع استرس و نحوه تأثیر آن بر انسان فرد را قادر می سازد تا با اعمال و موضع گیری های خود ، فشار و استرس را کاهش دهد.
آموزش مهارت های زندگی به کودکان (۶ مهارت ضروری)
اموزش مهارت زندگی به دانش اموزان
آموزش مهارت های زندگی به کودکان پس از تامین نیازهای اولیه، از اولویت‌های تربیتی آنها است. تربیت فرزندان یکی از مهمترین وظایف والدین است. کودکانی که امروز در محیط امن خانواده و تحت مراقبت والدین قرار دارند، به زودی وارد اجتماع می‌شوند و تشکیل خانواده می‌دهند. والدین الگوی فرزندان‌شان هستند و تمامی رفتار و کارهایشان در ذهن کودکان ثبت می‌شود و تاثیر بسیار زیادی بر شخصیت آنها می‌گذارد. از این رو بهتر است که والدین با مهارتهای زندگی و آموزش آنها آشنایی داشته باشند تا بتوانند آنها را به خوبی به کودکان خود آموزش دهند. در ادامه مقاله به بررسی کامل آموزش مهارتهای زندگی به کودکان می‌پردازیم. تربیت کودکان کاری تخصصی و پیچیده است؛ بهتر است در مواقع حساس از مشاوره کودک در کنار خودتان کمک بگیرید.
آموزش مهارت های زندگی به کودکان | یک کار ضروری
در آموزش مهارتها، نقش مشاور متخصص به عنوان مکملی در کنار پدر و مادر تعریف می‌گردد. انسان گاهی اوقات در اثر مشکلات زندگی، در شرایطی قرار می‌گیرد که احساس ناامیدی و درماندگی می‌کند و فکر می‌کند که سختی‌های زندگی بسیار فراتر از آستانه تحمل اوست. گاهی وقت‌ها در اثر ارتباط با دیگران و رفتارهای برخی افراد احساس استیصال می‌کند و شتاب زده و عجولانه برخورد می‌کند. تمامی این مشکلات به دلیل ناپختگی و عدم آموزش مناسب مهارت های زندگی به فرزندان است. فرزندان همیشه در کانون امن خانواده باقی نمی‌مانند و دیر یا زود باید وارد اجتماع شوند و با مشکلات ریز و درشت زندگی مواجه شوند. پس بهتر است از هم اکنون مهارت های زندگی را به فرزندان خود آموزش دهید تا در آینده زندگی بهتری داشته باشند. در ضمن یک مشاور باتجربه می‌تواند در کشف استعداد کودکان به شما کمک کند.
پیشنهاد ما : چگونه اعتماد به نفس دانش آموزان را تقویت کنیم ؟
مهارت های زندگی و آموزش آنها به کودکان
برای این که کودکان بتوانند زندگی بهتری در آینده داشته باشند باید روانشناسی کودک را در همه مراحل رشد مدنظر داشته باشید. مهارت های زیادی وجود دارد که در ادامه به توضیح برخی از آنها می‌پردازیم.
- آموزش مهارت ارتباط و تعامل با دیگران به کودکان
بچه‌ها به زودی بزرگ می‌شوند، کار می‌کنند، ازدواج می‌کنند و با مسائل مختلف روبرو می‌شوند. کودکان در صورتی می‌توانند با مسائل و مشکلات مختلف کنار بیایند که از قبل برای آن آماده شده باشند. تعاملات میان خواهر و برادرها و دوستان تمرینی بسیار موثر برای رویارویی با مشکلات زندگی است. کودکان باید بیاموزند تا در عین احترام گذاشتن به دیگران و کنترل خود، حق خود را بگیرند و نظر خود را به راحتی بیان کنند. مثلا برای این منظور می‌توانید از بچه ها بخواهید یکدیگر را نقاشی کنند و هر وقت که یکدیگر را رنجاندند، قسمتی از نقاشی را پاره کنند. این کار تاثیر بسیار زیادی بر کودکان دارد و به آنها می‌فهماند که رنجاندن دیگران چه تاثیر بدی بر آن ها می‌گذارد.
- مدیریت زمان در فرزندان
مهارت مدیریت زمان یکی از مهارت های مهم و اساسی دوران بزرگسالی است. کودکان باید مدیریت زمان را در زندگی بیاموزند و با فعالیت های بیهوده و مفید آشنا شوند. مثلا باید بدانند که تماشای زیاد تلویزیون تاثیر بدی بر آنها و زندگی شان می‌گذارد. وقتی که کودک بزرگ شد باید یک ساعت مخصوص برای خود داشته باشد و بیاموزد که باید برای بیدار شدن از خواب تقلا کند. کودکان خود را تشویق کنید تا کارهای مدرسه شان را در زمان مقرر انجام دهند. حتی می‌توانند کارهای روزانه خود را یادداشت کنند تا یک برنامه درست برای انجام آنها داشته باشند. در صورتی که برای انجام به موقع کارهای خود اضطراب زیادی دارد راهی پیدا کنید تا موجب آرامش او شود.
- آموزش مهارت های زندگی به کودکان | مدیریت مالی
اجازه دهید تا کودکان تصمیم های مالی کوچکی برای خود بگیرند. بچه ها با اشتباه در موقعیت‌های کنترل شده، چیزهای زیادی می‌آموزند. بچه ها باید یاد بگیرند تا پول خود را چگونه خرج کنند. شرایط و مقررات را برای آنها مشخص کنید مثلا اگر ماهانه به آنها پول می‌دهید باید بدانند که تا ماه آینده خبری از پول نیست، حتی اگر پول خود را زودتر از موعد مقرر خرج کنند. به آنها بیاموزید پول های خود را برای نیازهای مختلف تقسیم بندی کنند و بخشی از پول را پس انداز نمایند. اینگونه کودکان یاد می‌گیرند که باید در قبال پولی که شما به او می‌دهید مسئولیت پذیر باشند و به درستی آن را خرج کنند.
- مهارت های زندگی | رعایت نظم
معمولا بچه‌ها انبوهی از وسایل بازی و خرده ریز برای خود دارند. دسته بندی و مرتب کردن وسایل بچه‌ها را به خودشان بسپارید و آنها را تشویق کنید تا وسایل قدیمی‌شان را به دیگران ببخشند. می‌توانید صندوق‌های فانتزی و جذاب برای آنها تهیه کنید تا برای مرتب کردن وسایل شان تشویق شوند.
- مهارت های خانه‌داری در زندگی
انسان هر شغلی که داشته باشد باید بتواند کارهای خود و خانه‌اش را انجام دهد. می‌توانید در انجام کارهای کوچک خانه مثل جدا کردن کاهوها و چیدن نان‌ها از کودکان کمک بگیرید و یا از آنها بخواهید لباس‌هایشان را در ماشین لباس‌شویی بیندازند. در هنگام خرید کردن کودکان را نیز با خودتان ببرید و آنها را با مواد غذایی و ملاحظات اقتصادی آشنا کنید. با یادگیری تدریجی کارهای خانه، کودکان در بزرگسالی به خوبی می‌توانند از عهده کارهای شخصی خانه شان بربیایند.
- آموزش مهارت های زندگی به کودکان | مهارت تصمیم‌گیری
مهارت تصمیم‌گیری یکی از بزرگترین مهارتهای لازم در زندگی است. از فرزندانتان بخواهید اهدافشان برای آینده را بنویسند و سپس در مورد کارهای لازم برای رسیدن به اهدافشان با آنها صحبت کنید. به آنها بیاموزید که در مسیر رسیدن به اهدافشان باید به شواهد و مدارک تکیه کنند و با اطمینان تصمیم بگیرند. همچنین در هنگام تصمیم گیری کودکان، مزایا و معایب آن تصمیم را بگویید و سپس تصمیم‌گیری را به عهده خود او بگذارید. هرچقدر که کودک شما بتواند تصمیم‌های درست و بیشتری بگیرد اعتماد به نفس او نیز افزایش پیدا می‌کند.
مهمترین اهداف مهارت های زندگی
اموزش مهارت های زندگی به دانش اموزان
💠تقویت اعتماد به نفس💠
💠رشد و تقویت عواطف انسانی💠
کمک به شناسایی و بیان احساسات💠
💠تامین تندرستی جسمی و سلامت روانی💠
💠تقویت مهارتهای ارتباطی💠
💠تربیت یک شهروند متعادل و مورد پذیرش اجتماع💠
💠تقویت روحیه همزیستی‌های مسالمت‌آمیزو بالا بردن سازگاری فرد با خودش، دیگران و محیط زندگی.💠
مهارتهای زندگی، علاوه به اینکه به صورت یک راهکار ارتقای سلامت روان مطرح است، به صورت ابزاری برای پیشگیری از آسیب های روانی واجتماعی مبتلا به جامعه مانند اعتیاد، خشونت های خانگی و اجتماعی، آزار کودکان، خودکشی و ایدز هم قابل استفاده است، مهارتهای زندگی ابزاری قوی در دست متولیان بهداشت روانی جامعه با هدف توانمندسازی جوانان در ابعاد روانی و اجتماعی است و به افراد کمک می‌کند تا مثبت عمل کنند و هم خودشان و هم جامعه را از آسیب های روانی واجتماعی محفوظ دارند و سطح بهداشت روانی شان را ارتقاء دهند .
نقش والدین در آموزش مهارت های زندگی
نقش والدین در آموزش مهارتهای زندگی والدین نقش بسیار مهمی درآموزش مهارت های زندگی به فرزندان دارند زیرا فراگیری مهارتهای زندگی بهداشت روانی خانواده را تامین می‌کند و با توجه به اینکه پایه‌های رشد روانی و اجتماعی کودکان در سال‌های اولیه پی ریزی می‌شود، وجود تفاهم، سازگاری و محبت موجود در محیط خانواده، در تقویت احساس اعتماد به نفس و پرورش نیروی سازنده در کودکان و نوجوانان اهمیت زیادی دارد.
یکی از مهمترین اصول مهارتهای زندگی، همبستگی و احترام متقابل والدین نسبت به یکدیگر در برخورد با فرزندان است، فرزندان، والدین خود را منبع شادی، امنیت عاطفی و تامین نیازهای جسمی و روانی خود می‌دانند و از این رو بی توجهی آنان به سالم‌سازی محیط خانواده، کودکان و نوجوانان را با کمبودهای عاطفی مواجه می‌کند.
به‌طور کلی ریشه رفتارهای نابهنجار کودکان و نوجوانان و انحرافات و بزهکاری‌های آنان را باید در سنین اولیه کودکی و در میان خانواده‌ها جستجو کرد و به همین دلیل والدین باید از وقوع مسائلی که موجب ایجاد هیجان‌های ناخوشایند در کودک و نوجوان خود می‌شود، پیشگیری کنند.
کودک در این دوران آمادگی بسیاری برای دریافت و اثرپذیری دارد و به راحتی از شرایط پیرامونی‌اش متاثر می‌شود، دریافت‌های دوران کودکی به طور عمیق و جدی در ذهن و روان انسان باقی می‌ماند.
مهارت های مورد نیاز دانش اموزان ابتدایی
اموزش مهارت های زندگی به دانش اموزان
همان‌طور که گفته شد مهارتهای زندگی شامل ده مهارت است که شرحی از آنها ارائه می‌شود:
۱) مهارت خودآگاهی
که توانایی شناخت نقاط ضعف و قوت هر فرد است. اگر فرد بتواند تصویری واقع بینانه از خود کسب کند و نیازها و تمایلاتش را به خوبی بشناسد، می‌تواند با حقوق فردی، اجتماعی و مسئولیت‌های فردی و اجتماعی‌اش آشنا شود.
۲) مهارت همدلی:
همدلی به این معنی است که فرد در هر شرایطی، چه خوب و چه بد، بتواند دیگران و مشکلاتشان را درک کند. به این ترتیب روابط اجتماعی افراد با یکدیگر بهتر می‌شود.
۳)روابط بین فردی:
این مهارت، مشارکت، اعتماد واقع بینانه و همکاری با دیگران را مشخص می‌کند و موجب می‌شود تا روابط دوستانه‌ای با دیگران ایجاد کند و دوستی‌های ناسالم را خاتمه دهد تا کسی از چنین روابطی آسیب نبیند.
۴) مهارت ارتباط موثر:
با کسب این مهارت، افراد می‌آموزند برای درک بهتر دیگران، به شیوه‌ای درست به صحبت‌های آنها گوش دهند. همچین فرد بتواند نیازها و احساسات خودش را با دیگران در میان بگذارد تا هم نیازهای دیگران و هم نیازهای خودش برآورده شود.
۵) مهارت مقابله با فشار عصبی:
زندگی در دنیای مدرن با فشارهای روحی و روانی بسیاری همراه است، اگر این فشارها بیش از حد به طول بینجامد، بر زندگی افراد تاثیر منفی می‌گذارد و زمینه ساز بروز مشکلات جدی می‌شود. با آموختن این مهارت افراد هیجان‌های مثبت و منفی را در خود و دیگران می‌شناسند و سعی می‌کنند این عوامل مشکلی برای آنها ایجاد نکند.
۶) مدیریت هیجان:
هر انسانی در زندگی خود با هیجانات گوناگونی از جمله غم، خشم، ترس، خوشحالی، لذت و… مواجه است که همه این هیجانات بر زندگی او تاثیر می‌گذارد. شناخت و مهار این هیجانات، همان مدیریت هیجان است. برای کسب این مهارت فرد به طور کامل باید بتواند احساسات و هیجانات دیگران را نیز درک و به نوعی این هیجانات را مهار کند.
۷) مهارت حل مساله:
زندگی سرشار از مسائل ساده و پیچیده است. با کسب این مهارت، بهتر می‌توانیم مشکلات و مسائلی را که هر روز در زندگی برایمان رخ می‌دهند، از سر راه برداریم.
۸) مهارت تصمیم‌گیری:
برای برداشتن هر قدمی در زندگی باید تصمیم‌گیری کنیم، مسیر زندگی انسان را تصمیم‌گیری‌های او مشخص می‌کند. با آموختن این مهارت اهداف خود را واقع‌بینانه تعیین و از میان راه حل‌های موجود بهترین را انتخاب می‌کنیم و مسئولیت عواقب آن را نیز به عهده می‌گیریم.
۹) تفکر خلاق:
تفکر یکی از مهمترین مهارتهای زندگی است. مهارت تفکر خلاق، همان قدرت کشف، نوآوری و خلق ایده‌ای جدید است تا در موارد گوناگون بتوانیم راهی جدید و موثر بیابیم. با آموختن تفکر خلاق، هنگام مواجهه با مشکلات و دشواری‌ها احساسات منفی را به احساسات مثبت تبدیل می‌کنیم. هنگامی که تفکر خلاق را می‌آموزیم دیگر مشکلات زندگی مزاحم ما نیستند بلکه هرکدام فرصتی هستند تا راه حل‌های جدید بیابیم و مشکلات را به گونه‌ای حل کنیم که کسی تاکنون این کار را نکرده باشد.
۱۰) مهارت تفکر نقادانه:
موجب می‌شود هر چیزی را به سادگی قبول یا رد نکنیم و پیش ازآن، موضوع مورد نظر را به خوبی مورد بررسی قرار دهیم و پس از آن در مورد رد یا پذیرش آن تصمیم‌گیری کنیم. با آموختن تفکر نقادانه فریب دیگران را نمی‌خوریم، به عاقبت امور به خوبی فکر می‌کنیم، دقیق و درست تصمیم می‌گیریم و ارتباطات درستی برقرار می‌کنیم.
آموزش مهارت های زندگی در مدارس به چه صورت انجام می شود؟
یادگیری مهارت های زندگی در مدارس از طریق شرکت در گروه های کوچک یا گروه های دوتایی، طوفان فکری، اجرای نقش، بازی، بحث و صحبت اجرا می شود. آموزش به این صورت است که معلم از کودک می خواهد عقیده، نظر و دانش خود را درباره موقعیت های مختلفی که در زندگی پیش می آید را با استفاده از این مهارت ها در ارتباط بیان کنند. سپس از دانش آموزان می خواهد تا درباره همین موضوع در گروه های کوچک یا دو نفره به طور گسترده و مفصل بحث کنند.
کلام پایانی :
هدف از آموزش مهارتهای زندگی ارتقاِء سازگاری فرد ابتدا با خودش سپس با دیگران ومحیطی است که در آن زندگی می کند.این مهارتها به ما می آموزدکه در طول زندگی به ویژه در موقعیت های پر خطر چگونه رفتار کنیم مهارت های زندگی به مجموعه توانایی‌هایی گفته می‌شود که به شما کمک می‌کنند تا به طور موثر و کارآمد با چالش‌های زندگی مواجه شوید. مهارتهای زندگی ممکن است در اثر تجارب زندگی یا از طریق آموزش کسب شوند و به واسطه آنها می‌توانید به طور موثر و کارآمد به مسائل زندگی خود رسیدگی کنید. این مهارتها شامل خودتنظیمی هیجانی، توانایی حل مسئله و تصمیم گیری، برقرای ارتباطات اجتماعی و همکاری با دیگران می‌شود.