پایگاه خبری و تحلیلی رشد ( roshdnews.ir) روزنامه جام جم نوشت : دریافتی‌های نجومی از دانشجویان کجا هزینه می‌شود؟
دانشگاه آزاد که زمانی قرار بود جلوی مهاجرت نخبگان ناکام در کنکور به کشورهای خارجی را گرفته و فرصتی برای آموزش عالی به‌ازای اخذ پول فراهم کند، حالا خود به یک چالش آموزشی تبدیل شده است.
درباره فلسفه شکل‌گیری دانشگاه پولی در ایران از ابتدای شکل‌گیری، حرف و حدیث بسیار بود. با غلبه گفتمان اشراف‌گرایی در دهه۱۳۷۰، دانشگاه آزاد همچون مدارس غیرانتفاعی به نهادی تبدیل شد که به اقشار مرفه خدمات آموزش عالی ارائه می‌داد. سلطه مدرک‌گرایی باعث شد حتی طبقات کم‌برخوردار هم ناچار تن به شهریه‌های نجومی دانشگاه آزاد دهند تا از ماراتن مدرک‌گرایی جا نمانند.اقبال دانشگاه پولی در زمانه‌ای که غول کنکور مانع استفاده همگانی از آموزش عالی می‌شد، باعث شد دانشگاه آزاد در تمام شهرها و حتی روستاها، واحدهایی تاسیس کرده و به صدور مدرک بپردازد.توسعه قارچ‌گونه این واحدها باعث شد تا انتقادها به کیفیت آموزش در این دانشگاه‌ها افزایش یابد. عدم نظارت کافی بر سرفصل‌های آموزشی و ابهام درباره سطح علمی برخی اساتید این دانشگاه و به‌ویژه رانت‌های سیاسی به چهره‌های خاص در دوره‌ای از مدیریت این دانشگاه باعث شد رفته‌رفته مدرک دانشگاه آزاد کم‌ارزش شده و حتی برخی نهادها و سازمان‌ها تن به استخدام فارغ‌التحصیلان این دانشگاه ندهند.به‌دنبال این بحران علمی در دهه۱۳۸۰ دولت تلاش کرد نظارت بر این دانشگاه را در دست گیرد. اقدامی که زیر سایه جدل‌های سیاسی آن دوره به حاشیه رفت و مدلی از مالکیت و مدیریت این دانشگاه ارائه شد که در عمل آن را به جزیره‌ای مستقل از قوانین اداری تبدیل کرد.حالا با گذشت چند دهه از فعالیت این دانشگاه، سؤال این است که شهریه‌های نجومی دانشجویان در این دانشگاه کجا هزینه می‌شود و چه نظارتی بر سرمایه‌های کلان دانشگاه، به‌ویژه در حوزه زمین‌داری و فعالیت‌های اقتصادی وجود دارد؟ فعالیت‌هایی که این روزها به سمت راه‌اندازی شرکت‌های تبلیغات محیطی نیز رفته است!
فعالیت دانشگاه آزاد در برخی عرصه‌ها ازجمله در حوزه رسانه و اقتصاد این سؤال را مطرح کرده که آیا دانشجویانی که بودجه دانشگاه را تامین می‌کنند، رضایتی به فعالیت دانشگاه خارج از چارچوب آموزش دارند و آیا آنها می‌پذیرند به‌جای توسعه زیرساخت‌های علمی، دانشگاه آزاد درگیر پروژه‌های سیاسی و جناحی شود؟
به‌تازگی معاون توسعه و مدیریت منابع دانشگاه آزاد اسلامی گفته، ۱۹درصد بودجه دانشگاه از منابع غیرشهریه‌ای تامین می‌شود اما توضیحی نداده که این منابع چیست و چگونه تامین می‌شود یا نحوه هزینه‌کرد آن چگونه است؟
این سوالات وقتی جدی‌تر مطرح می‌شود که بدانیم به گفته قائم مقام دانشگاه آزاد، بودجه دانشگاه فقط در پنج سال از ۵۰۰۰ میلیارد تومان به ۳۳هزار میلیارد تومان رسیده است؛ بودجه‌ای عظیم که درباره ساختارهای نظارتی بر آن ابهاماتی جدی وجود دارد.سال‌هاست که رهبر انقلاب بر ضرورت شکل‌گیری نهضت تولید علم در کشور تاکید می‌کنند اما جایگاه دانشگاه آزاد در چنین نهضتی چیست و چطور کسی در روندهای توسعه علمی کشور سراغی از این دانشگاه نمی‌گیرد؟
هرچه هست، فعلا دانشگاه آزاد توانسته با تکیه بر سابقه گذشته خود به‌عنوان یک جزیره مستقل به فعالیتش ادامه داده و به دور از نظارت موثر، همچون حیاط خلوتی به خدمات خاص آکادمیک بپردازد اما کم نیستند صاحب‌نظرانی که می‌پرسند با روشن شدن شکست استراتژی دانشگاه آزاد برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان برخوردار، وقت آن نرسیده که این دانشگاه به چرخه توسعه علمی کشور اضافه شده و بودجه ۳۳هزار میلیاردی آن با سازوکارهای قانونی در قالب شبکه واحد دانشجویی هزینه شود؟ منظور از چرخه علمی ورود واقعی و میدانی است، وگرنه مدت‌هاست در رسانه و تبلیغات و گزارش کار به این عرصه ورود کرده است.در حال حاضر پرداخت شهریه نجومی از یک‌سو و اما و اگرها درباره اعتبار مدرک دانشگاه آزاد، دانشجویان را در استفاده از ظرفیت‌های این دانشگاه با تردید مواجه کرده است. این تردید منتهی به ریزش شدید تعداد دانشجویان شده و کار به آنجا رسیده که از وضع موجود راضی باشد و نه استاد.در چنین شرایطی، اضافه کردن ظرفیت دانشگاه به نظام آموزش عالی رسمی کشور یک ضرورت برای توسعه علمی و جلوگیری از مهاجرت نخبگان است. به‌راستی اگر بودجه‌های کلان دانشگاه آزاد به‌جای هزینه‌کردهای خاص سیاسی و جریانی، به‌درستی صرف زیرساخت‌های آموزشی و توسعه علمی شود، باز هم نخبگان جوان مجبور به مهاجرت و اخذ پذیرش از دانشگاه‌های دورافتاده خارجی می‌شوند؟
انتظار می‌رود دولت و مجلس و به‌ویژه شورای عالی انقلاب فرهنگی با بررسی دوباره فلسفه وجودی دانشگاه آزاد، نسبت به پاسخگو کردن این دانشگاه اقدام کنند. دانشگاهی که نه دولتی است و نه مردمی، بلکه سال‌هاست خود را به تافته‌ای جدابافته از ساختار اجرایی کشور تبدیل کرده است.