مقالات بهداشت و سلامت / گردهمایی عظیم سالیانه مسلمانان دنیا برای انجام فرایض حج، بزرگ‌ترین مراسم مذهبی جهان محسوب می‌شود که رعایت توصیه‌های بهداشتی در این راستا جزو موارد مهمی است که حجاج باید آن‌ها را جدی بگیرند.
رعایت بهداشت در هر سفری جزو ضروریات است اما اهمیت این مورد در سفر حج بیش از پیش دیده می‌شود چرا که تراکم بالای جمعیت در زمان انجام اعمال حج و احتمال وجود افرادی با بیماری‌های عفونی در این محیط، بالا است.
به گزارش ایسنا، علاوه بر مواردی که در راستای رعایت بهداشت فردی در بین جمعیت وجود دارد، برخی مواردی که به بهداشت محیط مربوط است نیز بایستی از سوی حجاج جدی گرفته شود چرا که حجاج عزیز در منطقه‌ای با شرایط متفاوت از کشورمان حضور دارند و امکان بروز مشکلات برای برخی افراد دارای بیماری زمینه‌ای، وجود دارد.
بر این اساس، دکتر محمد قنبری، رئیس گروه سلامت محیط و کار مرکز بهداشت آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: مهمترین کار قبل از سفر این است که اگر حجاج دچار بیماری خاصی هستند و یا داروی خاصی مصرف می‌کنند، حتما قبل از سفر به پزشک مراجعه کرده و بیماری را تحت کنترل قرار دهند تا در طول سفر مجبور به پیگیری بیماری شان نباشند زیرا حج، شرایط ویژه‌ای داشته و درمان بیماری در آنجا سخت است.
وی افزود: همه حجاجی که دچار بیماری‌های قلبی و عروقی، ریوی، آسم، آلرژی و نورولوژی هستند باید با مراجعه به پزشک، میزان مصرف داروهایشان را تنظیم کنند. حجاجی که از داروهای خاص استفاده می‌کنند به ویژه بیماران مزمن، حتما باید داروهایشان را بیشتر از مقدار مورد نیازشان در سفر به همراه داشته باشند.
حاجیان نسخه پزشک معالج را به همراه داشته باشند
وی ادامه داد: حاجیان عزیز بایستی نسخه پزشک معالج خود را به همراه داشته باشند تا در گمرک و فرودگاه با مشکل مواجه نشوند و همچنین باید وسایل بهداشتی مثل ماسک و حدود دو بسته دستکش یکبار مصرف به همراه داشته باشند.
قنبری گفت: تعداد زیادی از افراد در حج، مدت طولانی را با یکدیگر تعامل دارند بنابراین افراد باید در طول سفر از ماسک استفاده کنند و هر کجا که دست می‌گذارند در کوتاه ترین زمان ممکن، دست‌هایشان را با آب و مایع بشویند و در طواف و سعی صفا و مروه و همچنین انجام سایر مناسک تا جایی که ممکن است سعی کنند فاصله فیزیکی را با سایر حجاج رعایت کنند.
از نوشیدن آب زمزم تصفیه نشده پرهیز شود
وی افزود: در طول سفر باید از خوردن و آشامیدن موادغذایی مشکوک و به ویژه آب زمزم تصفیه نشده خودداری شود و آب زمزم تصفیه شده که توسط کارخانه‌های عربستان تولید می‌شود را مورد استفاده قرار دهند، همچنین حجاج حتما از پرخوری در حین سفر بپرهیزند.
۵ روز استراحت پس از بازگشت حجاج
وی در خصوص اقداماتی که باید بعد از سفر انجام گیرد، افزود: تا جایی که ممکن است، حجاج پس از بازگشت حداقل پنج روز استراحت کنند تا احتمال انتقال ویروس احتمالی کاهش یابد و سپس به دید و بازدید اقوام و آشنایان بروند و اگر به هر دلیلی چنین امکانی وجود ندارد، از بوسیدن افراد دیگر خودداری کنند.
رئیس گروه سلامت محیط و کار مرکز بهداشت آذربایجان شرقی گفت: همچنین حجاج ضمن رعایت فاصله فیزیکی با سایر افراد، ماسک بزنند چرا که این امر می‌تواند سبب بیمار شدن سایر افراد به ویژه اشخاص مسن شود.
وی در تشریح توصیه‌های بهداشتی برای مدیران کاروان‌های زیارتی، اظهار کرد: مواردی چون داشتن کارت بهداشتی معتبر، رعایت بهداشت فردی در هنگام ارائه خدمت، رعایت فاصله اجتماعی و پیشگیری از ازدحام، تامین تجهیزات شستشو و ضدعفونی دست، پرهیز از توزیع موادغذایی و نوشیدنی فله‌ای، تامین شرایط بهداشتی در کلیه محل‌های پخت و پز و استفاده از لباس کار، دستکش و کلاه تمیز برای کارکنان تهیه و توزیع موادغذایی از جمله نکاتی است که مدیران کاروان‌های زیارتی باید آن‌ها را رعایت کنند.
وی، اجتناب از نگهداری موادغذایی پخته شده در دمای محیط به مدت طولانی(حداکثر دو ساعت)، خودداری از توزیع نوشیدنی و چای در لیوان‌های مشترک، خودداری از نگهداری موادغذایی خام و پخته در مجاورت یخچال و استفاده از یخ‌های بسته بندی بهداشتی و آب‌های آشامیدنی سالم، جمع آوری و دفع بهداشتی پشماندهای تولید شده، تهویه مناسب محل‌های اسکان زائران و عدم استعمال دخانیات در فضای بسته و محل اسکان را از جمله موارد مهم و ضروری مربوط به تامین بهداشت از سوی مدیران کاروان‌ها عنوان کرد.
تجمعات انسانی گسترده یکی از اساسی‌ترین عوامل تهدید کننده سلامت
دکتر مهدی محمدزاده، کارشناس بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز نیز در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص اهمیت عمل به توصیه‌های بهداشتی لازم برای زائران حج و تجمعات انسانی انبوه، اظهار کرد: تامین، حفظ و ارتقای سلامت آحاد مردم جامعه و مبارزه با عامل و یا عواملی که موجب به مخاطره افتادن سلامت مردم می‌شوند، اساسی ترین رسالت بخش بهداشت است.
وی افزود: حوادث طبیعی و تجمعات انسانی گسترده یکی از اساسی ترین عواملی هستند که نه تنها موجب تهدید سلامت افراد آسیب پذیر می‌شوند، بلکه می‌توانند با ایجاد تغییر در الگوی توزیع بیماری‌ها در مناطق مختلف سبب بروز اپیدمی‌های شدید و مرگبار شوند، بنابراین خود مراقبتی و رعایت اصول اولیه بهداشت فردی توسط افراد شرکت کننده در تجمعات انبوه به همراه هوشیاری سیستم بهداشتی نقش مهمی در پیشگیری از وقوع اپیدمی‌ها دارد.
وی ادامه داد: با توجه به وجود بیماری‌های واگیر دارای قابلیت ایجاد اپیدمی مانند وبا، تب کریمه کنگو، تب دنگ و … در کشورهای همسایه لزوم هوشیاری و رعایت توصیه‌های بهداشتی توسط زائران بیش از پیش است.
روبوسی و دست دادن ممنوع/ بهداشت تنفسی رعایت شود
محمدزاده در خصوص توصیه‌هایی برای پیشگیری از بیماری‌های منتقله از آب و غذا، تشریح کرد: افراد باید از روبوسی، دست دادن و در آغوش گرفتن افراد دارای علایم بیماری تنفسی خودداری کنند و به چشم‌ها، دهان و بینی خود دست نزنند زیرا با لمس چشم‌ها، دهان و بینی با دست‌های آلوده، ویروس به آن‌ها منتقل شده و از طریق این نواحی به بدن افراد وارد می‌شود و می‌تواند افراد را بیمار کند.
وی افزود: لازم است تا بهداشت تنفسی توسط افراد رعایت شود. بهداشت تنفسی به معنای پوشاندن دهان و بینی با دستمال و یا قسمت بالای آستین در هنگام عطسه و سرفه است؛ همچنین بایستی بلافاصله بعد از سرفه و عطسه، دستمال کاغذی خود را به طور صحیح دور بیاندازند.
وی ادامه داد: افراد در صورت مبتلا شدن به علائم تب، سرفه و تنگی نفس حداقل یک متر از دیگران فاصله بگیرند و بلافاصله به ماموران بهداشتی اطلاع دهند؛ همچنین افراد سالم سعی کنند تا از بیمار مبتلا به تب و سرفه حداقل یک تا دو متر فاصله داشته باشند و از دست دادن و روبوسی با او خودداری کنند، در غیر این صورت از ماسک برای پیشگیری استفاده کنند.
کارشناس بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز گفت: افراد به طور مداوم و در هر زمان ممکن اقدام به شست و شوی کامل دست‌ها با آب و صابون کنند. طول مدت شست و شوی دست‌ها حداقل به اندازه ذکر پنج صلوات باشد و یا دست‌های خود را با محلول‌های ضدعفونی کننده حاوی الکل تمیز کنند.
وی با تاکید بر لزوم خودداری از مصرف لبنیات غیر پاستوریزه و غیر بسته بندی شده، اظهار کرد: افراد از آب آشامیدنی سالم، ترجیحا بسته بندی شده استفاده کرده و از مصرف مواد غذایی پخته شده که سرد شده و در یخچال نگه داری نشده‌اند، خودداری کنند.
از تماس با پرندگان و حیوانات خودداری شود
وی افزود: افراد باید از تماس با پرندگان و سایر حیوانات خودداری کنند و در صورت تماس با گوشت خام و پرندگان، بلافاصله دست‌های خود را بشویند.
محمدزاده تاکید کرد: اگر پس از بازگشت از مراسم، فردی دچار زخم بر روی پوست بدن خود شد که تا دو هفته بهبود نیافت، باید برای بررسی آن سریعا به پزشک مراجعه کند. برای پیشگیری از گزش حشرات نیز می‌توان از لباس‌های آستین بلند و یا از مواد دافع حشرات بر روی بخش‌های غیر پوشیده بدن استفاده کرد.
وی افزود: اگر فردی به هر علتی دچار تب شد، باید به ماموران بهداشتی اطلاع دهند و یا به پزشک مستقر در محل اقامت خود مراجعه کرده و به توصیه‌های مسئولان بهداشت عمل کنند.