اخبار علمی و پژوهشی / «این زن مریم میرزاخانی دوم است!» عنوان خبری است که طی چند وقت اخیر در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های مختلف مورد توجه قرار گرفته است و بر این اساس از «تینا ترکمان» به عنوان نخبه ایرانی که از دانشگاه هاروارد دکترای ریاضی محض گرفته است، یاد می‌شود.
ایسنا پلاس: درخشش و موفقیت یک ایرانی در زمینه‌های علمی، فرهنگی، ورزشی و… مخصوصا در عرصه‌های جهانی همیشه برای ما خوشایند بوده است. اخذ مدرک دکتری تینا ترکمان از دانشگاه هاروارد نیز یکی از اخبار خوشایند این روزهاست که بد نیست کمی درباره‌اش بخوانیم و با ۴ ریاضیدانی که موفق به اخذ رتبه شدند، آشنا شویم.
دانشگاه «هاروارد» کجاست و چرا مهم است؟
دانشگاه «هاروارد» یک دانشگاه تحقیقاتی خصوصی و یکی از اعضای هشتگانه «لیگ آیوی» است که در کمبریج، ماساچوست واقع شده‌است. این دانشگاه در سال ۱۶۳۸ تأسیس و در جهت بزرگداشت اولین خیّر آن، روحانی «جان هاروارد»، هاروارد نامیده شد. هاروارد قدیمی‌ترین مؤسسه آموزش عالی در ایالات متحده و از معتبرترین موسسات در جهان است.
کتابخانه دانشگاه هاروارد نه تنها قدیمی‌ترین مجموعه فرهنگی در آمریکا بلکه با شعبات خود، بزرگ‌ترین کتابخانه دنیاست و در حال حاضر دارای ۱۴٬۵۰۰٬۰۰۰ جلد کتاب، رساله و میکروفیلم است. کتابخانه هاروارد، بزرگ‌ترین سیستم کتابخانه دانشگاهی جهان است که شامل ۷۹ کتابخانه منفرد بوده و حدود ۲۰٫۴ میلیون عنوان را در خود جای داده‌است.
در میان رتبه‌بندی‌های کلی، نشریه رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان که رتبه‌بندی شانگهای نیز نامیده می‌شود، هر ساله از بدو انتشار تا امروز دانشگاه هاروارد را برترین دانشگاه جهان معرفی کرده و در رتبه‌بندی تایمز از زمان انتشار یعنی سال ۲۰۱۱ تا به امروز رتبه اول را در رتبه‌های جهانی معتبر حفظ کرده است.
علاوه بر این، هاروارد با سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه در دانشکده مهندسی خود در سال‌های اخیر، در رتبه سوم مهندسی و فناوری در جهان قرار گرفت.
مریم میرزاخانی؛ نامی که بیشتر می‌شناسیم!
شاید هرگاه صحبت از یک نخبه ریاضی و یا دانشگاه هاروارد می شود، به یاد زنده‌یاد مریم میرزاخانی بیفتیم. میرزاخانی، ریاضیدان ایرانی و استاد دانشگاه «استنفورد» بود. او در سال ۲۰۱۴ به دلیل کنش‌گری در زمینه «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آن‌ها» برنده مدال فیلدز شد که بالاترین جایزه در ریاضیات است. وی اولین زن و ایرانی برنده مدال فیلدز است.
مریم میرزاخانی در سال‌های ۱۳۷۳ و ۱۳۷۴ از دبیرستان فرزانگان تهران موفق به کسب مدال طلای المپیاد ریاضی کشوری شد و بعد از آن در سال ۱۹۹۴ در المپیاد جهانی ریاضی هنگ کنگ با امتیاز ۴۱ از ۴۲ مدال طلای جهانی گرفت. سال بعد، در المپیاد جهانی ریاضی کانادا میرزاخانی با نمره کامل، رتبه یکم طلای جهانی را به دست آورد. او به همراه رویا بهشتی نخستین دخترانی بودند که به تیم المپیاد ریاضی ایران راه یافتند.
مریم میرزاخانی نخستین دختری بود که در المپیاد ریاضی ایران طلا گرفت. وی نخستین کسی بود که دو سال مدال طلا گرفت و نخستین دانش‌آموز شرکت‌کننده از ایران بود که در آزمون المپیاد ریاضی نمره کامل گرفت.
او سپس به دانشگاه هاروارد رفت و آن‌جا بر سر کلاس‌های کورتیس مک‌مولن (از برندگان جایزه فیلدز) حاضر می‌شد. مک‌مولن، میرزاخانی را در این دوران این‌طور به یاد می‌آورد که بر سر کلاس‌هایش سوال‌های زیادی می‌پرسید و با عجله به فارسی یادداشت برمی‌داشت. او سرانجام در سال ۲۰۰۴ از دانشگاه هاروارد و به سرپرستی مک‌مولن دکترا گرفت.
در تیرماه ۱۳۹۶ اعلام شد، میرزاخانی به دلیل ابتلا به سرطان در بیمارستانی در آمریکا بستری شده‌است. او از چهار سال پیش‌تر به سرطان پستان مبتلا بوده و این سرطان به مغز استخوان وی سرایت کرده بود. در نهایت مریم میرزاخانی در ۲۳ تیر ۱۳۹۶ در ۴۰ سالگی در بیمارستانی در کالیفرنیا درگذشت.
زادروز مریم میرزاخانی، بیست و دوم اردیبهشت (دوازدهم ماه می) از سوی اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های ریاضی جهان با پیشنهاد کمیته بانوان انجمن ریاضی ایران به عنوان روز جهانی زن در ریاضیات نام‌گذاری شد.
تینا ترکمان؛ دومین دختر برتر جهان!
تینا ترکمان، ریاضیدان جوان دیگری است که موفق به اخذ مدرک دکتری در رشته ریاضی محض از دانشگاه هاروارد شده است. او که به گفته خودش علاقمند به درک و مطالعه هندسه و مبحث دینامیک است، از دانشگاه صنعتی شریف فارغ‌التحصیل شده و تحصیلات تکمیلی خود را در دانشگاه هاروارد به اتمام رسانده است.
او که در سال ۹۲ در پنجاه و چهارمین المپیاد جهانی ریاضی، دومین دختر برتر جهان شد، در این هفته با موفقیت از تز خود با راهنمایی کورتیس مکمالن (برنده مدال فیلدز) دفاع کرد.
پیروز وکیلی؛ ریاضیدانی دیگر از هاروارد!
پیروز وکیلی در سال ۱۹۸۸ میلادی موفق به اخذ مدرک دکتری ریاضی از دانشگاه هاروارد شد. او که هم‌اکنون ساکن کشور آمریکاست، علایقش شامل شبیه سازی و کنترل کیفیت آماری و همچنین فرآیندهای تصادفی و بهینه سازی است. تحقیقات او بر روی مدل‌سازی، تحلیل، بهینه‌سازی و کنترل سیستم‌های تصادفی در کاربردهای مختلف مالی، انرژی‌های تجدیدپذیر تا زیست‌شناسی ساختاری محاسباتی متمرکز است.
علی‌اکبری دائمی؛ نخبه‌ای دیگر در دانشگاه واشنگتن!
علی‌اکبر دائمی دکتری تخصصی خود را در رشته ریاضی در سال ۲۰۱۴ میلادی از دانشگاه هاروارد دریافت کرد. علی اکبر دائمی از ابزارهای هندسی ارائه شده توسط نظریه گیج برای مطالعه اجسام با ابعاد کم استفاده می کند.
علایق دائمی شامل نظریه گیج، توپولوژی کم‌بعدی و هندسه ساده است. او پس از اخذ مدرک دکترای خود از دانشگاه هاروارد، به عنوان استادیار پژوهشی در مرکز هندسه و فیزیک سیمونز در دانشگاه استونی بروک مشغول به کار شد. او قبل از پیوستن به هیئت علمی دانشگاه واشنگتن، استادیار مدعو در دانشگاه کلمبیا بود. کار او توسط بنیاد ملی علوم پشتیبانی می شود.
فرشید جمشیدیان؛ یک محقق مالی نابغه!
فرشید جمشیدیان ریاضیدان دیگری است که در سال ۱۹۸۰ دکتری ریاضی خود را از دانشگاه هاروارد دریافت کرده است. جمشیدیان هم‌اکنون یک محقق مالی و دانشگاهی است. تجربه او هر دو زمینه تحقیق و تجارت با درآمد ثابت و سهام را پوشش می‌دهد. دکتر جمشیدیان در تئوری قیمت‌گذاری مشتقات مشارکت‌های مهمی به ویژه در مورد مدل سازی نرخ بهره داشته است.
او استاد ریاضیات کاربردی دانشگاه توئنته بوده و در دانشگاه‌های برکلی، شیکاگو و کالیفرنیا نیز خدمت کرده است.