پایگاه خبری و تحلیلی رشد ( roshdnews.ir) شرق نوشت : بازپخش صدای صادق بوقی و دعوت از نوجوانی به صداوسیما که جمله این کیکه را در اینستاگرام وایرال کرد، باعث واکنش بسیاری درباره محتواهای جاری این رسانه ملی شد. این در حالی است که صداوسیما یکی از موافقان فیلترینگ پلتفرم‌های مختلف است و با تهیه برنامه‌هایی مثل سرود فیلترینگ مخالفت خود را بیان کرده است؛ اما به نظر می‌رسد برای جبران کاهش تماشاگران خود، دست به دامن همین پلتفرم‌ها شده است.
حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد جامعه، مخاطب صداوسیماست
طبق نظر امیر‌محمود حریرچی، جامعه‌شناس، یکی از وظایف رسانه اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی است که در کنار آن وظیفه سرگرم‌کردن جامعه را هم باید انجام دهد. موضوعی که در سالهای اخیر به باور بسیاری، رسانه ملی این کارکرد خود را از دست داده است. این جامعه‌شناس در گفت‌وگو با «شرق» اشاره می‌‌کند: «این روزها می‌بینیم که مخاطب صداوسیمای ما به‌شدت پایین آمده، طبق آمارهایی که در جاهای مختلف منتشر شده است، حدود ۱۵ الی ۲۰ درصد جامعه، مخاطب برنامههای صداوسیما هستند. دلیل آن هم این است که اصلا نوع نگاه مخاطب مهم نبود، مهم نبوده که مخاطب‌ها درباره این برنامه‌ها چطور فکر می‌کنند و چه توقعی از این برنامه‌ها دارند. افراد از رسانه برنامههای سرگرم‌کننده و اطلاع‌رسانی‌کننده می‌خواهند؛ اما همه چیز در این رسانه نوع دیگری است. از تفریحات سخیف در برنامه‌های‌شان که فقط مردم را دست می‌اندازند تا انتشار خبرهای یک‌سویه. در کنارش اگر در برنامه‌ای هم به مشکلات جامعه اشاره می‌‌کند، در آخر تمام تقصیر را به شکل‌‌‌های مختلف به گردن مردم می‌اندازد».
این جامعه‌شناس به تعامل صداوسیما با مخاطب واقعی خود اشاره می‌‌کند و می‌گوید: «باوجود‌این روابط‌عمومی این سازمان ارتباط مؤثری با مردم و گروه‌‌‌های مخاطب خود برقرار نکرد؛ چون اصلا دیگر مخاطب برایش مهم نیست. همه اینها باعث شده که می‌بینیم روز‌به‌روز از مخاطبان این رسانه ملی کم شده است. الان دیگر کسی شوق دیدن تلویزیون را ندارد؛ در‌صورتی‌که این رسانه پتانسیل بالایی برای جذب مخاطب داشت؛ ولی حالا با برنامههای سطحی سعی در ایجاد محتوا دارد».
آسیبی که فیلترینگ زد
این روزها بخش مهمی از پلتفرم‌های پر‌کاربردی که مردم از آنها استفاده می‌کردند، فیلتر شده و استفاده از آن ملزم به تهیه فیلترشکن است. با وجود این محدودیت‌های ایجاد‌شده، به بخش درخورتوجهی از کسب‌وکارهای آنلاین در این سال‌ها آسیب جدی وارد شده است. به شکلی که در زمان اختلال‌های اینترنت آبان سال قبل، طبق برآورد مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی در همان یک ماه معیشت ۹ میلیون خانوار را به خطر انداخته بود.حتی صداوسیما هم به‌عنوان یکی از موافقان فیلترینگ سعی در تولیداتی از این دست داشت. به طور مثال سرودی در حمایت از فیلتر‌شدن فضای مجازی منتشر کرد که با انتقاداتی از طرف مردم همراه بود. باوجود‌این به بازپخش یا استفاده از محتواهای وایرال‌شده فضای مجازی در صداوسیما، برای جذب مخاطب و تولید برنامه انتقادات گسترده‌ای شده است. به طور مثال طبق نظر بسیاری، در روزهای قبل، صداوسیما با پخش موزیکی از صادق بوقی و دعوت از پسربچه‌ای که جمله «کیکه یا واقعیه» او در اینستاگرام وایرال شده بود، سعی در جذب مخاطب داشته است. این در حالی است که استفاده از همین پلتفرم‌ها به دلیل فیلتر‌شدن، غیرقانونی شده است.
چه کسانی از پلتفرم‌های فیلتر‌شده استفاده می‌کنند؟
اما با وجود فیلتر‌بودن پلتفرم‌هایی مثل توییتر یا اینستاگرام، اغلب مسئولان در این برنامه‌ها حضور دارند. طبق بررسی دیجیاتو که در خرداد سال قبل انجام داده، بیش از ۲۶۰ مقام رسمی در توییتر فعال هستند و حتی حدود ۶۰ درصد اعضای کمیسیون طرح صیانت و دیگر موافقان در توییتر حضور فعال داشتند. در کنار آن بخش درخورتوجهی از نمایندگان مجلس علاوه بر فعال‌بودن در دیگر پلتفرم‌ها، در تلگرام هم اکانت دارند.
تلویزیون بدون تماشاگر
تعداد تماشاگران برنامههای صداوسیما در مقایسه با سالهای قبل کاهش چشمگیری داشته و به همان اندازه هم از کیفیت تولیداتش کم شده است. حتی پیمان جبلی در همان روزهای اول که مدیریت صداوسیما را برعهده گرفته بود، به کاهش مخاطب‌های صداوسیما اشاره کرده بود و اعلام کرد: «همه ما، چه شما به‌عنوان هنرمند، چه ما به‌عنوان مسئولان صداوسیما، باید از خودمان بپرسیم چرا احساس علاقه‌ای که مخاطب به هنرمندان و آثارشان داشت، کاهش یافته است؟ چرا بعضی آثار که در گذشته با هزینه‌های کمتر ساخته می‌شد، ماندگارتر هستند؟ همه ما مقصریم و نمی‌توانیم خودمان را تبرئه کنیم». باوجود‌این مسئولان صداوسیما این روزها تلاش دارند تا به هر ترتیب بر تعداد مخاطب‌های خود اضافه کنند که این موضوع به دلیل نداشتن محتوای مناسب با واکنش‌های متفاوتی همراه می‌شود.
تلاش اشتباه برای جذب مخاطب
با وجود تلاش صداوسیما برای جذب مخاطب، از دعوت کارشناس‌هایی که صحبت‌های جنجالی آنها معمولا بین مردم موجی از ناراحتی ایجاد می‌‌کند تا نوجوانی که با کلیپی فاقد محتوا در فضای مجازی مطرح شده، همه واکنش‌برانگیز بوده است. سجاد نوروزی، مدیر سینمای آزادی، پیرو حضور اینفلوئنسر اینستاگرام که با تکیه‌کلام «واقعیه یا کیکه» در فضای مجازی معروف شد و شب یلدا هم روی آنتن زنده تلویزیون حاضر شد، در اینستاگرامش نوشت: «حال نقد هم ندارم دیگه، اینه دیگه، سال‌ها فحش به دیگران و بافتن موهومات و شادی‌هات اینه تهش…».
همچنین سردار آزمون، ملی‌پوش تیم فوتبال آاس رم، با انتشار یک استوری اینستاگرامی از گزینش میهمانان ویژه‌برنامه‌های صداوسیما در شب یلدا نوشت: صداوسیما در انتخاب میهمانان ویژه‌برنامه شب یلدا کاری کرد کارستان! چطور شعور ما مخاطبان مورد توهین قرار گرفت؟ به جای اینکه یک نوجوان یا جوان مستعد و موفق به برنامه دعوت شود و از کارهای بزرگش برای الگوسازی بگوید، کسی را روی آنتن دیدیم که با جمله «واقعیه یا کیکه» مشهور شد و در تصمیمی حیرت‌انگیز خیلی زود سر از تلویزیون درآورد؛ پس الگوسازی برای نوجوان‌های ما کجا رفت؟