مقالات اجتماعی / کمبود و گرانی دارو در کشور ما قصه‌ای پر غصه و ادامه‌دار است. این مشکل شاید پیش از این در کلانشهرها از جمله تهران نمود بیشتری داشت اما این روزها در تمام شهرهای بزرگ و کوچک معضل گرانی از یک سو و در دسترس نبودن آن ازسوی دیگر،گریبان مردم را گرفته است. اگر سری به داروخانه‌ها بخصوص داروخانه‌هایی که اقلام دارویی بیماران خاص را ارایه می‌دهند زده باشید قطعا مشاهده کرده اید که کمبود برخی اقلام دارویی واقعی است. هستند بیمارانی که با توجه به حیاتی بودن داروی مورد مصرفشان نمی‌توانند آن را در موعد مقرر تهیه کنند و اغلب ازسوی مسئولان داروخانه‌ها به روزها و هفته‌های آتی حواله می‌شوند.
همچنین حذف ارز ترجیحی، تبعات بسیاری را برای اقشار متوسط و پایین جامعه بوجود آورده که علاوه بر اقلام اساسی و مایحتاج عمومی، گران شدن دارو و خدمات درمانی را نیز به آنان تحمیل کرده است، به‌نحوی که طبق آمار رسمی سازمان نظام پزشکی ۷۰ درصد از هزینه درمانی از جیب مردم خارج می‌شود.
ازسوی دیگر درحال حاضر کمبود دارو در ایران به داروهای تولید داخل هم رسیده،چه برسد به داروهای خارجی و وارداتی! اکنون با اینکه موج‌های کرونا فروکش کرده اما برخی کمبودهای دارویی که در دوران کرونا مشکل ساز شده بود،همچنان باقی مانده‌اند و کمبود سرم وجود دارد، داروهای بیهوشی در بیمارستان‌ها سهمیه‌بندی شده و کمبود دارو به آنتی‌بیوتیک‌های مخصوص کودکان رسیده است.
این روزها با آغاز فصل سرد سال،آنفلوآنزا شیوع پیدا کرده و وزارت بهداشت در مورد همه گیری آن هشدار داده است. ازسویی هم‌زمانی آن با بازگشایی مدارس و دانشگاهها، موجب شده افراد بیشتری گرفتار و نیازمند مداوا و دارو شوند و در این شرایط، کمبود داروها بیشتر نمایان شده است. موارد ابتلا به آنفلوانزا در برخی استان‌ها از کرونا هم پیشی گرفته و طی دو هفته اخیر میزان مراجعه افراد با علائم شبه‌آنفلوآنزا از جمله تب، سردرد، سرفه، بی‌حالی و تهوع افزایش قابل توجهی یافته است.
داروخانه‌داران می‌گویند آنتی‌بیوتیک‌ها به‌شدت کمیاب شده‌اند و قیمت آزادشان هم تا سه برابر افزایش داشته است. بسیاری از بیماران برای علائم ساده سرماخوردگی، تمایلی به مراجعه به پزشک و تهیه نسخه ندارند اما در خرید داروی بدون نسخه مجبور به پرداخت هزینه‌های قابل توجه حتی برای یک داروی آنتی‌بیوتیک ساده هستند. کارشناسان دارویی تاکید می‌کنند هیچ سالی به اندازه امسال این میزان از کمبودهای آنتی‌بیوتیک وجود نداشته و تا جبران کمبودها، بیماران و پزشکان مجبور به تغییر آنتی‌بیوتیک‌های متفاوت با دوز بیشتر یا کمتر هستند که همان‌ها هم مشکلات خاص خودشان را دارند.
نکته قابل تامل اینکه تا قبل از این به دلایلی چون تحریم‌ها و بستن کانال‌های مالی کمبود تنها در داروهای خارجی وجود داشت، اما هم‌اکنون بیشتر داروهای دچار کمبود، تولید داخل هستند.
ظاهرا شرایط کمبود دارو مسئولین دولتی را نیز به تکاپو برای حل مشکل وا داشته است. رئیس‌جمهور یکشنبه گذشته در جلسه هیات دولت با اشاره به گزارش‌های دریافتی از کمبود برخی اقلام دارویی، مسئولان مربوطه را مکلف کرده ضمن تامین سریع اقلام دارویی مذکور و رفع نیاز مردم، دلیل قصور احتمالی را به طور دقیق پیگیری کرده و با هر فرد یا مجموعه‌ای که در این زمینه کوتاهی داشته به شکل مناسب برخورد کنند.
رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم پیش از این اظهار نظر، در نامه‌ای برای رئیس‌جمهور خواستار رفع مشکل کمبود اقلام دارویی همچون آنتی بیوتیک‌ها و سرم تزریقی شده بود و تاکید نموده بود که باید تمهیدات لازم برای جلوگیری از کمبودها و تامین ذخیره‌های لازم در کارخانجات تولیدی و شرکت‌های پخش اندیشیده شود.
دکتر حسینعلی شهریاری با انتقاد از نبود عزم و اراده جدی برای رفع مشکل کمبود دارو تاکید کرد درحال حاضر کودکان و افراد مسن در معرض آنفلوآنزا و سرماخوردگی قرار دارند و این بیماری‌ها درحال افزایش است اما با کمبود سرم و آنتی‌بیوتیک به ویژه برای کودکان در ۳۰ استان کشور روبرو هستیم.
این نماینده مجلس افزوده: براساس مصوبه مجلس، دولت مکلف شده است که میزان پرداختی از جیب مردم در رابطه با خدمات درمانی و دارو نسبت به شهریور سال گذشته افزایش پیدا نکند.
به گفته وی، درحال حاضر برخی از داروها هنوز تحت پوشش قرار نگرفته‌اند. قرار شده است تا ۱۱۹ قلم داروی بدون نسخه تحت پوشش بیمه قرار بگیرند و ۳۶۶ قلم داروی پرمصرف نیز هنوز تحت پوشش بیمه قرار نگرفته‌اند.
شهریاری یادآور شده: مجلس برای بیماران خاص پنج هزار میلیارد تومان اعتبار مصوب کرده و این بودجه به بیمه سلامت اختصاص می‌یابد؛ اما هنوز عملیاتی نشده است.
در این بین مردم ضمن گلایه شدید از وضع موجود دارو در کشور از مسئولان می‌خواهند که با تدبیر و در عین حال هر چه سریعتر مشکل را حل کنند.
یک مادر که فرزند کوچک سرماخورده‌اش را به همراه دارد می‌گوید: چند داروخانه سطح شهر تهران را رفته‌ام تا داروهای یک آنفلوآنزای ساده را پیدا کرده‌ام! مسئولان داروخانه می‌گویند عرضه داروهای آنتی بیوتیک ازسوی شرکت‌های داروساز کم شده است و روزانه سهمیه محدودی دریافت می‌کنند که در همان ساعت‌های اولیه تمام می‌شود.
یکی دیگر از مراجعه کنندگان به داروخانه هم می‌گوید: به تشخیص دکتر آنفلوآنزا گرفته‌ام و با نسخه پزشک برای تهیه دارو به چهار داروخانه مراجعه کردم، اما با دست خالی به خانه برگشته‌ام، دوباره باید بگردم تا شاید دارو را پیدا کنم.
وی با اشاره به شروع فصل سرد سال و افزایش بیماری‌های ویروسی و سرماخوردگی و آنفلوانزا از مسئولان خواست نسبت به تامین به موقع دارو حساسیت بیشتری داشته باشند.
این بیمار عنوان می‌کند: تعداد کمی دارو وجود دارد، اما برخی داروخانه‌ها این داروها را برای عده‌ای خاص ارائه می‌کنند، از آن‌طرف اینترنت هم قطع و وصلی دارد و پزشک هم گاهی نمی‌توانند دارو را ثبت کنند ویزیت و دارو را آزاد حساب می‌کنند.
دبیر انجمن داروسازان تهران درباره کمیاب شدن برخی اقلام دارویی در کشور معتقد است بی‌برنامگی دولت در حوزه دارو منجر به این مشکلات شده است.
دکتر حمید خویی گفت: مسئولین دارویی کشور وعده داده بودند که بعد از اجرای طرح دارویاب ظرف دو تا سه ماه مساله کمبود دارو مرتفع شود اما با وجود اینکه چند ماهی از آغاز این طرج گذشته اما متاسفانه هنوز شاهد کمبودهای دارویی هستیم که به طور خاص کمبود برخی از فراورده‌های خوراکی ضد میکروبی کودکان جزو این‌ها است. توجیه رسمی چرایی این کمبود این است که مصرف بالا می‌رود، ولی من این شرایط را نوعی اختلال در برنامه‌ریزی می‌بینم چون تمام هنر مدیریت نظام دارویی و برنامه‌ریزی دارویی، پیش‌بینی شرایط آینده دور و نزدیک است.
ازسوی دیگر برخی کارشناسان حوزه دارو، بخشی از مشکلات کمبود داروی ایرانی را ناشی از عدم قیمت‌گذاری دانسته و اعلام کرده‌اند این وضعیت موجب ایجاد مشکلاتی برای کارخانه‌جات دارویی و کاهش و حتی توقف تولید برخی داروهای داخلی خواهد شد. در همان زمان سندیکای صاحبان صنایع دارویی کشور نیز در نامه‌ای به رئیس‌جمهور از تعطیلی احتمالی خطوط تولید داروی کشور خبر داده بودند. پس از این نگرانی‌ها طرح دارویار ازسوی وزارت بهداشت انجام شد و قیمت دارو نیز افزایش پیدا کرد. اما با توجه به کمبودهای موجود ظاهرا تغییری در وضعیت دسترسی به داروهای ایرانی صورت نگرفته است.
یکی از داروخانه‌داران گفته:کمبود دارو در کشور به حالت وحشتناکی رسیده و در بعضی داروخانه‌ها شدت آن بیشتر است و در بهمن و اسفند کارد به استخوان خواهد رسید.
وی اضافه کرده: با توجه به افزایش قیمت دارو که با آزادسازی قیمت ارز صورت گرفت، قرار بود به سرعت و حداکثر ظرف دو هفته طلب داروخانه‌ها بابت افزایش قیمت پرداخت شود اما خلف وعده و تعهد موجب برهم‌خوردن نقدینگی داروخانه‌ها شده و آنها را در مرز ورشکستگی قرار داده؛ به طوری که نمی‌توانند دارو تهیه کنند.
پزشک یک داروخانه تهران نیز درمورد گرانی طولانی‌مدت شربت‌های آنتی‌بیوتیک می‌گوید: حدود سه ماه پیش از این گرانی و کمیاب‌شدن داروی آنتی‌بیوتیک، زمزمه‌های آن از طرف شرکت‌های دارویی شنیده شد. عموما یک کمبود ایجاد می‌کنند و بعد از آنکه تقاضا یا گرانی از تبعات نبود یک دارو زیاد شد، با افزایش قیمت به داروخانه‌ها تزریق می‌شود.
حالا وزیر بهداشت هم که مشکل را جدی دانسته، از برطرف‌شدن آن در آینده نزدیک نوید داده است، اما زمان دقیق این آینده نزدیک که بیماران و داروخانه‌ها را کلافه کرده است.
سازمان غذا و داروی کشور هم ضمن پذیرش این موضوع که کشور با کمبود دارو مواجه شده وعده داده: کمبود دارو در روزهای آینده با برنامه‌ریزی وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو، به حداقل ممکن خواهد رسید و مردم در کوتاه‌ترین زمان به دارو دسترسی پیدا خواهند کرد.
*اگر سری به داروخانه‌ها بخصوص داروخانه‌هایی که اقلام دارویی بیماران خاص را ارایه می‌دهند زده باشید قطعا مشاهده کرده‌اید که کمبود برخی اقلام دارویی واقعی است
*داروخانه داران می‌گویند آنتی‌بیوتیک‌ها به‌شدت کمیاب شده‌اند و قیمت آزادشان هم تا سه برابر افزایش داشته است
*یک مادر که فرزند کوچک سرماخورده‌اش را به همراه دارد: چند داروخانه سطح شهر تهران را رفته‌ام تا داروهای یک آنفلوآنزای ساده را پیدا کرده‌ام! مسئولان داروخانه می‌گویند عرضه داروهای آنتی بیوتیک ازسوی شرکت‌های داروساز کم شده است و روزانه سهمیه محدودی دریافت می‌کنند که در همان ساعت‌های اولیه تمام می‌شود
*یک مراجعه‌کننده به داروخانه: به تشخیص دکتر آنفلوآنزا گرفته‌ام و با نسخه پزشک برای تهیه دارو به چهار داروخانه مراجعه کردم، اما با دست خالی به خانه برگشته‌ام، دوباره باید بگردم تا شاید دارو را پیدا کنم
*ظاهرا شرایط کمبود دارو مسئولین دولتی را نیز به تکاپو برای حل مشکل وا داشته است، بطوریکه رئیس جمهور، مسئولان مربوطه را مکلف کرده ضمن تامین سریع اقلام دارویی مذکور و رفع نیاز مردم، دلیل قصور احتمالی را به طور دقیق پیگیری کرده و با هر فرد یا مجموعه‌ای که در این زمینه کوتاهی داشته به شکل مناسب برخورد کنند
*رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در نامه‌ای برای رئیس‌جمهور خواستار رفع مشکل کمبود اقلام دارویی همچون آنتی‌بیوتیک‌ها و سرم تزریقی شده بود و تاکید نموده بود که باید تمهیدات لازم برای جلوگیری از کمبودها و تامین ذخیره‌های لازم در کارخانجات تولیدی و شرکت‌های پخش اندیشیده شود