مقالات مذهبی / با این که زمان آغاز سال تحصیلی حوزه‌های علمیه در سال‌های اخیر، پانزدهم شهریور بوده است اما امسال به علت تعطیلات پیش‌رو به مناسبت دهه آخر ماه صفر، درس‌های حوزه از اول شهریور آغاز شده و مراسم رسمی آغاز سال تحصیلی حوزه نیز با سخنرانی حضرت آیت‌الله نوری همدانی و مدیران حوزه، در ابتدای ماه برگزار شده است. یکی از تجمعات از این دست، مراسم آغاز سال تحصیلی مدرسه علمیه امام جعفر صادق(ع) بود که با سخنرانی حضرت آیت‌الله سبحانی برگزار شد. آیت‌الله سبحانی از مراجع معظم تقلید در این سخنان به برخی از وظایف طلاب و روحانیون اشاره کرده است که در پی می‌آید.
لزوم مهاجرت به شهرها
حضرت آیت‌الله سبحانی در مراسم آغاز سال تحصیلی در مدرسه علمیه امام جعفر صادق(ع) با تسلیت ایام صفر گفتند: قرآن کریم درباره متعلمین می‌فرماید: «فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَهٍ مِنْهُمْ طَائِفَهٌ لِیتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ». همه نمی‌توانند برای تفقه در دین بیایند بلکه از هر فرقه و کشور و جمعیتی گروهی برای تحصیل علوم اهل‌بیت(ع) به قم و نجف مهاجرت کنند اما این تحصیل نباید مادام العمر باشد. محصل مادام العمر که در قم ریشه دوانده، صحیح نیست.
ایشان با اشاره به فراز پایانی آیه نفر که «لِینْذِرُوا قَوْمَهُمْ اِذَا رَجَعُوا اِلَیهِمْ لَعَلَّهُمْ یحْذَرُونَ» افزود: افرادی که برای تحصیل به قم می‌آیند پس از آموزش و تحصیل، باید به شهرها و مناطق خود بازگردند تا بالای منبر، وعظ، اخلاق و احکام و فقه بگویند تا مردم تربیت شوند.
تلاش برای فهم دین
حضرت آیت‌الله سبحانی افزودند این آیه تا امروز میلیون‌‌ها مصداق پیدا کرده است و یکی از مصادیق آن، ما هستیم. تفقه در دین به معنای خواندن صرف «فقه» نیست، بلکه به معنای فهم دین است، کلام بخوانند، عقاید اسلامی را خوب یاد بگیرند، ادبیات بخوانند تا قرآن و سنت را بفهمند، فقه بخوانند تا احکام دین را برای مردم بیان کنند.
ایشان گفتند امروز مسائل جدیدی پیدا شده که در سابق مصداقی نداشته‌اند. از طلاب به عنوان شاگردان مکتب امام صادق(ع) انتظار می‌رود، سوالات را به خوبی بفهمند و پاسخ مناسبی بدهند و این نیازمند سعی و تلاش است.
معظم له به نقل خاطره‌ای پرداختند و افزودند: در سال ۱۳۳۲ هنگام آغاز درس از امام خمینی(ره) سوال کردم که تابستان در محلات چگونه درس می‌خواندید؟ فرمودند: «قالیچه‌ای در حیاط پهن می‌کردم، کتاب‌‌ها و نوشته‌های خود را می‌بردم، تا ساعت ۱۲ مشغول مطالعه بودم و اگر خسته می‌شدم، می‌نوشتم». و لذا توانست نظام فاسد را بردارد و نظام اسلامی را جایگزین سازد.
ایشان خاطره دیگری از امام خمینی(ره) نقل کرده و گفتند: امام خمینی در بازگشت از منزل یکی از علما برای من نقل کردند که «مرحوم شاه‌آ‌بادی از پدرش نقل کرد که صاحب جواهر پسری داشت که درگذشت. برای تدفین هوا تاریک شد، قرار شد جنازه را در یکی از اتاق‌های صحن نجف بگذارند و فردا دفن کنند. طلبه‌‌ها و اساتید می‌آمدند، فاتحه می‌خواندند و برمی گشتند. صاحب جواهر هم نوشته‌های خود را برداشت و آمد بالای سر پسرش کمی قرآن خواند و سپس مشغول نوشتن جواهر شد» یعنی فوت فرزند او را از نوشتن و درس باز نداشت.
حضرت آیت‌الله سبحانی تاکید کردند: اصل کار در سعی و تلاش است و باید به گونه‌ای درس بخوانید که مدرسه امام صادق(ع) نمونه باشد. به عبارت دیگر، باید آرزوها را کنار گذاشت و عمل را به صحنه آورد.
توجه به معنویت
ایشان همچنین بر توجه به معنویت در کنار تحصیل تاکید کرده و افزودند: سعی و تلاش بدون معنویت حاصلش همین تولید سلاح‌های جنگی و کشتن انسان‌‌ها می‌شود که امروز شاهد هستیم. درحالیکه خداوند متعال این همه نعمت در اختیار بشر قرار داده است ولی چون این بشر از معنویت فاصله گرفته، آن را تبدیل به نقمت کرده است.
این مرجع تقلید خاطره دیگری نقل کرده و افزودند: در مسجد سلماسی امام خمینی درس می‌گفت، یکی از شاگردان در پایان درس از ایشان درخواست موعظه کرد، ایشان ابتدا فرمودند آمادگی ندارند. آن طلبه اصرار کرد. امام راحل فرمودند: «قل انما اعظکم بواحده ان تقوموا لله مثنی و فرادی». کارتان برای خدا باشد و هوی و هوس در آن نباشد. این پایه معنویت است.
ایشان ادامه دادند: اگر ما بتوانیم روحیه خداخواهی و خداجویی را در خود تقویت کنیم، پایه معنویت می‌شود. اگر همه کارهایمان را برای خدا نمی‌کنیم، بخشی از اعمال را برای خدا انجام دهیم.
حضرت آیت‌الله سبحانی در پاسخ به سوال یکی از طلاب گفتند: اولین دشمن ما نفس ماست بنابراین در اولین قدم باید هوای نفس را زیر پا بگذاریم. درجه دوم، کسانی هستند که با اسلام و نظام مخالف هستند. ما باید درس بخوانیم، منطق و زبان دشمنان را یاد بگیریم و پاسخ دهیم.
این مرجع تقلید در پاسخ به سوال طلبه دیگر درباره خوشبین شدن مردم به روحانیت گفتند: عمل ما عمل الهی باشد و روحانی به تمام معنا «روحانی» است، مردم به او خوشبین می‌شوند. عمل ما مردم را جذب می‌کند.