مقالات بهداشت و سلامت / لبخند هالیوودی: خدمات دندانپزشکی از آن دست مقوله‌هایی است که هم به سلامت ارتباط دارد و هم به زیبایی. دندان‌های زیبا و سفید جذابیت چهره را بیشتر می‌کند و برخی اعتقاد دارند همین باعث افزایش اعتماد به نفس افراد نیز می‌شود. تب ترمیم زیبایی دندان‌ها که برای تبلیغ آن از اصطلاح داشتن لبخند هالیوودی استفاده می‌کنند چند سالی است که بالا گرفته است، اما آیا همه افراد می‌توانند از روکش‌های ونیر، کامپوزیت و لمینت استفاده کنند؟
گروه ایرنا زندگی – چند سالی است که زیبایی دندان به شدت مورد توجه افراد قرار گرفته است. از چهره‌های مشهور تا افراد عادی اجتماع با دندان‌هایی سفید و یک دست لبخند خود را زیباتر کرده‌اند. حتما شما هم اسامی روکش، کامپوزیت و لمینت را که مختص دندانپزشکی است شنیده‌اید. اما آیا این نوع از خدمات دندانپزشکی برای همه ضرورت دارد؟ آیا محدودیت سنی و شرایط خاصی برای هر کدام از این سه مورد وجود دارد؟ ضمن این که این موارد، کاربردها و مزایا و معایب متفاوتی دارند که دانستن آنها در تصمیم گیری بهتر می تواند تعیین کننده باشد.برای پاسخ به این سوالات ایرنا زندگی گفت‌وگویی با دکتر همایون فراست، دندانپزشک و عضو هیئت مدیره جامعه دندانپزشکی ایران انجام داده است که در ادامه می‌خوانید.
آقای دکتر روکش، لمینت، کامپوزیت چه تفاوت هایی با هم دارند و آیا استفاده از آن ها برای مراجعه کننده نتیجه یکسانی دارد؟
روکش تمام ابعاد دندان را در بر می‌گیرد. یعنی کاور یا روکشی است که روی تمام ابعاد دندان قرار می‌گیرد و معمولا برای دندان‌هایی استفاده می‌شود که درمان ریشه یا روت کانال شده‌اند. درمان ریشه در واقع اصطلاح درست همان عصب کشی است که در بین مردم رواج بیشتری دارد.
لمینت یک کار زیبایی است که فقط روی سطوح بیرونی دندان‌هایی که در دید هستند، گذاشته می‌شود. در این مورد یک تراش خیلی جزئی روی دندان‌ها داده می‌شود. لمینت صرفا یک کار زیبایی است که می‌توان برای زیبایی دندان، بدرنگی‌ها و بدشکلی‌های دندان، فاصله‌های بین دندانی، مشکلات آناتومیک دندان( فرم و شکل صحیح آناتومی نباشد) انجام داد. همین طور برای دندان‌های خیلی ریز هم می‌توان لمینت انجام داد و به صورت استاندارد یا طبیعی آن شرایط خاص را برای آن دندان ایجاد کرد.
کامپوزیت هم یک کار زیبایی است. دقیقا مثل کاری که در لمینت انجام می‌شود. یعنی فقط روی سطحی که در دید است گذاشته می‌شود و تفاوت آن با لمینت این است که در مورد لمینت یک تراش جزئی روی دندان داده می‌شود، قالب گرفته می‌شود و توسط لابراتوآر ساخته می‌شود. ولی کامپوزیت در مطب توسط دندانپزشک انجام می‌شود.
کامپوزیت‌ها به دو صورت هستند: کامپوزیت‌هایی که برای ترمیم دندان‌ها ایجاد می‌شود و کامپوزیت‌هایی که برای کار زیبایی انجام می‌شود. این کامپوزیت‌ها روی دندان گذاشته و فرم داده می‌شود.
در اصل به کاری مثل لمینت و کامپوزیت، ونیر گفته می‌شود. ونیرها دو نوع هستند: «کامپوزیت‌ونیر» که اصطلاحا به همان نام کامپوزیت بین مردم معروف است که «فیسینگ» هم گفته می‌شود. و «پرسلین ونیر» که همان لمینت است که تراش جزئی داده می‌شود و توسط لابراتوار ساخته می‌شود. البته یک نوع لمینت هم است به نام«لومینیرزها» که بدون این که تراشی روی دندان داده شود، قالب‌گیری شده و توسط لابراتوار ساخته می‌شود.
باید دقت داشت که برای هرکدام از این موارد باید انتخاب بیمار یا کیس خیلی با دقت صورت بگیرد که آیا بیمار، کاندید مناسبی برای درمان روکش یا لمینت یا کامپوزیت است یا خیر. این موارد باید توسط دندانپزشک بررسی شود. اگر هرکدام از این خدمات دندانپزشکی در جای خود استفاده نشود می‌تواند مشکلاتی را برای بیمار ایجاد کند.
*جنس هر کدام از این موارد چیست؟ آیا در لابراتوار ها از موادی با کیفیت استاندارد استفاده می شود؟
روکش دو نوع است. روکش‌های PFM با بیس فلز که روی آن سرامیک قرار گرفته است. روکش‌های زیرکونیا که به جای فلز از ماده زیرکونیا استفاده شده است و روی آن سرامیک قرار می‌گیرد. در مورد روکش‌هایPFM که بیس فلز دارد ممکن است یک لایه فلزی از کناره‌های لثه مشخص باشد. در روکش‌های زیرکونیا دیگر فلز نداریم که از نظر زیبایی بهتر است. سالهاست که زیرکونیا به بازار معرفی شده اما نسبت به سیستم‌های قبلی جدیدتر است.
جنس لمینت انواع سرامیک‌های مختلف است که می‌شود این لمینت‌ها را با این نوع‌های مختلف در لابراتوار ساخت.
کامپوزیت در اصل نوعی رزین است که هم برای کار ترمیم و هم زیبایی استفاده می‌شود. البته تفاوت‌هایی به لحاظ نوع آنها، فیلرهایی که داخل آن است دارد که این تفاوت‌ها باعث می‌شود ما تصمیم بگیریم از چه کامپوزیت‌هایی برای کار زیبایی و از کدام برای کارهای ترمیمی استفاده کنیم.در سال های گذشته پیشرفت های زیادی در این مورد حاصل شده است و در بیشتر لابراتوار ها از مواد استاندارد استفاده می شود.
آیا برای انجام روکش، لمینت و کامپوزیت محدودیت سنی وجود دارد؟
معمولا برای افراد زیر ۱۸ سال نباید این سه کار انجام شود. به این دلیل که ممکن است تغییراتی که در بافت استخوان و لثه ایجاد می‌شود، این‌ها را دچار تغییر کند. اگر آن فرد کاندید انجام این درمان‌ها است، بعد از ۱۸ سالگی باید انجام شود.
طول عمر کدام یک از این خدمات زیبایی در دندانپزشکی بیشتر است؟
طول عمر روکش و لمینت بیشتر از کامپوزیت است.در واقع طول عمر روکش بیشتر از بقیه است. لمینت هم می‌تواند طول عمر زیادی داشته باشد. دوام و طول عمر هریک از این موارد بستگی به شرایط بیمار، بهداشت دهان و دندان بیمار دارد. مثلا بیماری‌هایی که ممکن است منجر به تحلیل لثه شود می‌تواند در طول عمر این خدمات دندانپزشکی تأثیر بگذارد.
چه افرادی نباید لمینت یا کامپوزیت برای زیبایی انجام دهند؟
افرادی که فرم و رنگ دندان‌های آنها طبیعی است و از لحاظ آناتومی دندان مشکلی ندارند کیس مناسبی برای این کار نیستند.
اشخاصی که دندان‌های فک بالای آنها جلوزده است برای این کارها مناسب نیستند. زیرا زیبایی خاص را نخواهد داد.
افرادی که بهداشت دهان و دندان ضعیفی دارند قطعا مناسب انجام این کارها نیستند.
اشخاصی که دندان‌های فک بالا و پایین دقیقا روی هم قرار می‌گیرد کیس مناسبی برای این کار نیستند. زیرا باعث شکستن این‌ها می‌شود.
افرادی که مصرف زیاد قهوه، چای، دخانیات، مواد خیلی رنگی را دارند هم مناسب این کار نیستند.
آیا احتمال پوسیدگی دندان بعد از انجام روکش، لمینت و کامپوزیت وجود دارد؟
برای روکش، احتمال پوسیدگی دندان زیر روکش وجود دارد. اما برای کامپوزیت و لمینت چون فقط سطح رویی دندان است اگر پوسیدگی از پشت دندان و فضای دندان ایجاد شود، قابل مشاهده و برطرف شدن است.
آیا انتخاب رنگ روکش، لمینت و کامپوزیت را بیمار انجام می‌دهد یا رنگ ثابتی وجود دارد؟
رنگ تمام این موارد انتخابی است و توسط خود بیمار انتخاب می‌شود. البته برای روکش معمولا دندان‌های کناری را در نظر می‌گیرند که همرنگ آنها انتخاب و یکنواخت شود اما برای لمینت و کامپوزیت چون تمام دندان‌هایی که در دید و در خط لبخند بیمار است، به انتخاب خود بیمار است. البته ما رنگ مناسب‌تر را به بیمار توصیه می‌کنیم اما در نهایت این انتخاب بیمار است که تعیین می‌کند چه رنگی باشد.
ترمیم مجدد روکش، لمینت و کامپوزیت امکان‌پذیر است؟
در مورد روکش و لمینت اگر به مشکلی بخورد باید تعویض شود و قابل ترمیم نیست. برای کامپوزیت هم اصطلاحا ترمیم داریم ولی باید اکثرش برداشته شود و دوباره گذاشته شود.
به عنوان یک دندانپزشک ، به نظر شما کدام یک از این موارد بر دیگری مزیت دارد؟
هرکدام از این موارد بستگی به بیمار و بررسی‌ها و شرایط بیمار دارد. بررسی که روی بیمار انجام می‌شود و این که بیمار کاندید کدام یک از این موارد است. ممکن است برای یک بیمار روکش بهترین گزینه باشد برای یک بیمار کامپوزیت و یا لمینت.
آیا این سه مورد از خدمات دندانپزشکی معایبی هم دارند؟
وقتی دندانی کاملا از بین رفته و مجبور می‌شویم که روکش کنیم، اگر حتی روکش، معایبی هم داشته باشد برای حفظ و نگهداری آن دندان لازم است که روکش انجام شود. در واقع معایب آن زمانی است که بدون در نظر گرفتن این که آن دندان کاندید درمان روکش باشد، روکش شود. در همه این موارد باید بهداشت دهان و دندان رعایت شود. مسواک، نخ دندان و تمیز کردن کامل اطراف لثه‌ها بسیار اهمیت دارد که شرایط التهاب لثه و بیماری‌های لثه ایجاد نشود. پوسیدگی‌هایی از کنار این‌ها انجام نشود که دندان اصلی را دچار مشکل کند.
هزینه کدام یک از این موارد بیشتر است؟
هزینه هر کدام از این سه خدمت دندانپزشکی، بستگی دارد به این که با چه مواد و شرایطی ساخته شود. لابراتوارها، مواد و وسایل مختلف در هزینه تأثیرگذار است. به طور کلی به ترتیب لمینت می‌تواند هزینه بیشتری داشته باشد، بعد روکش و بعد کامپوزیت.
آیا خدماتی مانند روکش، لمینت و کامپوزیت تعرفه مشخصی دارند؟
هرساله توسط وزارت بهداشت و سازمان بیمه‌ها با همکاری نظام پزشکی، تعرفه‌گذاری انجام می‌شود. تعرفه‌هایی که تنظیم می‌کنند با توجه به شرایط زمانی و مکانی، نرخ تورم و افزایش قیمت‌ها، بازنگری و اصلاح می‌شوند.
آیا انجام این نوع از خدمات زیبایی عوارضی هم دارد؟
اگر بهداشت دهان و دندان رعایت نشود بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان در هر سه مورد پیش می‌آید که آن هم بستگی به رعایت بهداشت توسط بیمار دارد.
مهم ترین توصیه های دندانپزشکی به کسانی که علاقه مند به استفاده از این نوع روکش ها هستند شامل چه مواردی می شود ؟
رعایت بهداشت خوب در هر سه مورد جزء شرایط ضروری نگهداری است و در مورد لمینت و کامپوزیت مصرف کمتر مواد رنگی هم بسیار اهمیت دارد.استفاده از دهان شویه ،نخ دندان و مسواک در طول شبانه روز و بعد از مصرف غذا برای بهداشت دهان و دندان این افراد ضروری تر است.
گزارش / راضیه بلالی