مهارتهای زندگی / ترسوها به هدف نمی‌رسند:
جرأت ورزی شیوه ای از رفتار است که به افراد کمک می‌کند بدون اینکه دیگری را آزرده کنند بطور واضح نیازها،خواسته‌ها و احساساتشان را انتقال دهند.
داشتن رابطهی خوب یکی از مهمترین شاخص‌های بهداشت روانی و سلامتی در زندگی فردی -اجتماعی است. داشتن ارتباط سالم و مؤثر با دیگران، انسان را در موقعیت ممتاز و بهتری قرار می‌دهد و دستیابی به موفقیت و خوشبختی را آسان‌تر میسازد.
برقرار کردن ارتباط مؤثر با دیگران نیازمند مهارتهایی است که به آن “مهارتهای ارتباطی” می‌گویند. یکی از مهارتهای ارتباطی “جرات‌ورزی” است.
افرادی که از این مهارت بی بهره‌اند نمی‌توانند از خودشان دفاع کنند، لذا غالباً در برخورد با دیگران منفعل، پشیمان و ترسو هستند و بدون توجه به نیازها و خواسته‌های خود از خواسته‌ها و نظرات دیگران تبعیت می‌کنند.
مهارت در ارتباط گیری و جرأت ورزی از جمله توانمندی‌های مهمی هستند که نوجوانان در هر شرایط محیطی به یادگیری آن نیاز دارند. جرأت‌ورزی مهارتی کلیدی برای برقراری رابطهی سالم است.
جرأت‌ورزی چیست؟
جرأت‌ورزیدن شیوهای سالم برای برقراری ارتباط است. جرأتمند بودن نوعی مهارت ارتباطی کلیدی است، به این معنا که شما خودتان را به طور مؤثر ابراز و از نقطه نظرتان دفاع کنید، ضمن آنکه به حقوق و اعتقادات دیگران احترام می‌گذارید. به بیان دیگر جرأت‌ورزی شیوهای از رفتار است که به افراد کمک می‌کند بدون اینکه دیگری را آزرده
کنند به طور واضح نیازها، خواسته‌ها و احساساتشان را انتقال دهند.
رفتار جرأت‌مندانه شامل موارد زیر است:
۱ . در میان گذاشتن احساسات، عقاید و تجربیات با دیگران.
۲ . زیر سؤال بردن قوانین یا سنتهایی که عاقلانه یا منصفانه به نظر نمی‌رسند.
۳ . خاطرنشان کردن مشکلات یا چیزهایی که شما را آزار می‌دهد.
۴ . قاطع بودن به نحوی که حقوق شما مورد احترام واقع شود.
۵ . نه گفتن بدون احساس گناه.
۶ . توانایی پذیرفتن اشتباهها و عذرخواهی کردن.
۷ . حفظ کنترل خود.
چرا همه جرأت‌ورز نیستند؟
بخشی از این موضوع به شخصیت مربوط است. عادات یا تجربه‌ها بخش دیگری از قضیه هستند، اما مشاهده‌ی شیوه‌ی عمل دیگران به ویژه افرادی که انسان را بزرگ می‌کنند، ناخوداگاه به انسان می آموزد که جرأتمند، منفعل یا پرخاشگر باشد.
نداشتن یا کمبود عزت‌نفس و اطمینان به خود:
کمبود حس عزت نفس یا خود ارزشی غالباً باعث می‌شود افراد با دیگران به شیوهای منفعلانه برخورد کنند. افراد دارای عزت نفس پایین با دفاع نکردن از حقوقشان، ابراز نکردن احساساتشان یا نگفتن واضح آنچه می‌خواهند باعث می‌شوند دیگران هم با آنها به همین شیوه رفتار کنند.
تقلید عادت‌های رفتاری دیگران:
بسیاری از افراد در اثر تجربه یا الگوبرداری از والدین یا دیگران یاد می‌گیرند به شیوهای غیر جرأت‌مندانه رفتار کنند.
داشتن استرس:
وقتی افراد تحت استرس قرار دارند غالباً احساس می‌کنند بر وقایع زندگیشان تسلط ندارند یا تسلط کمی دارند. افرادی که تحت استرس یا نگرانی هستند غالباً هنگام بیان افکار و احساساتشان بین رفتار منفعلانه و پرخاشگرانه در نوسانند، این وضع احتمالاً احساس استرس را افزایش می‌دهد و به طور بالقوه باعث می‌شود دیگران نیز در نتیجه آن احساس استرس یا نگرانی پیدا کنند.
پیامدهای منفی نداشتن جرأت:
نداشتن جرأت یا بهره‌مندی اندک از آن مجموعه رفتارهای فرد را که زمینه هایی برای سازگاری با محیط
(اجتماعی و طبیعی)ایجاد می‌کنند خدشه دار میسازد. نبود جرأت‌ورزی عامل بنیادی بسیاری از ناهنجاری‌های
رفتاری نظیر اعتیاد، فرار از خانه و مدرسه، چاپلوسی، دزدی و فحشا است که امروزه شاهد آن هستیم.
از دیگر پیامدهای منفی نبود جرأت میتوان به این موارد اشاره کرد:
۱ . رنجش ناشی از احساس به بازی گرفته شدن یا مورد سوء استفاده قرار گرفتن.
۲ . تقویت رفتار نامناسب و متوقعانه‌ی دیگران.
۳ . ناکامی در بسیاری از موقعیت‌هایی که فرد نمیتواند به خواسته‌ی خود برسد و …
مزایای جرأت ورزیدن:
جرأت ورزی به فرد کمک می‌کند استرس و خشم را کنترل کند و مهارتهای کنار آمدن را بهبود بخشد.
جرأت‌مندانه رفتار کردن میتواند به افراد کمک کند:
۱ . از اینکه خودشان باشند احساس اطمینان ، آرامش و شادمانی بیشتری داشته باشند.
۲ . زمان کمتری را صرف مقایسه‌ی خود با دیگران و احساس خوب نبودن به حد کافی کنند.
۳ . سررشته‌ی زندگیشان را خود به دست گیرند.
نقش دیگران:
نقش معلمان در آموزش مهارتهای جرأت‌ورزی به نوجوانان مهم و تعیین کننده است.
توصیه‌های زیر میتواند در این مسیر کمک کننده باشد:
۱ . خودتان با جرأت رفتار کنید تا آنها بتوانند از شما الگو بگیرند.
۲ . تفاوت بین جرأت داشتن، پرخاشگری و برخورد انفعالی را برای آنها شرح دهید.
۳ . نوجوانان را با حقوقشان آشنا سازید.
۴ . راههای افزایش جرأت را به آنها آموزش دهید.
۵ . تعیین حد و مرز برای زندگی خودشان را به آنها آموزش دهید.
۶ . هرگاه موقعیتی را با جرأت اداره کردند توجه داشته باشید و به آنها بازخورد مثبت دهید.
ارتباط به شیوه‌ی جرأتمند:
۱ . از قدم‌های کوچک شروع کنید.
۲ . هیجانات خود را مهار کنید.
۳ . کلمه‌ی “من” را به کار برید.
۴ . به زبان بدن خود توجه کنید.
۵ . آنچه را می‌خواهید، بگویید.
۶ . یاد بگیرید “نه” بگویید
سخن پایانی:
ارتباط یکی از مهارتهای اساسی زندگی است که به اندازه‌ی مهارتهای تحصیلی و گاهی بیشتر از آنها، مهم است.
برخی کارشناسان معتقدند توانایی شما برای برقراری رابطهی مناسب بزرگترین عامل در احساس شادمانی است.
داشتن مهارتهای مؤثر برقراری ارتباط به نوجوان کمک می‌کند دوست پیدا کند و روابط دوستانه‌اش را حفظ کند.
لازم است نوجوان به این مهم برسد که وقتی به خودش احترام می‌گذارد دیگران این را حس می‌کنند و با او با احترام رفتار خواهند کرد. این دریافت احترام هدف نهایی ارتباط جرأتمند است.