مهارتهای زندگی / هیچ فکر کرده‌اید چرا بعضی از افراد در زندگی موفق‌تر از دیگران به نظر می‌رسند؟
نه اینکه این‌ها مشکلی نداشته باشند بلکه می‌دانند چطور با مشکلات‌شان برخورد کنند . این افراد مهارت‌هایی دارند که شاید بقیه نداشته باشند . بعضی از آنها ذاتا یا به دلیل نوع تربیت خانوادگی، این ویژگی را دارند و برخی آموزش دیده و روی خود کار کرده‌اند. استعدادها و نقاط قوت خود را به خوبی شناخته‌اند و آنها را پرورش داده‌اند. می‌توانند با دیگران روابط خوب و صمیمانه برقرار کنند، احساسات، آرزوها و خواسته‌های خود را بیان کنند، مسائلی را که در زندگی با آنها مواجه می‌شوند حل کنند، برای زندگی خود تصمیمات درست بگیرند. می‌توانند وقتی دچار هیجان‌هایی مثل ترس، خشم، خجالت یا غم شدند، با آنها کنار بیایند و هیجان خود را به شکل درست ابراز کنند تا به خود و دیگران صدمه نزنند.
تعریف سازمان بهداشت جهانی از مهارتهای زندگی یا Life Skills عبارت است از: مهارتهای روانی- اجتماعی که به ما کمک می‌کند با نیاز ها و چالش‌های زندگی روزمره بهتر کنار بیاییم.
مهارت‌هایی که به ما برای زندگی بهتر کمک می‌کنند و کسب آنها، زندگی موفق را تشکیل می‌دهد.
این مهارتهای دهگانه زندگی عبارتند از:
۱. خودآگاهی
۲. تصمیم گیری
۳. حل مسئله
۴. تفکر خلاقانه
۵. تفکر نقادانه
۶. مهارت ارتباطی
۷. مهارت مدیریت رابطه
۸. همدلی
۹. مدیریت احساسات و هیجان
۱۰. مدیریت استرس
همه‌ی این مهارت‌ها آموختنی هستند؛ آموختن در سطوح گوناگون به کودکان و بزرگ‌ترها.
مهارت تصمیم‌گیری
مهارت تصمیم‌گیری چیست و چرا باید روش‌های تصمیم‌گیری صحیح را یاد بگیریم ؟
ما در طول زندگی مدام در موقعیت‌هایی قرار می‌گیریم که با چند گزینه‌ی مختلف رو به رو هستیم و باید از بین گزینه‌های موجود یکی را انتخاب کنیم. انتخاب‌هایی که انجام می‌دهیم و تصمیماتی که در طول زندگی می‌گیریم تأثیرات شگفت انگیز و گاه جبران‌ناپذیری بر پیشرفت و موفقیت ما در آینده می‌گذارند.
از این رو مهارت تصمیم‌گیری یکی از مهم‌ترین مهارتهای زندگی است که همواره برای انتخاب بهترین و مناسب‌ترین گزینه ها و گرفتن تصمیمات صحیح و منطقی به آن نیاز داریم.
تصمیم‌گیری چیست ؟
ما در زندگی روز مره مدام در حال انتخاب کردن هستیم. انتخاب یک گزینه از بین چند گزینه ، مثلا اینکه امروز به پارک بروم یا نروم؟ یا اینکه تلویزیون ببینم یا کتاب مطالعه کنم؟ به فرایندی که در ذهن انجام می‌شود تا از بین چند گزینه موجود یک گزینه انتخاب شود، تصمیم‌گیری گفته می‌شود.
مهارت تصمیم‌گیری چیست ؟
عمدتا” در زندگی روزمره ناچار به تصمیم‌گیری هستیم و خواهان این هستیم که بهترین تصمیم را بگیریم. اما گاهی تعداد گزینه‌ها زیاد است و این مسئله ما را دچار شک و تردید می‌کند و دیرتر تصمیم می‌گیریم ….
گاهی هم وقتی تصمیم می‌گیریم، در مرحله نتیجه متوجه می‌شویم که تصمیم درستی نگرفته ایم.
به مهارتی که به وسیله آن می‌توانیم در موقعیت‌هایی که چند گزینه پیش روی ما است، به موقع دست به انتخاب بزنیم و بهترین تصمیم را بگیریم، مهارت تصمیم‌گیری گفته می‌شود.
سبک‌های مختلف تصمیم‌گیری شامل:
تصمیم‌گیری احساسی
تصمیم‌گیری تکانشی
تصمیم اجتنابی
تصمیم‌گیری اضطراری
تصمیم‌گیری وسواسی
تصمیم‌گیری مطیعانه
تصمیم‌گیری تقدیری
تصمیم‌گیری منطقی
دراین جا به شرح مختصری از این تصمیم‌گیری ها می‌پردازیم:
تصمیم‌گیری احساسی: شخص براساس هیجانات و احساساتش، بدون هیچگونه آینده نگری و بررسی منطقی تصمیم می‌گیرد. مثل زمانی که فردی چون از دیگری خوشش می‌آید تصمیم می‌گیرد با او ازدواج کند.
تصمیم‌گیری تکانشی: به تصمیم‌هایی که فرد بدون هیچ تفکر، بررسی و تحلیلی به صورت ناگهانی می‌گیرد و برای آن هیچ توضیح واضحی ندارد، تصمیم‌گیری تکانشی می گویند. مثلا” شخصی یک سال درآمدش را برای یک هدف مهم پس انداز کرده و ناگهان یک شبه تصمیم
می‌گیرد با پس اندازش به مسافرت برود.
تصمیم گیری اجتنابی: بعضی از افراد اعتماد به نفس کافی برای گرفتن تصمیمات مهم زندگیشان را ندارند و به همین علت مدام از تصمیم گرفتن طفره می‌روند و جمله معروف آنها این است (( بی‌خیال ، همه چیز خودش درست می‌شود.))
تصمیم‌گیری اضطراری : عده‌‌ای هم هنگام تصمیم‌گیری مضطرب می‌شوند و برای اینکه خود را از تنش و فشار حاصل از تصمیم‌گیری نجات دهند، بدون فکر و بررسی یکی از گزینه‌ها را انتخاب می‌کنند.
تصمیم‌گیری وسواسی : این عده هم هنگام تصمیم‌گیری سطح اضطراب بالایی را تجربه می‌کنند و به همین دلیل بیش از اندازه وقت صرف انتخاب گزینه می‌کنند و گاهی هم زمان مناسب برای انتخاب را از دست می‌دهند و معمولا هم بعد از تصمیم‌گیری پشیمان می‌شوند.
تصمیم‌گیری مطیعانه : در این سبک تصمیم‌گیری فرد تصمیم گیرنده بدون در نظر گرفتن اهداف خود تنها به منظور برآورده کردن خواسته‌های دیگران به راحتی به آن ها اجازه می‌دهد به جای او تصمیم بگیرند. این افراد معمولا از اعتماد به نفس پایینی جهت تصمیم‌گیری برخودار هستند و با واگذاری تصمیم‌گیری به دیگران و یا با اطاعت بی چون و چرا از تصمیماتی که دیگران برایشان می‌گیرند نا خود آگاه از زیر بار مسئولیت تصمیم‌گیری شانه خالی می‌کنند.
تصمیم‌گیری تقدیری : این افراد باور دارند که شکست و موفقیت افراد به شانس آنها بستگی دارد. آنها معمولا خود را صاحب نقشی در این ماجرا نمی‌دانند جمله معروف این گروه این است ((هر چه پیش آید خوش آید )) و همه چیز را به دست قضا و قدر می‌سپارند و شانسی گزینه‌ای را انتخاب می‌کنند.
تصمیم‌گیری منطقی : در این سبک فرد سعی می‌کند بر اساس تفکر منطقی با جمع‌آوری اطلاعات لازم درباره‌ی گزینه‌های موجود، آنها را بررسی و سبک و سنگین کند و با در نظر گرفتن همه جوانب و پیش بینی پیامدهای احتمالی دست به انتخاب بهترین گزینه بزند و یک تصمیم آگاهانه بگیرد. این نوع تصمیم‌گیری بهترین و سالم‌ترین نوع تصمیم‌گیری است. بنابراین اگر می‌خواهید مانند افراد موفق به اهدافتان در زندگی برسید و قدرت ارزیابی و انتخاب‌تان را با اتکاء به دانش تصمیم‌گیری و تکنیک‌های کاربردی و مفیدی که در حوزه تصمیم‌گیری وجود دارد افزایش دهید، با فرایند تصمیم‌گیری مطلوب آشنا شوید و مهارت تصمیم‌گیری را در خود تقویت کنید.
حال که با مهارت تصمیم‌گیری آشنا شدید بهتر است مطالبی را هم در زمینه‌ی این مهارت در ارتباط با کودکان مطالعه کنید.
کودکان هر روز تصمیمات در ظاهر بی‌اهمیت می گیرند در حالیکه این انتخاب‌ها بر زندگی آینده‌ی آن ها تأثیر گذارند . بدون شک آموزش مهارتهای ده گانه به کودکان کار راحتی نیست. اما می‌توان با استفاده از بازی‌های مؤثر برای تقویت تصمیم‌گیری این کار را انجام داد. در این قسمت شما را با چند مورد از این بازی‌ها آشنا می‌کنیم :
صندلی‌بازی : در این بازی، یک صندلی کمتر از تعداد شرکت‌کنندگان وجود دارد . با پخش موزیک بازی شروع می‌شود و کودکان باید دور صندلی‌ها راه بروند ؛ با توقف پخش موزیک آنها باید در زمان کوتاهی، یکی از صندلی‌ها را برای نشستن انتخاب کنند . در این بازی سرعت انتخاب در بچه‌ها تقویت می‌شود.
دوز : این بازی دو نفره است که برای انجام آن امکانات چندانی نیاز ندارید. مکان‌های مناسب برای قرار دادن مهره‌ها نه تنها به تقویت قدرت تصمیم‌گیری کمک می‌کنند بلکه دقت و تمرکز را در بچه‌ها افزایش می‌دهند.
مورچه و فیل : این بازی در حقیقت نوعی پرسش و پاسخ است. برای انجام این سرگرمی تصویر دو حیوان مثلا مورچه و فیل را به کودک خود نشان می‌دهید سپس از او می‌پرسید که می‌خواهد جای کدام یک باشد. البته برای انتخابش باید دلیل بیاورد. این سرگرمی علاوه بر بالا بردن توانایی تصمیم‌گیری به کودکان می‌آموزد که به جزئیات نیز دقت کنند.
قایم باشک : این بازی از قدیمی‌ترین سرگرمی‌های کودکان است که به هیچ وسیله‌ای نیاز ندارد. یکی از قوانین بازی آن است که بچه‌ها نباید در مکان قبلی قایم شوند. انتخاب بهترین محل برای پنهان شدن توانایی تصمیم‌گیری در کودکان را تقویت می‌کند.
نقش بازی کردن و داستان سرایی : کودکان معمولا توانایی خیال‌پردازی بالایی دارند. به همین دلیل قادرند خود را در نقش شخصیت‌های مختلف کارتونی قرار دهند. این کار نه تنها به آنها برای درک مشاغل مختلف کمک می‌کند، بلکه مهارت تصمیم‌گیری را در او افزایش می‌دهد.
بازی دو مینو :این بازی هیچ قاعده و قانونی ندارد. به همین دلیل کودکان و حتی بزرگسالان در هر رده سنی می‌توانند از پس آن بر آیند. فقط کافی است در انتخاب جایگاه مناسب برای مهره‌های مستطیلی دقت کرده و برنده بازی شوند.
بازی رو میزی : بازی‌های رو میزی از جمله سر گرمی‌های مورد علاقه‌ی والدین و کودکان به شمار می‌رود و تنوع گسترده‌ای دارد . مانند : شطرنج، منچ، مار و پله و ….
بازی حافظه : این بازی متشکل از تعدادی کارت با تصاویر جفت است. بعد از چیدن آنها بر روی میز از کودک بخواهید به کارت‌ها با دقت نگاه کند و همه عکس‌ها را به ذهن بسپارد. سپس همه آنها را به پشت قرار دهید و از او بخواهید کارت‌های جفت را بر دارد. برنده کسی است که بیشترین تعداد کارت جفت را پیدا کرده باشد.
خط و نقطه : در این بازی تعداد بازیکن‌ها باید دو نفر باشد. همچنین در هر نوبت باید دو نقطه را به وسیله‌ی یک خط به هم وصل کنید تا زمانیکه یک مربع تشکیل دهید. این بازی افزایش تمرکز، صبوری و قدرت تصمیم‌گیری را زیاد می‌کند.
پازل : این بازی جهت هماهنگی چشم و دست است و مهارت تصمیم‌گیری را تقویت می‌کند.
تمامی بازی‌های ذکر شده مؤثر برای تقویت تصمیم‌گیری و در عین سادگی تأثیرات بسیار عمیقی بر اعتماد به نفس کودکان می‌گذارند. همچنین باید بدانید که در این سرگرمی‌ها برد و باخت اهمیت زیادی ندارد آنچه مهم است، تحولاتی است که در بچه‌ها ایجاد می‌شود. بنابراین اگر می‌خواهید فرزندانتان در آینده زندگی مطلوبی داشته باشند، با استفاده از بازی‌های ساده مهارتهای ده گانه ی زندگی از جمله توانایی تصمیم‌گیری را به آنها بیاموزید.