اخبار هنری و سینمایی / انتشار تیزر جدیدی از یک فیلم توقیف شده و احتمال پخش بین‌المللی آن، باز هم موضوع اعطای پروانه نمایش بین‌المللی به فیلم‌های توقیف شده در داخل و حرف و حدیث‌های پیرامون آن را داغ کرده و باز هم این سوال را سر زبان‌ها انداخته که چرا این مشکلات، فقط برای فیلم‌های حاشیه‌دار رخ می‌دهد؟
به گزارش ایسنا، چند هفته قبل پس از آنکه نسخه غیرقانونی چند فیلم پشت سر هم در فضای مجازی منتشر شد، شورای صیانت سازمان سینمایی پس از چند روز تعلل واکنش نشان داد و گفت که قرار است موضوع را پیگیری کند و به قوه قضاییه ارجاع دهد؛ اما همان زمان سوالی که بسیاری درگیر آن بودند، این بود که سازمان سینمایی قرار است چه چیزی را پیگیری کند، وقتی بعضی از مجوزهای خودش می‌تواند عاملی برای انتشار نسخه غیرقانونی بعضی فیلم‌ها شود؟
ماجرا از این قرار است که چند هفته قبل، نسخه غیرقانونی فیلم‌های «بی‌رویا»، «تفریق» و «اراتمند؛ نازنین بهاره تینا» در سه روز پشت هم منتشر شدند؛ سه فیلمی که هر سه در بین حاشیه‌دارهای سینمای ایران دسته‌بندی می‌شدند و به نظر می‌رسید دیگر نمی‌توان موضوع را مانند قاچاق فیلم از روی پرده سینما، ساده‌انگاری کرد.
قاچاق معضل اصلی سینمای ایران است؟
پاسخ به این سوال هم بله است و هم خیر! هرچند سرمایه‌سوزی حاصل از قاچاق فیلم، حتی برای یک فیلم نیز تاسف‌برانگیز است اما به نسبت تعداد فیلم‌های اکران شده، فیلم‌های کمی هستند که از روی پرده سینما قاچاق می‌شوند. البته اغلب همان فیلم‌ها هم با کیفیت تصویر بسیار نازل منتشر می‌شدند که چندان کسی را به تماشا ترغیب نمی‌کرد.
عملیات‌های پلیسی و نصب دوربین‌های نظارتی در اوایل دهه ۹۰ توانست تا حدی زیادی مشکل قاچاق فیلم‌ها از روی پرده را حل کند. بنابراین قاچاق فیلم از روی پرده سینما معضل حال حاضر سینمای ایران نیست.
در عین حال، اکنون وزارت ارشاد با موضوع پیچیده‌تری در حوزه قاچاق روبرو است و آن هم انتشار غیرقانونی نسخه‌های Full HD فیلم‌ها است که به نظر می‌رسد نه می‌توان کاملا علت آن را به سوداگری قاچاقچیان ربط دارد، و نه برای جلوگیری از آن، در جایی دوربین نظارتی نصب کرد!
چرا فقط نسخه غیرقانونی فیلم‌های «تقریبا توقیفی» منتشر می‌شوند؟
انتشار نسخه غیرقانونی و باکیفیت سه فیلم حاشیه‌دار در کمتر از ۴۰ ساعت در چند هفته‌های گذشته، بحث قاچاق فیلم‌ها در سینمای ایران را دوباره داغ کرده است؛ اما این‌بار تفاوت آن‌جاست که دیگر خبری از نسخه بی‌کیفیت پرده‌ای فیلم نیست. فیلم‌های منتشر شده با کیفیت‌های Full HD منتشر می‌شوند. همچنین اغلب فیلم‌هایی که نسخ غیرقانونی آن‌ها در فضای مجازی منتشر شده، یا توقیف هستند و یا تقریبا توقیف بوده‌اند!
سازمان سینمایی حتما می‌داند که وقتی به یک فیلم حاشیه‌دار که نگران بازخوردهای داخلی برای نمایش آن است، مجوز نمایش خارجی می‌دهد، نسخه غیرقانونی آن در فضای مجازی منتشر می‌شود. گفته می‌شود «تفریق» به این صورت قاچاق شد و احتمالا در آینده نزدیک «قاتل و وحشی» نیز به همین شکل منتشر می‌شود بنابراین بدیهی است که باید با شک فراوان، برچسب «قاچاق» را برای انتشار این فیلم‌ها استفاده کرد.
در چند ماه اخیر، پر سر و صداترین نسخه‌های غیرقانونی متعلق به فیلم‌های «بی‌رویا»، «تفریق»، «اراتمند؛ نازنین بهاره تینا»، «برادران لیلا»، «جنگ جهانی سوم»، «خط فرضی» و «لیپار» بود که اکثر آن‌ها دچار گرفتاری‌هایی برای اکران بودند!
فرضیه‌های انتشار نسخه غیرقانونی فیلم‌ها چیست؟
چند فرضیه برای انتشار غیرقانونی نسخه باکیفیت فیلم‌ها در فضای مجازی مطرح است:
بی‌دقتی عوامل فیلم: این مورد تقریبا مهمترین عاملی است که معمولا وزارت ارشاد و رسانه‌ها در قاچاق فیلم‌ها به آن استناد می‌کنند. به عنوان مثال، عدم توجه به استانداردهای ایمنی در زیرنویس کردن فیلم، باعث شد یکی از فیلم‌های برگزیده جشنواره فجر چندسال قبل قاچاق شود و طبیعتا در گیشه ضربه بخورد.
انتشار نسخه غیرقانونی توسط سازمان سینمایی: اگرچه این مورد پس از هر قاچاق فیلم مطرح می‌شود اما احتمال آن را باید نزدیک به صفر در نظر گرفت. چراکه فیلم‌ها برای نمایش و دریافت مجوز به صورت رمزگذاری شده در اختیار سازمان سینمایی قرار می‌گیرند و نمایش در هر سالن، نیازمند کدی به نام KDM است که فقط برای روز، ساعت و مکان مشخصی تعریف می‌شود و امکان کپی هم ندارد.
انتشار غیرقانونی توسط تهیه‌کننده: برای فیلم‌های توقیفی که امکان اکران آن‌ها به صفر رسیده، این گزینه به عنوان یکی از محتمل‌ترین موضوعات در نظر گرفته می‌شود. در انتشار نسخه غیرقانونی سه فیلم در سه روزِ چند هفته اخیر، بسیاری معتقدند که یکی از فیلم‌ها به این شکل منتشر شده است.
بی‌دقتی پلتفرم‌های VOD: یکی دیگر از علل مطرح شده، بی‌دقتی پلتفرم‌های VOD در محافظت از فیلم، پیش از انتشار روی پلتفرم است. البته بدیهی است که بی‌دقتی عوامل فیلم نیز در رساندن آن به پلتفرم‌ها در همین بخش دسته‌بندی می‌شود. گفته می‌شود نسخه غیرقانونی «بی‌رویا» به این شکل منتشر شده است.
نمایش بین‌الملل: در مورد سه فیلم اخیر، انتشار غیرقانونی از محل نمایش بین‌المللی آن‌ها جزو متهمان اصلی است. در بین فیلم‌های قاچاق شده در چندسال گذشته، گفته می‌شود چندین و چند فیلم به این صورت منتشر شده‌اند.
مجوز خاص فیلم‌های «تقریبا توقیفی»: اما بدون شک عجیب‌ترین شکل انتشار نسخه غیرقانونی فیلم‌ها، مسیر کانالیزه شده قاچاق فیلم‌هایی است که هیچ برچسبی به غیر از «تقریبا توقیفی» نمی‌توان به آن‌ها زد؛ فیلم‌هایی که هم برای نمایش در داخل کشور توقیف هستند و هم با مجوز رسمی سازمان سینمایی، امکان پخش و نمایش بین‌الملل دارند! «تفریق» و احتمالا در آینده نزدیک «قاتل و وحشی» در این بخش، دسته‌بندی می‌شوند!
آیا فقط قرار است از شر بعضی فیلم‌ها خلاص شویم؟
با گستردگی روز افزون فضای مجازی، اعطای مجوز نمایش بین‌المللی به یک فیلم و در عین حال ممنوعیت نمایش آن در داخل کشور را احتمالا باید عجیب‌ترین نوع مجوز برای یک محصول فرهنگی دانست!
پس از توقیف هر فیلم، رسانه‌ها بارها مسئولان را در مورد پرسش قرار می‌دهد. اما پس از انتشار نسخه غیرقانونی بعضی آثار، کیفیت پایین فیلم یا پذیرش ناخودآگاه بینندگان از همان مشکلاتی که شوراهای بررسی معتقدند باید در فیلم اصلاح شود، این فشار کاهش پیدا می‌کند و یا حتی به فراموشی سپرده می‌شوداگر از واکاوی این نوع مجوز عبور کنیم، بعید است کسی نداند «هر فیلمی» بلافاصله پس از اولین نمایش در یک پلتفرم خارجی در سایت‌های تورنت و دانلود فیلم منتشر می‌شود. در واقع سازمان سینمایی می‌داند که وقتی به یک فیلم حاشیه‌دار که نگران بازخوردهای داخلی برای نمایش آن است، مجوز نمایش خارجی می‌دهد، حتما نسخه غیرقانونی آن فیلم در فضای مجازی داخل ایران نیز منتشر می‌شود.
گفته می‌شود این اتفاق برای فیلم «تفریق» به کارگردانی مانی حقیقی رخ داد.
بدیهی است که توقیف هر فیلم، فشارهای زیادی را می‌آورد و بارها و بارها مسئولان مربوط را در رسانه‌ها مورد پرسش قرار می‌دهد. اما در مواردی پس از انتشار نسخه غیرقانونی، به دلیل کیفیت پایین فیلم یا پذیرش ناخودآگاه بینندگان از مشکلاتی که شوراهای بررسی معتقدند باید در فیلم ممیزی شود، این فشار کاهش پیدا می‌کند و یا حتی به فراموشی سپرده می‌شود.
البته این نکته را هم باید در نظر گرفت که در چنین مجوزهایی، حتما تهیه‌کننده می‌داند که نسخه غیرقانونی فیلم او منتشر خواهد شد، اما طبیعی است که وقتی امکان اکران در داخل کشور را کاملا از دست رفته ببیند، تماشای غیرقانونی فیلم توسط مخاطب را به در کمد ماندن آن ترجیح می‌دهد.
البته در این بین، گاهی فیلم هیچ مشکلی برای انتشار ندارد. بلکه با فشردگی اکران سینما، بسیاری از فیلم‌ها مدت‌ها پشت خط اکران می‌مانند و در عین حال بعضی از آن‌ها ممکن است در بازارهای خارجی فروخته شوند و ناخودآگاه پیش از اکران رسمی، در فضای مجازی منتشر شوند. مانند اتفاقی که برای فیلم «لیپار» رخ داد و با اعتراض بنیاد سینمایی فارابی روبرو شد.
پیش به سوی قاچاق «قاتل و وحشی»!
انتشار تیزر بین‌المللی از فیلم سینمایی «قاتل و وحشی»، احتمال پخش بین‌المللی این فیلم پس از چهار سال توقیف را افزایش داده است؛ پخشی که حتما موجب قاچاق فیلم خواهد شد.
«قاتل و وحشی» را می‌توان یکی از پرحاشیه‌ترین فیلم‌های چندسال گذشته سینمای ایران دانست که هر چندماه یک بار، حرف و حدیثی درباره امکان نمایش آن منتشر می‌شود و اکنون با انتشار تیزر بین‌المللی فیلم، احتمال اکران یا نمایش آن در یک پلتفرم بین‌المللی دهان به دهان می‌چرخد.
از آن‌جا که «قاتل و وحشی» بعید است که امکانی برای نمایش رسمی داخل ایران داشته باشد، آیا سینمادوستان از همین حالا باید منتظر انتشار نسخه غیرقانونی و باکیفیت این فیلم باشند؟!