مقالات اجتماعی / رییس کمیته پیشگیری از خودکشی انجمن علمی روانپزشکان بااشاره به روز جهانی پیشگیری از «خودکشی»، ضمن تاکید بر اینکه با اقدامات پیشگیرانه از خودکشی، می‌توان خانواده‌ها را در برابر رنج‌های غیرضروری محافظت کرد گفت: ۹۰ درصد قربانیان خودکشی در زمان مرگ دارای یک اختلال روانی قابل تشخیص هستند بنابراین پرداختن به عوامل روانی مرتبط با استرس و تروما در پیشگیری از خودکشی حیاتی است.
دکتر امیرحسین جلالی ندوشن در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن تاکید بر اینکه خودکشی موضوعی غم‌انگیز و عمیقا نگران کننده است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد که این نه تنها خانواده‌ها و جوامع را مختل می کند، بلکه خلاء دائمی در قلب کسانی که پشت سر مانده‌اند به جا می گذارد افزود: بنابراین، پیشگیری از خودکشی باید از اهمیت بالایی برخوردار باشد.
وی با بیان اینکه قبل از هر چیز، پیشگیری از خودکشی ضروری است زیرا زندگی هر انسانی دارای ارزش و پتانسیل ذاتی است تاکید کرد: هر فرد دارای تجربیات، استعدادها و توانایی‌های منحصر به فردی است که به ساختار بزرگتر جامعه کمک می‌کند. با جلوگیری از خودکشی، می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که این کمک‌های ارزشمند همچنان به غنی‌سازی و سودمندی جهان اطرافمان ادامه می‌دهند. علاوه بر این، پیشگیری از خودکشی این اصل اساسی را حفظ می‌کند که همه افراد حق دارند زندگی کامل، معنادار و فارغ از قید و بندهای ناامیدی شدید داشته باشند.
رییس کمیته پیشگیری از خودکشی انجمن علمی روانپزشکان افزود: علاوه بر این، پیشگیری از خودکشی در حفظ رفاه خانواده‌ها و جوامع بسیار مهم است. وقتی کسی جان خود را می گیرد بازماندگان را ویران می‌کند چرا که آنها در تلاش برای درک فاجعه هستند. درد و اندوه تجربه شده توسط بازماندگان می تواند اثرات طولانی مدت و عمیقی بر سلامت روان و کیفیت کلی زندگی آنها داشته باشد. با انجام اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از خودکشی، می‌توانیم خانواده‌ها را در برابر رنج‌های غیرضروری محافظت کنیم و به ایجاد یک محیط حمایتی کمک کنیم که باعث بهبودی و انعطاف‌پذیری شود.
به گفته وی این در حالیست که پیشگیری از خودکشی از دیدگاه اقتصادی نیز بسیار مهم است چرا که از دست دادن یک زندگی نه تنها منجر به پریشانی عاطفی غیر قابل اندازه گیری می‌شود، بلکه بار مالی قابل توجهی را نیز به دنبال دارد. عواقب پس از خودکشی اغلب شامل هزینه‌های تشییع جنازه و حمایت روانی بازماندگان می‌شود. همچنین خودکشی می تواند منجر به از دست دادن بهره وری شود و افرادی که ممکن است کمک‌های ارزشمندی به جامعه کرده باشند دیگر قادر به انجام این کار نیستند. با جلوگیری از خودکشی، این هزینه‌های اقتصادی را کاهش می‌دهیم و اطمینان حاصل می‌کنیم که می‌توان منابع را به سمت افزایش رفاه و حمایت از جوامع در حال رشد هدایت کرد.
ضرورت افزایش دسترسی به خدمات «بهداشت روان» و شناسایی علائم هشدار دهنده
عضو کمیته علمی سی و نهمین کنگره انجمن علمی روانپزشکان ایران تاکید کرد: به منظور مقابله موثر با این موضوع فراگیر، جامعه نیاز به اتخاذ رویکردی جامع برای پیشگیری از خودکشی دارد؛ این شامل ایجاد آگاهی و از بین بردن ننگ پیرامون سلامت روان است. با پرورش فرهنگی که گفت‌وگوی باز در مورد احساسات و بهزیستی روانی را تشویق می کند، افراد احساس راحتی بیشتری در جستجوی کمک در هنگام پریشانی خواهند داشت. افزایش دسترسی به خدمات بهداشت روان و ارائه آموزش کافی به متخصصانی که بتوانند علائم هشدار دهنده را شناسایی کرده و به طور موثر مداخله کنند، حیاتی است.
۹۰ درصد قربانیان خودکشی در زمان مرگ دارای یک اختلال روانی قابل تشخیص هستند
جلالی ندوشن خودکشی را پدیده‌ای پیچیده و ویرانگر دانست که سالانه جان میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان می گیرد و در ادامه گفت: در حالی که عوامل زمینه‌ای مختلفی وجود دارد که در خودکشی نقش دارند، اذعان به نقش مهم عوامل روانی در درک این پیامد غم‌انگیز بسیار مهم است. برای شروع، شناخت ارتباط بین اختلالات سلامت روان و خودکشی ضروری است. مطالعات متعدد به طور مداوم ارتباط بین شرایط روانپزشکی مانند افسردگی، اضطراب، اختلال دوقطبی و افکار خودکشی را نشان داده‌اند. پریشانی روانی تجربه شده توسط افراد مبتلا به این اختلالات می تواند احساس ناامیدی، یأس و بی ارزشی را تشدید کند و در نهایت منجر به افکار و رفتارهای خودکشی شود. به عنوان مثال، تحقیقات نشان داده حدود ۹۰ درصد از قربانیان خودکشی در زمان مرگ دارای یک اختلال روانی قابل تشخیص هستند که نشان دهنده نقش برجسته عوامل روانی در خودکشی است.
پرداختن به عوامل روانی مرتبط با استرس و تروما در پیشگیری از خودکشی حیاتی است
به گفته وی، وجود سطوح بالای استرس و تروما در زندگی افراد می‌تواند به میزان قابل توجهی در مستعد شدن آنها به تمایلات خودکشی کمک کند؛ به طوریکه رویدادهای استرس‌زای زندگی، مانند شکست‌های روابط ، از دست دادن یکی از عزیزان، مشکلات مالی، یا تجربه‌های سوءاستفاده، می‌توانند افراد را تحت تأثیر قرار دهند و انعطاف‌پذیری روانی آنها را از بین ببرند. این تجربیات آسیب زا اغلب ظهور شرایط روانپزشکی را تسهیل می کند و خطر خودکشی را افزایش می دهد. علاوه بر این، احساس انزوای اجتماعی ناشی از این عوامل استرس‌زا می تواند ناراحتی روانی را تشدید، احساس قطع ارتباط و افزایش افکار خودکشی را ایجاد کند. بنابراین پرداختن به عوامل روانی مرتبط با استرس و تروما در پیشگیری از خودکشی حیاتی است.
ارتباط ویژگی‌های شخصیتی با خودکشی
رییس کمیته پیشگیری از خودکشی انجمن علمی روانپزشکان اظهار کرد: ویژگی‌های شخصیتی و مکانیسم‌های مقابله‌ای نقش مهمی در تعیین آسیب‌پذیری فرد نسبت به رفتار خودکشی دارند. برخی از ویژگی‌های شخصیتی مانند تکانشگری (رفتارهایی که بدون پشتوانه فکری و منطقی لازم، پرریسک و نامتناسب با موقعیت باشند)، عزت نفس پایین، کمال گرایی و الگوهای تفکر سفت و سخت می توانند به طور قابل توجهی خطر خودکشی را افزایش دهند. به همین ترتیب، راهبردهای مقابله‌ای ناسازگار مانند اجتناب، سوء مصرف مواد، یا آسیب رساندن به خود، می‌توانند پریشانی روانی را تداوم بخشند و افکار خودکشی را تشدید کنند. درک ویژگی‌های روان‌شناختی خاص و مکانیسم‌های مقابله‌ای مرتبط با خودکشی برای انجام مداخلات مؤثر با هدف کاهش میزان خودکشی ضروری است.
چگونه می‌توان از خودکشی پیشگیری کرد؟
جلالی ندوشن نقش عوامل روانی در خودکشی را غیرقابل انکار دانست و گفت: اختلالات سلامت روان، سطوح بالای استرس و ضربه و همچنین ویژگی‌های شخصیتی و مکانیسم‌های مقابله، همگی در افزایش خطر رفتارهای خودکشی نقش دارند. شناخت و پرداختن به این عوامل برای توسعه راهبردهای جامع پیشگیری از خودکشی حیاتی است. ضروری است که جامعه نه تنها بر درمان شرایط بهداشت روانی بلکه بر کاهش استرس، ارتقای تاب آوری و پرورش مکانیسم های مقابله‌ای سالم نیز تمرکز کند. با انجام این کار، ما می‌توانیم در جهت ریشه‌کن کردن فاجعه خودکشی و ارائه حمایت‌هایی که افراد برای داشتن زندگی رضایت‌بخش نیاز دارند، کار کنیم.
وی یادآور شد: در نتیجه، پیشگیری از خودکشی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا نه تنها ارزش ذاتی هر فرد را به رسمیت می شناسد، بلکه از سلامت روانی خانواده‌ها و جوامع نیز محافظت می‌کند. با پرداختن همه جانبه به این موضوع، می‌توان کمک‌های بی‌نظیر افراد را حفظ کرد، از درد دل‌های غیرضروری جلوگیری کرد و بار اقتصادی مرتبط با خودکشی را کاهش داد. ضروری است جامعه در برنامه‌های پیشگیری از خودکشی سرمایه گذاری کرده، آگاهی را گسترش دهد و گفت‌وگوها را در مورد سلامت روان تشویق کند تا افراد در بحران بتوانند حمایتی را که به شدت به آن نیاز دارند؛ بیابند. بیایید به طور جمعی برای ایجاد جهانی تلاش کنیم که در آن برای هر زندگی ارزش قائل شود و هیچ کس مجبور نباشد به تنهایی با اعماق ناامیدی روبرو شود.
لازم به ذکر است در سی و نهمین کنگره روانپزشکان ایران که ۱۸ تا ۲۱ مهرماه در سالن شهید غرضی بیمارستان میلاد تهران برگزار می‌شود، به موضوع خودکشی نیز پرداخته خواهد شد.