بیش‌تر دهه شصتی‌ها شهید مصطفی چمران را به عنوان فرمانده جنگ‌های نامنظم می‌شناسند که در اوایل جنگ تحمیلی به شهادت رسیده است. البته گاهی او را دانشمندی می‌شمارند که برای عقیده و آرمانش راه جهاد و ایثار را انتخاب کرده است. به راستی مصطفی چمران که بود و چرا نامش همچنان در میان فرمانده شهید دفاع مقدس می‌درخشد؟
به مناسبت چهل و یکمین سالروز شهادت مصطفی چمران، فرمانده جنگ‌های نامنظم هشت سال دفاع مقدس به بازخوانی ویژگی‌های فردی، اخلاقی، نظامی و سیاسی او در قاب تصاویر می‌پردازیم:
نخبه فیزیک پلاسما بود
مصطفی چمران در آزمایشگاه دانشگاه برکلی در کالیفرنیای آمریکا، هنگام کار روی تز دکترایش. او دکترای خود را با عالی‌ترین درجه در رشته الکترونیک از این دانشگاه دریافت کرد و در زمینه فیزیک پلاسما و کوانتم به پژوهش در بزرگترین مراکز پژوهشی روی زمین اقدام کرد و به همین خاطر در عداد بزرگترین دانشمندان جهانی قرار گرفت.
چمران و نخستین فرزندش
مصطفی چمران دانشجوی دکترای الکترونیک در آمریکا در حالی که اولین فرزندش «روشن» را در آغوش دارد.
شهید چمران در دانشگاه تهران
مصطفی چمران دانشجوی دانشکده فنی دانشگاه تهران همراه با ۲ نفر از همکلاسی‌هایش. او در دوران دانشجویی ۲ بار به عنوان محبوب‌ترین دانشجو از سوی دانشجویان انتخاب شد.
عکسی که ۶۵ سال پیش در دانشگاه تهران گرفته شد
مصطفی چمران نفر دوم ایستاده از سمت راست، دانشجوی رشته الکترومکانیک دانشکده فنی دانشگاه تهران در فضای مقابل دانشکده فنی دانشگاه تهران در سال ۱۳۳۶.
دغدغه چمران، دغدغه‌ای جهانی بود
مصطفی چمران در میان اساتید مدرسه صنعتی جبل عامل شهر صور جنوب لبنان.
تصویر زیبایی از شهید چمران در میان بچه‌های مدرسه صنعتی جبل عامل در برج شمالی پنج کیلومتری شهر صور در حالی که زیر بمباران‌های اسرائیل همه بچه‌ها را به پناهگاه آورد و خود عبا بر دوش با چشمانی پردلهره، نگران بچه‌ها بود.
۲ نام‌آشنای ایران و لبنان در یک قاب عکس
تصویر امام موسی صدر و چمران در میان جمعی از لبنانیان، همگی برای ادای احترام به کسانی یا کسی ایستاده‌اند.
دیدار با معمار کبیر انقلاب و تواضع چمران
تصویر بسیار مودبانه و خاشعانه دکتر چمران در دیدار امام خمینی(ره) در قم، فروردین ماه سال ۱۳۵۸.
روزهای نخست ورود همسر چمران به ایران
چمران در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۵۸. نخستین روزهای ورود همسرش به ایران در سمت راست او مهدی چمران و سمت چپ او همسرش و خواهر امام موسی صدر دیده می‌شوند.
سه برادر در کنار هم
مصطفی چمران در کنار ۲ برادرش مهدی و محمدهادی، اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۸ تهران منزل مهدی چمران.
رفاقتی که سابقه آن به لبنان بر می‌گشت
تصویر چمران و آیت‌الله شاهرودی در سال ۱۳۵۸ در قم و در یک روز جمعه و دیدار دوستانه. سابقه دوستی آنان به لبنان و قبل از انقلاب بر می‌گردد.
بازدید میدانی رهبر انقلاب و چمران از یک رویداد نظامی
مصطفی چمران (وزیر دفاع) و آیت‌الله خامنه‌ای و همراهان آن‌ها بعد از بازدید از بقایای هواپیماها و هلیکوپترهای سوخته متجاوز آمریکایی در صحرای نزدیک طبس اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۹. حین بازگشت از طبس به طرف یزد هلی‌کوپتر دچار نقص فنی شد و در همین منطقه فرود اجباری کرد. افراد حاضر منتظر تعمیر و آماده‌سازی پرواز بودند.
آیت‌الله خامنه‌ای روی زمین نشسته و چمران ایستاده است و پشت سر او خلبان هلی‌کوپتر سروان محمدکریم عابدی، نفرات نشسته از سمت چپ عکس سرلشکر محمد سلیمی فرمانده اسبق کل ارتش، سرهنگ دیزجی، نفر ایستاده رحمانی، نفر نشسته بعدی ابوالفضل حجازی، عباس شهرابی و حسین جباری هستند.
وقتی چمران حامل پیام مهمی برای آیت‌الله طالقانی بود
مصطفی چمران در منزل آیت‌الله طالقانی همراه با گروه ۹۲ نفره لبنانی که برای تبریک به ملت ایران و رهبری انقلاب به ایران آمده بودند. مرحوم شیخ مهدی شمس الدین، نایب رئیس مجلس شیعی اعلی، نبیه بری رئیس پارلمان لبنان، سیدحسین حسینی، رئیس وقت پارلمان لبنان و تعدادی از روحانیون و تعدادی از رزمندگان امل دیده می‌شوند. در این نشست چمران درباره همبستگی شیعیان و مسلمانان لبنان با ایران و ضرورت تلاش برای آزادی امام موسی صدر از چنگال قذافی با مرحوم آیت الله طالقانی سخن گفت.
اقامه نماز جماعت در خط مقدم
مصطفی چمران در بحبوحه جنگ در حال نماز جماعت همراه یاران خود از ستاد جنگ‌های نامنظم زیر آتش دشمن در روستای عباسیه نزدیک فرسیه کنار رودخانه کرخه کور هستند.
رفاقت و صمیمیت چمران با رزمندگان
تصویری از مصطفی چمران در میان رزمندگان ستاد جنگ‌های نامنظم. او با صمیمیت دوستانش را می‌فشرد و زیباترین تبسم خود را نثار آنان می‌کند.
سه نسل در یک قاب دفاع مقدس
مصطفی چمران در منطقه سوسنگرد، سال ۱۳۵۹ که نشان دهنده چند نسل متفاوت در دفاع از میهن اسلامی است. سمت راست راست او مردی تقریباً مسن و سمت چپ او شهید حسن جنگجوی ۱۴ ساله که در ۱۴ شهریور ماه سال ۱۳۹۶ پیکر او بعد از ۳۴ سال در میان استقبال پرشور مردم به تبریز بازگشت.
چهار روز قبل از شهادت، چمران کجا بود؟
مصطفی چمران در روز نیمه شعبان برابر با روز پنجشنبه ۲۸ خردادماه سال ۱۳۶۰ درباره حضرت ولی عصر (عج) و مسائل جنگ و ارتش به ایراد سخنرانی پرداخت. این آخرین سخنرانی او بود. مکان جنگل گمبوعه در جاده اهواز به حمیدیه قرارگاه تاکتیکی لشکر ۱۶ زرهی است. سرهنگ لطفی فرمانده لشکر پشت به عکس دیده می‌شود.
پیکر مطهر شهد چمران در معراج شهدا
اینجا معراج شهدای تهران و شبانگاه اول تیرماه سال ۱۳۶۰ است و پیکر مطهر شهید چمران بعد از غسل که آماده کفن کردن است. آخرین وداع مهدی چمران با برادرش را می‌بینید.
درباره این شهید بیش‌تر بدانید
شهید مصطفی چمران در سال ۱۳۱۰ در تهران متولد شد. او تحصیلات خود را در دانشگاه تهران به پایان برد و برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت و در آمریکا موفق به اخذ مدرک دکترای فیزیک پلاسما شد. سپس برای گذراندن آموزش‌های نظامی به مصر و بعد از آن به لبنان رفت و به همراه امام موسی صدر، در تشکیل جنبش امل نقش مؤثری ایفا کرد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، چمران به ایران بازگشت و در دولت مهدی بازرگان مدتی مسؤولیت وزارت دفاع را بر عهده گرفت. او به هنگام بروز بحران در مناطق کردنشین ایران، به شهر پاوه رفت که در آنجا به همراه عده‌ای از پاسداران و نیروهای ژاندارمری در محاصره گروه‌های ضدانقلاب قرار گرفت. پس از پیام امام به مردم برای حرکت به سوی پاوه و نجات محاصره‌شدگان، شهید چمران اقدام به آزادسازی شهرهای کردنشین کرد. با تلاش‌های او و سایر نیروها، همه شهرها در مدت ۲۰ روز آزاد شد.
شهید چمران در اولین دوره مجلس شورای اسلامی، به عنوان نماینده مردم تهران انتخاب شد و پس از تجاوز عراق به ایران در سال ۱۳۵۹، ستاد جنگ‌های نامنظم را برای مقابله با متجاوزان تشکیل داد. او در دهلاویه در روز ۳۱ خردادماه سال ۱۳۶۰ به شهادت رسید. مزار مطهرش در بهشت زهرای تهران در قطعه ۲۴، ردیف: ۷۱، شماره: ۲۵ قرار دارد.