اخبار سیاسی / فارس پلاس نوشت : سلسله مسمومیت دانش‌آموزان در مدارس کشور از اخبار مهم و حساسیت‌زای این روزهای کشور است. از آنجایی که بیشتر مسمومیت‌ها در مدارس دخترانه رخ داده، افکار عمومی اهمیت بیشتری به موضوع داده است. اظهارات متناقض مسئولین در مورد علل این مسمومیت‌ها و عدم شناسایی عاملین یا دلایل ماجرا، بر ابهام موضوع افزوده است. بر همین اساس در این نوشتار تلاش شده است تاریخچه‌ای از اتفافات و اظهارات مرتبط بررسی شود و اقدامات جریان‌های مختلف تحلیل شود.
صبح روز ۹ آذرماه، انتشار بوی نامطبوعی در هنرستان دخترانه نور واقع در منطقه یزدانشهر قم موجب می‌شود تا شماری از دانش آموزان این هنرستان دچار علائم و مشکلات تنفسی شوند. دو هفته بعد از آن، ۲۲ آذرماه همین اتفاق در همین هنرستان رخ داد و در آن حادثه چندین نفر از دانش آموزان دچار مسمومیت و راهی بیمارستان شدند. حادثه بار اول به گفته دانش آموزان فقط در یک کلاس رخ داده بود، اما در حادثه دوم تقریباً تمام مدرسه درگیر شده بودند و به همین علت تعداد دانش‌آموزان مسموم شده افزایش چشمگیری داشت و تعدادشان به ۵۱ نفر رسید.
در همان زمان محبی، معاون درمان قم درخصوص مسمومیت دانش آموزان هنرستان نور استان قم گفته[۱] بود: چیزی که ما از معاینه دانش آموزان به دست آوردیم یک مسمومیت استنشاقی بوده ولی عاملش را مدیرانی که در این بخش مسئولیت دارند بایستی پاسخ بدهند. لذا معاینات دانش آموزان و بررسی‌های انجام شده نشان دهنده یک گاز استنشاقی در حد خیلی خفیف و گذرا بود که آنها را گرفتار کرد و در هر دو مرتبه هم یک نوع گاز بود.
سخنگوی اورژانس مازندران[۲] در ۱۲ آذر ماه خبر داد با اعلام خبر گاز گرفتگی دانش‌آموزان یک مدرسه شبانه‌روزی در منطقه وناجم شهرستان ساری، بلافاصله پایگاه‌های اورژانس به محل حادثه اعزام شدند. او گفت مشخص شد که ۱۹ نفر دانش آموز پسر با میانگین سنی ۱۳ تا ۱۵ سال در اثر استنشاق گاز مونوکسید کربن دچار مسمومیت شدند.
۲۶ دی فرماندار اردبیل خبر داد از دبیرستان دخترانه فرزانگان اردبیل به مرکز فوریت‌های پزشکی اورژانس اردبیل گزارشی مبنی بر سردرد، ضعف جسمانی، خستگی شدید، حالت تهوع و استفراغ ۶۱ نفر از دانش‌آموزان، معلمان و کادر اجرایی مدرسه گزارش[۳] شد. فرماندار اردبیل گفت باتوجه به فصل زمستان و علائم موجود اعلامی در تعداد زیادی از افراد، موضوع به شکل قطعی مسمومیت ناشی از منواکسید کربن تلقی شده است.
دوم بهمن ماه، رئیس جمعیت هلال‌احمر قوچان از گازگرفتگی ۴۰ نفر در مدرسه روستای شفیع این شهرستان خبر[۴] داد. او گفت تعداد حادثه‌دیدگان این حادثه بیش از ۴۰ نفر بود که بیش از ۱۵ نفر از دانش‌آموزان حادثه دیده که حال وخیمی داشتند به مراکز درمانی شهرستان انتقال داده شدند.
در حادثه‌ای دیگر، دو حادثه مسمومیت[۵] در مدرسه فاطمیه قم در روزهای شنبه ۸ و دوشنبه ۱۰ بهمن در مجموع ۳۵ دانش‌آموز را با علائم حالت تهوع، استفراغ، سنگینی سینه، مشکل تنفسی، بی‌حسی پا به بیمارستان کشاند. برخی دانش‌آموزان این مدرسه می‌گویند پیش از مسمومیت بویی شبیه الکل یا بوی گاز تند در فضای مدرسه پخش شده است.
مسمویت‌ها ادامه‌دار بود و دانش‌آموزان مدرسه دخترانه احمدیه بروجرد در سه مرحله[۶] درگیر مسمومیت شدند.
هشتم اسفند، رئیس اورژانس لرستان[۷] از مسمومیت تعدادی از دانش‌آموزان مدرسه پسرانه خیام بروجرد خبر داد. این دومین مدرسه‌ای است که درگیر مسمومیت می‌شود و دخترانه نیست.
مونوکسید کربن
روزنامه جوان[۸] در اوایل بهمن ماه گزارشی با محور مسمومیت به دلیل گاز منوکسید کربن نوشت: به دلیل کمبود امکانات و بی‌توجهی‌های صورت گرفته در بسیاری از مدارس از اواسط مهرماه امسال، ۲۱۰ دانش آموز در مدارس چهار نقطه کشور با گاز مونوکسید کربن مسموم شدند؛ یک بار مسمومیت دانش آموزان در قم و بار دیگر مدارس اردبیل اتفاق افتاده و بعد از آن دانش‌آموزان مدارس قوچان و ساری دچار مسمومیت شدند.
گاز آمونیاک
هجدهم بهمن ماه امیرآبادی فراهانی، نماینده قم[۹] گفت: مسمومیت سریالی دانش‌آموزان دختر مدارس قم همچنان ادامه دارد. از وزرای آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، کشور و اطلاعات می‌خواهم هیئت ویژه ای جهت بررسی و یافتن ادله بروز این حادثه تلخ به قم اعزام کنند. این موضوع شوخی بردار نیست، اقدام عاجل به عمل آورید. این حادثه ۷ بار است که تکرار شده که به شدت مشکوک است. وزیر آموزش پرورش شائبه گاز آمونیاک را مطرح کرده و برخی نیز وجود دی اسید کربن در سیستم گرمایشی مدارس را اعلام کرده‌اند اما هیچ کدام از این فرضیه‌ها قطعی نیست.
وزیر بهداشت[۱۰] درباره علت مسمومیت دانش‌آموزان قمی گفت: جمع‌بندی این است که مسمومیت بسیار خفیف است. جمع‌بندی ما این است که عامل مسمومیت، عامل میکروبی نیست.
ورود دستگاه اطلاعاتی و امنیتی
دادستان کل کشور[۱۱] در نامه‌ای نوشت: اخبار واصله از یک جریان نگران کننده نوعی مسمومیت در بعضی از مراکز آموزشی قم نشان از احتمال اقدامات مجرمانه عمدی دارد که قابل توجه و پیگیری دقیق است. دادستانی قم از جایگاه مدعی العمومی وارد شوید و چنانچه کسانی در این امر قصور و یا تقصیر داشته و یا توطئه ای در کار بوده برخورد قاطع و قانونی انجام دهید.
دادستان کل کشور[۱۲] همچنین در مصاحبه‌ای گفت دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی به ماجرای مسمومیت دانش‌آموزان قمی ورود کردند و تا مشخص شدن علت ماجرا پیگیر هستیم.
عامل مسمومیت همچنان در ابهام
با گذشت ۳ ماه از شروع مسمومیت‌های سریالی در مدارس، با وجود ورود دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی به موضوع، هیچ یک از دستگاه‌های متولی و مسئولین دلیل مشخصی برای مسمومیت دانش‌آموزان اعلام نکرده‌اند و عامل مسمومیت همچنان در ابهام است.
ابهام موجود در پرونده مسمومیت‌های سریالی، ادامه‌دار و پراهمیت بودن ماجرا، فضا را شایعه‌پذیر و برای بهره‌برداری جریان‌های مختلف فراهم کرده است. هر کدام از رسانه‌های داخلی با استناد به مصاحبه با مسئولین و افراد درگیر ماجرا، به نوعی بر ابهام فضا افزوده‌اند.
دروغ‌پردازی محکومین فتنه ۸۸
محمدعلی ابطحی[۱۳]، رئیس دفتر محمد خاتمی در یادداشتی تلگرامی در واکنش به ماجرای مسمومیت‌های سریالی بدون داشتن ادله مشخص در مورد عامل این مسمومیت‌ها، از گروه تروریستی بوکوحرام نام برد و با بازخوانی ربایش و حبس دسته‌جمعی دختران دانش‌آموز موز دآموزدر نیجریه، به مخاطبینش القا کرد که عامل این حملات ریشه افراط‌گرایی مذهبی دارد! ابطحی در ادامه به رفتار گروه‌های تکفیری داعش و القاعده اشاره می‌کند. وی این ادعاها را بدون داشتن کوچکترین سندی نوشته است. ابطحی حتی به این مسئله توجه نکرده که در حال اتهام زدن به شهروندان شهرهای مورد حادثه است و در قم سالهاست که زنان در حوزه‌های علمیه تحصیل می‌کنند.
نکته دیگری که ابطحی به آن توجه نکرده، تعداد شهرها و مدارسی است که درگیر مسمومیت سریالی شده‌اند. اگر فرض را بر خرابکاری بگیریم، کدام گروه شناخته شده مذهبی است که بتواند عملیاتی با این وسعت و دقت را به سرانجام برساند و ردی از خود باقی نگذارد؟
رسانه اصلاحات میدان‌دار شایعه‌پراکنی
اقدام عجیب دیگر، انتشار مصاحبه‌ای[۱۴] از سوی شبکه رسانه شرق است. این روزنامه به نقل از فاضل میبدی، استاد دانشگاه نوشت: گروهی موسوم به هزاره‌گرا مسئول این مسمومیت‌های سریالی در مدارس هستند. میبدی بدون اشاره به سندی، تنها به نقل از یک پژوهش‍گر که نامش را هم اعلام نکرد، ادعا کرد این مسمومیت‌ها اتفاقی نیست و این جریان شبیه طالبان هستند.
میبدی روز بعد، اظهارات منتشر شده از خودش در شبکه شرق را تکذیب کرد و گفت[۱۵]: من گفتم که نباید این مطلب مطرح شود،کار ناقص است پژوهش در این رابطه ادامه دارد که متاسفانه این خانم از قول بنده زده نباید این کار را می کرد. جریان هزاره‌گرا برای ایران نیست افرادی هستند که اعتقاد دارند هر هزار سال مصلحی ظهور می‌کند، این دوست بنده گفته بود که تحقیقاتی کرده که این جریان در کشور درحال شکل گیری و مرکز آن در قم و اصفهان است، در مسیحیت و یهودیت هست.
آذر منصوری، دبیرکل حزب اتحاد ملت در توئیتی[۱۶] درباره مسمومیت‌های سریالی این اقدامات را منتسب به افراد متحجر و واپس‌گرا کرد و از آن به عنوان «دخترکشی» نام برد. این درحالی است که هیچ فردی در این ماجراها جان خود را از دست نداده است و هنوز عاملین مسمویت‌ها شناسایی نشده‌اند.
جمال هادیان، مدیر سابق روابط عمومی وزارت ارتباطات در توئیتی[۱۷] با ادعای دگم‌اندیش بودن عاملین مسمومیت‌های سریالی، ماجرا را به اندیشه محدود کرده و هیچ جایی برای احتمال خرابکاری یا موارد دیگر باقی نگذاشته است.
عبدالحمید، رییس مسجد مکی همراستا با القائات اصلاح‌طلبان در توئیتی[۱۸] بدون ارائه سند ادعا کرد مسمومیت دانش‌آموزان، دشمنی با تحصیل و آموزش زنان، و “انتقام” از خیزش اخیر آنان است! این ادعای عبدالحمید در کشوری گفته شده که حتی یک گروه یا جریان مخالف تحصیل زنان هم ندارد. عبدالحمید همچنین از واژه انتقام استفاده کرده است و تلاش کرده این مسمومیت‌های سریالی را به حاکمیت نسبت دهد.
اعلام انگیزه؛ بدون سند؛ این بار وزارت بهداشت
یونس پناهی، معاون وزیر بهداشت در مورد انگیزه عاملین این جریان سریالی گفت[۱۹]: از مسمومیت چندین باره دانش‌آموزان در مدارس قم، مشخص شد افرادی دوست داشتند که تمامی مدارس، به خصوص مدارس دخترانه تعطیل شوند. آقای پناهی در ادامه اظهاراتشان مشخص نکردند که بر مبنای کدام داده از انگیزه عاملین این جریان سریالی مطلع شده‌اند و هدف را تعطیلی مدارس دخترانه اعلام کردند؟!
پناهی اعلام کرد: مسمومیت دانش‌آموزان مدارس قمی ناشی از ترکیبات شیمیایی در دسترس بود از این رو عفونی و قابل انتقال به دیگران نیست. تاکنون مشخص شده، ترکیبات مواد شیمیایی، جنگی نیست و هیچ نشانه‌ای از مسری بودن ندارد.
بعد از صحبت مجدد با آقای پناهی، همه اظهاراتشان در مورد انگیزه عاملین و ترکیب شیمیایی مسمومیت سریالی را تکذیب کردند و گفتند مسئله را از معاونت درمان وزارت بهداشت پیگیری کنید و من اطلاعی از موضوع ندارم!
برخی افراد و جریان‌ها همراستا با اپوزیسیون تلاش دارد با ادعای دروغین مذهبی بودن عاملین اجرای عملیات مسمومیت‌ها، جمهوری اسلامی را دشمن زنان و دختران جلوه دهد و در دوران پسا آشوب و در زمانی که آشوب خیابانی به اهداف خود نرسیده، از مسمومیت‌های سریالی که هنوز عوامل یا دلایل آن مشخص نشده است، عامل جدیدی برای ایجاد نفرت نسبت به جمهوری اسلامی و مذهب فراهم کند. این جریان‌ها تلاش می‌کنند همانند آنچه که اندیشکده‌های آمریکایی[۲۰] پیشنهاد کرده‌اند، «جرقه بزرگی» فراهم کنند تا آشوب خیابانی مجددا آغاز شود. جوادی یگانه، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در توئیتی[۲۱] به صورت رسمی از ساکت بودن مردم قم در اعتراض به این مسمومیت‌ها اعتراض کرده و آنها را دعوت به واکنش کرده است!
به همین جهت، توصیه می‌شود دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی نسبت به شناسایی عوامل یا دلایل مسمومیت‌های سریالی هر چه سریع‌تر اقدام کنند. اگر شناسایی زمان‌بر است، حداقل در حوزه اطلاع‌رسانی تلاش لازم در مسیر درست برای تنویر افکار عمومی آغاز شود و از اظهارات بدون سند جلوگیری شود. تعلل، ابهام و فضای مسموم ایجاد شده همانند فضای بعد از بستری شدن مهسا امینی در بیمارستان و عدم اطلاع‌رسانی به موقع فراجا است و می‌تواند با تحریک جریان‌های داخلی و خارجی همانند «جرقه بزرگ» مورد نظر اندیشکده‌های آمریکایی عمل کند. در نظر داشته باشیم که فضای فعلی کشور با نوسان شدید قیمت ارز همراه است و اپوزیسیون همزمان بر همراستا شدن اعتراضات اجتماعی-فرهنگی با مشکلات اقتصادی تلاش می‌کند.
[۱] https://www.isna.ir/news/1401092516781
[2] https://www.qudsonline.ir/news/832217
[3] https://www.farsnews.ir/ardabil/news/14011026000953
[4] https://www.khabaronline.ir/news/1722351
[5] https://www.iribnews.ir/fa/news/3737456
[6] https://www.irna.ir/news/85040021
[7] https://tn.ai/2859799
[8] https://www.javanonline.ir/fa/news/1134912
[9] www.mehrnews.com/news/5702971
[10] https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/11/26/2854151
[11] https://ana.press/fa/news/832946
[12] https://t.me/yjcnewschannel/261316
[13] https://t.me/mohamadaliabtahi/6480
[14] https://www.sharghdaily.com/fa/tiny/news-871695
[15] https://irna.ir/xjLRgR
[16] https://twitter.com/MansooriAzar/status/1629969452195258373
[17] https://twitter.com/jamal_hadian/status/1629830014869856256
[18] https://twitter.com/AbdolhamidNet/status/1629916171062370305
[19] http://fna.ir/1uq25f
[20] http://fna.ir/1u8h98
[21] https://twitter.com/javadimr/status/1629859112648421380