مقالات تغذیه و سلامت / امروز همه می‌دانیم که عسل تا چه اندازه سودمند است و خواص معجره‌آسایی برای بدن انسان و تندرستی او دارد. اما آیا تمامی عسل‌ها این خواص و ویژگی را دارا هستند؟
عسل ماده‌ای شیرین و بسیار ارزشمند است که زنبور‌های عسل آن را درست و تولید می‌کنند و خواص بی‌مانند و شگفت‌انگیز آن امروز بر همگان ثابت شده است. با توجه به سودمندی این ماده ارزنده و البته گران در بازار شاهد تقلب‌های زیاد در آن و تولید و فروشش هستیم.
بسیاری از افرادی که از عسل استفاده می‌کنند بیشتر به‌دنبال خواص درمانی آن هستند بنابراین هرگاه برای خرید آن اقدام می‌کنند با خود می‌اندیشند که آیا به‌راستی عسلی که خریداری می‌کنند طبیعیست و یا تقلبی و این دغدغه همواره با آن‌ها وجود دارد.
به همین دلیل بسیاری می‌خواهند راه‌هایی را بیاموزند تا خود بتوانند میان عسل طبیعی و غیرطبیعی تفاوت را متوجه شوند تا به‌اصطلاح سرشان کلاه نرود.
در این مطلب تلاش کرده‌ایم تا شما را با چند ویژگی عسل طبیعی و راه‌های تشخیص عسل طبیعی آشنا کنیم. اگر به این مطلب علاقه‌مندید تا پایان ما را همراهی کنید.
به چه عسلی طبیعی می‌گوییم؟
زنبور عسل شهد گل‌ها را به عسل تبدیل می‌کند و آن را در کندو درست و تولید می‌کند. زنبور پس از تغذیه از گیاهان مختلف، آن را فرآوری و تغلیظ کرده و در کندو ذخیره می‌کند. اگر زنبوران به جای شهد گل‌ها و گیاهان از قند سفید و یا شکر و یا انواع آب میوه‌ها تغذیه کرده باشند محصول آن را نمی‌توان عسل طبیعی نامید.
پس یکی از ویژگی‌های عسل طبیعی این است که آن را زنبور عسل تولید کرده باشد و دیگر آن‌که منبع شهد هم حتما گل باشد و نه شکر مصنوعی.
انواع عسل غیرطبیعی یا تقلبی
برای تشخیص عسل طبیعی از غیر طبیعی ابتدا باید بدانیم که روش‌های تولید عسل تقلبی به چه صورت است، زیرا که روش‌های تشخیص هر کدام از آن‌ها متفاوت خواهد بود. به طور کلی سه روش برای تولید عسل تقلبی وجود دارد و تمامی عسل‌هایی که به صورت تقلبی در بازار وجود دارد جزو یکی از همین سه دسته‌اند.
۱- عسل تغذیه‌ای
در این روش کندودار در کنار تغذیه زنبوران از شهد گل‌ها و گیاهان، آن‌ها را با انواع مواد مصنوعی مانند شکر، قند، شیره خرما و یا حتی شیرین‌کننده‌های صنعتی مانند ساخارین تغذیه می‌کند. در این حالت عسل را زنبور تولید می‌کند، اما منبع شهد طبیعی نیست.
این کار برای این انجام می‌شود تا زنبور عسل بیش‌تری تولید کند. با این روش زنبور افزایش تولید چشم‌گیری دارد؛ این روش یک روش غیر مستقیم در تولید غیرطبیعی است.
راه‌های تشخیص عسل طبیعی از تقلبی
البته ممکن است زنبوردار برای حفظ زنبور‌ها در برخی از فصل‌های سال که گل و گیاه در منطقه وجود ندارد، اقدام به تغذیه مصنوعی آن‌ها کند، که در این صورت مانعی وجود ندارد. اما نباید این عسل به عنوان عسل طبیعی به فروش برسد و تنها باید به عنوان تغذیه زنبوران در فصل سرما باشد.
۲-عسل مخلوط
در این روش فروشنده و یا زنبوردار برای اینکه حجم عسل را زیاد کند، عسل را به صورت با مواد گلوکزی (شربت قند و شکر) و یا شیره میوه‌ها مخلوط و به عنوان عسل خالص عرضه می‌کند.
باید بدانید ورود هر ماده خارجی به عسل سبب تخمیر و ترش‌شدن آن می‌شود و هر خریداری می‌تواند متوجه آن شود. درصد تولید این نوع از عسل بسیار پایین است چون با این کار همان مقدار عسل طبیعی نیز از بین می‌رود.
۳- عسل کاملا تقلبی
در این روش عسلی که تولید می‌شود به شکل کاملا مصنوعی و از تغلیظ شیره برخی از میوه‌ها مانند خرما، توت و حتی گاهی ملاس چغندر یا از حرارت دادن مواد گلوکزی (شربت قند) و مواد نشاسته‌ای ساخته می‌شود.
در این عسل ممکن است از اسانس‌هایی با بوی عسل طبیعی استفاده شود تا بتوانند آن را به جای عسل طبیعی بفروشند.
در بعضی موارد برای ایجاد طعم و بو نیز از برخی از اسانس‌های شبیه به عسل استفاده می‌شود تا طعم و بویی شبیه به آن را پیدا کند.
روش‌های تشخیص عسل طبیعی از تقلبی
حتما می‌دانید که تشخیص عسل طبیعی از تقلبی کار آسانی نیست و شاید بتوان گفت امری غیرممکن است و دست‌کم خریدار عادی نمی‌تواند عسل طبیعی را از تقلبی تشخیص دهد.
در زیر به دو روش مطمئن برای پیدا کردن عسل طبیعی اشاره می‌کنیم.
۱- خرید از فروشنده و زنبوردار معتمد
ممکن است هر یک از ما یا دوستان و آشنایانمان کسی یا کسانی را بشناسند که خود عسل تولید می‌کنند و یا زنبوردارند بنابراین بهتر است عسل را از افراد معتمد و مورد شناخت خریداری کنیم. ما باید از افرادی که عسل می‌خریم مطمئن باشیم تا بدانیم عسل را با مواد دیگری مخلوط نکرده‌اند و یا تغذیه مصنوعی به زنبور نداده‌اند.
شاید این کار آسان‌ترین راه برای خرید عسل طبیعی باشد اگرچه کار دشواریست، اما شدنیست.
راه‌های تشخیص عسل طبیعی از تقلبی
۲- تشخیص کیفیت و طبیعی بودن عسل با آزمایش
کاری که البته برای مصرف خانگی شدنی نیست این است که عسل را برای تشخیص طبیعی بودن آن به آزمایشگاه بسپاریم. همان‌گونه‌که اشاره کردیم این گزینه به دلیل هزینه‌های بالایی که دارد معمولا زمانی پیشنهاد می‌شود که می‌خواهید به صورت عمده عسل بخرید.
جالب است بدانید آزمایش عسل افزون بر اینکه می‌تواند طبیعی بودن یا نبودن عسل را نشان دهد، می‌تواند میزان کیفیت عسل، که به شاخص‌هایی مانند رطوبت، میزان ساکارز و… وابسته است را نیز برای ما مشخص کند.
آیا عسل طبیعی شکرک می‌زند؟
برخی گمان می‌کنند یکی از راه‌های تشخیص عسل طبیعی از تقلبی شکرک‌زدن آن است، اما باید بدانید تمامی عسل‌های طبیعی پس از مدتی شکرک می‌زنند، اما زمان شکرک زدن آن‌ها بسته به نوع گیاهی که زنبور از شهد آن تغذیه کرده است می‌تواند از دو هفته تا دو سال متفاوت باشد.
در این‌جا باید به این نکته هم اشاره کنیم که اگر زنبوردار عسل را حرارت داده باشد عسل هرگز شکرک نمی‌زند و یا بسیار دیر این رخداد روی می‌دهد، اما فراموش نکنید با این کار برخی از خواص عسل نیز از بین خواهد رفت.
روش‌های خانگی تشخیص عسل طبیعی از تقلبی
۱- عسل طبیعی را اگر لای انگشتان خود قرار دهید تمایلی به چسبندگی ندارد درصورتی‌که در عسل تقلبی به دلیل وجود درصد بالایی از شیرین‌کننده‌های مصنوعی این میل بسیار زیاد است بنابراین عسل تقلبی چسبندگی زیادی دارد.
۲- عسل طبیعی به نسبت غلیظ است و اگر ظرف آن را کج کنیم زمان زیادی می‌برد تا به سمت دیگر ظرف برسد، اما این موضوع در مورد عسل تقلبی وجود ندارد یعنی تا ظرف آن را کج کنید به‌آسانی و روانی هر چه تمام‌تر به آن‌سوی ظرف می‌رود.
۳- برخلاف باور عموم مزه عسل طبیعی به‌سرعت از دهان می‌رود ضمن اینکه حرارت‌دادن و سرد کردن آن سبب تغییر در مزه‌اش می‌شود، اما مزه و شیرینی عسل تقلبی به دلیل وجود مواد شیرین‌کننده و شکر در دهان باقی می‌ماند.
راه‌های تشخیص عسل طبیعی از تقلبی
۴- اگر کمی تجربه داشته باشید به‌آسانی می‌توانید بوی گل و گیاهی که عسل از آن‌ها ساخته شده است را استشمام کنید، اما عسل تقلبی بوی خاصی ندارد و یا بوی ترشی و مواد و اسانس‌های صنعتی می‌دهد.
۵- با گرم کردن، عسل خالص به سرعت کاراملی می‌شود، اما کف نمی‌کند، اما عسل تقلبی، چون دارای آب و شکر است به محض حرارت‌دیدن کف و حباب تولید می‌کند.
۶- عسل طبیعی به‌آسانی در آب حل نمی‌شود و اگر آن را درون آب بریزید به صورت توده ته ظرف ته‌نشین می‌شود، اما عسل تقلبی به دلیل افزودنی‌هایی که دارد به‌سرعت در آب حل می‌شود.
۷- کبریتی که سر آن عسلی شده و پاک شده باشد به‌آسانی روشن می‌شود، اما درون عسل تقلبی، چون آب و رطوبت وجود دارد کبریت روشن نمی‌شود.
۸- هنگامی‌که عسل طبیعی را روی نان تست بمالید پس از چند دقیقه نان سفت می‌شود، اما عسل تقلبی نان تست را نرم و خیس می‌کند.
این روش‌ها فقط برای عسل‌هایی کاربرد دارد که کاملا تقلبی (زنبور هیچ نقشی در تولید آن‌ها ندارد) هستند و نمی‌توان از آن‌ها برای تشخیص عسل تغذیه‌ای و یا حتی عسل مخلوط استفاده کرد.
دقت داشته باشید تمامی این روش‌ها تجربیست درواقع نمی‌توان روشی علمی برای شناختن عسل طبیعی از تقلبی بیان کرد. ما تلاش کردیم در این مطلب به برخی از این روش‌ها اشاره کنیم.
نکته مهم: بیشتر روش‌های زیر را فقط می‌توان برای شناسایی تقلبی بودن عسل به کار برد و نمی‌توان برای اثبات طبیعی بودن عسل از آن‌ها استفاده کرد. برای مثال روان بودن یک عسل نشانه تقلبی بودن عسل است، در صورتی که عسلی با غلظت مناسب، ممکن است طبیعی باشد یا نباشد.
منبع: جامعه ۲۴