در باره سنّ بلوغ
مقالات مذهبی / غلام حیدر حسینی / امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: هنگامی که نوجوان رشد کرد و سیزده سالش شد و داخل چهارده سالگی شد واجب می‌شود بر او آنچه واجب می‌شود بر کسانی که محتلم شدند. چه محتلم بشود چه نشود و سیئات و حسنات بر او نوشته می‌شود و اگر ضعیف و سفیه نباشد می‌تواند در اموالش تصرّف کند. (میزان‌الحکمه، ج ۱، ص ۳۹۳ به نقل از بحارالانوار)
انسان از بدو پیدایش، مراحل و عواملی را طی می‌کند. در آغاز در صلب پدر، سپس در رحم مادر و پس از ماهها قدم به این جهان می‌گذارد. دوران کودکی و شیرخوارگی، دوران نوجوانی و دوران جوانی که هر یک از این ادوار ویژگی‌ها و حساسیتهای مخصوص به خود را دارد تا به چهل سالگی که دوران کمال است می‌رسد. در نوشتار گذشته ذکر شد که قبل از چهل سالگی خداوند با افراد مدارا می‌کند و در عین اینکه باید به وظیفه‌شان عمل کنند، ولی زیاد سخت نمی‌گیرد ولی در سن چهل سالگی به دو ملکی که به عنوان رقیب و عتید همراه انسان بوده‌اند دستور می‌دهد سخت بگیرند و به قول معروف چیزی از قلم نیفتد. به هرحال انسان باید توجه داشته باشد که از صراط مستقیم الهی منحرف نشود به خصوص پدران و مادران باید قولا و عملاً فرزندان را تحت تعلیم و تربیت قرار دهند.
در بحث‌های گذشته گفته شد که حضرت امیر(ع) فرمود حقّی که فرزند بر پدر دارد یکی تربیت درست است. در برخی از روایات آمده است دوران کودکی، نوجوانی و جوانی فرزند سه بخش است، هفت سال به منزله امیر است که باید در حد مشروع حرفش را گوش کرده و دستورش را پدران بکار بندند. ۷ سال به منزله عبد است که باید بشدّت کنترل شود و هفت سال به منزله وزیر است که باید پدران در آن مرحله به فرزندان بها بدهند و طرف مشورتشان باشند.
متاسفانه رفتار بعضی از پدران باعث فرار فرزندان از خانواده می‌شود. همان مسئله ناصحیح پدرسالاری. در روایات آمده است که وقتی فرزند هفت سالش شد کم کم نماز و سایر عبادات را به او بیاموزید تمرین کند و به همان کیفیت مراقبت شود تا رشد کند. در بعضی از روایات و منابع و رساله عملیه دوران بلوغ ذکر شده و علائم و نشانه‌های آن که یکی احتلام است بیان گردیده است.
در حدیث مورد بحث امام صادق(ع) می‌فرماید: وقتی فرزند داخل چهارده سالگی شد مکلّف است و احکام و قوانین دینی بر او واجب شده و حسنات و سیئات توسط دو فرشته موکلّ بر او به حساب او نوشته می‌شود و می‌تواند اگر سفیه نباشد در اموالش دخل و تصرّف کند، چه محتلم بشود یا نشود، چه مو به صورتش بروید یا نه. تا این حد وظیفه‌مندی حساس است…