پایگاه خبری و تحلیلی رشد ( roshdnews.ir ) دانشگاه دیجیتال؛ آینده‌ای نزدیک برای آموزش عالی
تحولات دیجیتال، شیوه زندگی و آموزش را دگرگون کرده‌اند و دانشگاه‌ها نیز از این تغییرات مستثنی نیستند. با سرعت‌گرفتن پیشرفت‌های فناوری، اکنون زمان آن است که سیستم آموزش عالی، خود را با نیازهای عصر دیجیتال هماهنگ کند.
به گزارش ایسنا، فناوری‌های دیجیتال، زندگی روزمره را به‌طور چشمگیری تحت تأثیر قرار داده‌اند. از اینترنت اشیا تا هوش مصنوعی، این ابزارها توانسته‌اند ارتباطات، کسب‌وکارها و حتی آموزش را بهبود بخشند. امروزه، مفهوم دانشگاه دیجیتال یکی از ایده‌های اساسی برای ارتقای نظام آموزشی است. این دانشگاه‌ها با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته، محیطی انعطاف‌پذیر و کارآمد برای یادگیری ایجاد می‌کنند. در حالی که فناوری‌های سنتی بیشتر برای حفظ روندهای فعلی به‌کار می‌رفتند، فناوری‌های دیجیتال تحول‌آفرین می‌توانند کیفیت آموزش را به‌طور چشمگیری افزایش دهند و نیازهای شغلی آینده را پاسخ دهند. تحول به سمت دانشگاه دیجیتال ضروری است، زیرا باعث کاهش هزینه‌ها، دسترسی گسترده‌تر به آموزش و همگام‌سازی دانشگاه‌ها با نیازهای جامعه و بازار کار می‌شود.
یکی از چالش‌های اصلی آموزش عالی در این دوره، تغییر از روش‌های سنتی یاددهی به یادگیری همه‌جانبه و فردی است. با گذار از محوریت کلاس‌های درس به یادگیری مبتنی بر فناوری، دانشجویان می‌توانند در هر زمان و هر مکان، به منابع آموزشی دسترسی داشته باشند. این تغییرات نه‌تنها روش یادگیری را متحول می‌کنند، بلکه مسئولیت دانشگاه‌ها در آماده‌سازی نیروی کار برای اقتصاد دیجیتال را دوچندان می‌کنند. با این دیدگاه، پژوهشگران معتقدند که تعریف و اجرای راهبردهای مناسب برای تحقق دانشگاه دیجیتال اهمیت بسیاری دارد.
در این زمینه، اشرف رحیمیان، استادیار گروه مدیریت دانشگاه پیام نور، تحقیقی را انجام داده است. این مطالعه با هدف شناسایی راهبردهای تحقق دانشگاه دیجیتال، ضرورت‌ها، عوامل مؤثر و پیامدهای آن طراحی شده است. رحیمیان با تکیه بر دانش و تخصص خود، به دنبال ارائه چارچوبی مفهومی برای این تغییرات است.
روش این پژوهش بر مصاحبه با ۱۹ کارشناس حوزه دیجیتال و آموزش عالی استوار بود. این مصاحبه‌ها شامل شناسایی دیدگاه‌ها و عوامل کلیدی مرتبط با دانشگاه دیجیتال بودند. سپس داده‌های گردآوری‌شده از طریق روش کدگذاری، تحلیل و دسته‌بندی شدند. این تحلیل‌ها به پژوهشگر کمک کرد تا مجموعه‌ای از عوامل کلیدی، راهبردها و پیامدهای مرتبط با دانشگاه دیجیتال را شناسایی کند.
نتایج این مطالعه نشان دادند که تحقق دانشگاه دیجیتال مستلزم توجه به دو دسته عوامل اصلی است: عوامل درون‌دانشگاهی و بیرون‌دانشگاهی.
در سطح داخلی، ضرورت بازنگری در رسالت دانشگاه، تغییر در رویکردهای آموزشی و پژوهشی و بهره‌گیری از فناوری‌های جدید مطرح شد. در سطح بیرونی نیز تأکید بر تأمین نیروی کار ماهر برای اقتصاد دیجیتال و شناسایی نیازهای جامعه از جمله نکات مهم قلمداد شده است.
این پژوهش همچنین پیشنهادهایی برای سیاست‌گذاری و مدیریت اجرایی ارائه داده است. از جمله این پیشنهادها می‌توان به ارزیابی سطح آمادگی دیجیتال دانشگاه‌ها، تأمین زیرساخت‌های فناوری و بازنگری در فرآیندهای آموزشی اشاره کرد. این راهبردها می‌توانند مسیر پیشرفت دانشگاه‌ها را در زمینه تحول دیجیتال هموار کنند.
نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهند که دانشگاه دیجیتال نه‌تنها می‌تواند دسترسی به آموزش را بهبود بخشد، بلکه باعث همگام‌سازی دانشگاه‌ها با تحولات شغلی و اجتماعی خواهد شد. این تغییرات می‌توانند به بهبود کیفیت آموزش، کاهش هزینه‌ها و حتی افزایش تعاملات بین‌المللی در حوزه آموزش عالی منجر شوند.
شایان ذکر است نشریه فصلنامه «پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی» که وابسته به مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی است، این تحقیق را منتشر کرده است. این فصلنامه به بررسی موضوعات مرتبط با آموزش عالی و ارائه راه‌حل‌های کاربردی برای چالش‌های این حوزه می‌پردازد و بستری مناسب برای انتشار پژوهش‌های راهبردی فراهم می‌کند.
بایستی اشاره کرد که تحقیقات مشابه می‌توانند در آینده به بررسی بیشتر پیامدهای پیاده‌سازی فناوری‌های دیجیتال در دانشگاه‌ها، از جمله تغییرات در نقش مربیان، هزینه‌های اجرایی و تاثیرات بلندمدت بر کیفیت آموزش بپردازند. چراکه دانشگاه دیجیتال، اگرچه با چالش‌هایی همراه است، اما مسیری اجتناب‌ناپذیر برای آموزش عالی در دنیای امروز به شمار می‌آید.