۱۷ مرداد ۷۷ گروه تروریستی طالبان پس از اشغال مزارشریف، هشت دیپلمات و یک خبرنگار ایرانی را ناجوانمردانه به شهادت رساند که در میان این شهدا، شهید محمود صارمی مسئول دفتر و خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران در افغانستان نیز حضور داشت.
تاکنون مقام یا منبع موثقی درباره دست‌های پشت پرده دوران حاکمیت طالبان و علل حمله به کنسولگری ایران در “مزارشریف” افغانستان که به شهادت دیپلمات‌ها و خبرنگار ایرنا انجامید، سخنی شفاف و رسمی نگفته است؛ هنوز حتی امیدی برای شناسایی و مجازات عاملان این جنایت وحشتناک وجود ندارد.
مروری بر آنچه سال ۱۳۷۷ در شمال افغانستان رخ داد همه را به حیرت وامی دارد که چرا طالبان براساس یک برنامه از پیش طراحی شده، بلافاصله پس از ورود به مزارشریف، یک نفر را مامور کردند تا نشانی کنسولگری ایران را به آنان نشان دهد؟
ماجرای شهادت مظلومانه دیپلمات‌های ایرانی همراه با شهید “محمود صارمی” مسئول دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) در افغانستان بسیار حزن آلود است اما وقتی مسائل پشت پرده این جنایت طالبان افشا می‌شود، موضوع دردناک‌تر و وحشیانه‌تر می‌شود.
براساس شواهد موجود، طالبان به محض ورود به مزارشریف، هیچ کاری نکردند مگر حرکت به سمت کنسولگری ایران و شهادت ایرانیان.
*ماجرای تصرف مزارشریف
تروریستهای طالبان که بیشتر نقاط افغانستان ازجمله پایتخت و قلب این کشور را گرفته بودند، از سال ۱۳۷۶ به دنبال تصرف مناطق شمالی و مرکز استان “بلخ” یعنی شهر مزارشریف بودند که تحت سیطره جبهه متحد شمال متشکل از نیروهای افغان قرار داشت.
اعضای این گروه حتی یکبار توانستند مزارشریف را برای مدت کوتاهی در سال ۷۶ به تصرف درآورند اما جبهه متحد شمال که در هماهنگی گروههای مختلف افغان در همراهی با مردم علیه طالبان ایستادگی می‌کردند، این مهاجمان را مجبور به عقب نشینی کردند تا اینکه طالبان پس از اطراق در “قندوز” و تجدید قوا دوباره توانستند مردادماه سال ۷۷ شهر مزارشریف را به محاصره درآورند.
براساس گزارش‌ها حدود یکماه جنگ طالبان با گروههای افغان در مزارشریف ادامه داشت تا اینکه به علت خیانت برخی افراد، طالبان توانستند از یک بخش وارد شهر مزارشریف شوند.زمان ورود طالبان به مزارشریف روز ۱۷ مردادماه سال ۷۷ گزارش شده است.
*۱۷ مرداد و روزی دردناک برای ایرانیان
سقوط شهر مزارشریف افغانستان در مردادماه سال ۱۳۷۷ برای همه جهان خبری تکان دهنده بود اما برای ایرانیان بسیار دردناک تر؛ ۹نفر از دیپلمات‌های کنسولگری و خبرنگار ایرنا در این رویداد به طور غیرمنتظرانه و مظلومانه به دست طالبان متحجر به شهادت رسیدند.
اعلام خبر شهادت این ایرانیان به آن شکل مظلومانه که حتی با بی‌احترامی به پیکرهایشان ازسوی طالبان همراه شد، ایرانیان را عزادار کرد؛ ابتدا کسی خبر نداشت، همه می‌دانستند که مزارشریف سقوط کرده اما براساس آخرین تماس شهید ریگی سرپرست کنسولگری به وزارت خارجه و شهید صارمی خبرنگار ایرنا همه می‌دانستند که طالبان وارد شهر شده‌اند.
شهید صارمی که محل فعالیتش ساختمانی رو به روی کنسولگری بود و برای درامان ماندن و بودن در کنار دیپلمات‌ها به کنسولگری آمده بود، هنگامی آخرین گفت‌و‌گوی تلفنی خود با همکارانش را قطع کرد که گفته بود: “من محمود صارمی خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی هستم. گروه طالبان چند ساعت پیش وارد مزارشریف شدند. خبر فوری مزارشریف سقوط کرد؛ اینجا محل کنسولگری ایران در مزارشریف است، عده‌ای از افراد طالبان در محوطه کنسولگری دیده می‌شوند به من بگویید چه وظیفه ای….”
شهید صارمی همچنین تلفنی گفته بود: “طالبان به زور وارد کنسولگری شدند، صدایشان در حیاط به گوش می‌رسد، من باید بروم، باید قطع کنم…”.
هنوز کسی نمی‌دانست طالبان دیپلمات‌ها و خبرنگار ایرنا را پس از چند دقیقه در زیرزمین ساختمان جمع و بدون توجه به قواعد دیپلماتیک جهانی، به شکلی بسیار مظلومانه تیرباران کرده‌اند.
حتی هنوز کسی نمی‌دانست که عصر آن روز پیکر شهدا به گودالی در خارج از کنسولگری با اهداف مشخص منتقل شده بود تا طالبان نشان دهند که این افراد در بیرون از کنسولگری بوده‌اند و این جنایت، کار آنان نبوده است.
*پشت پرده اقدام ننگین طالبان
تاکنون بسیار درباره جزییات شکل گیری این رویداد و آنچه در کنسولگری ایران در مزارشریف اتفاق افتاده، روایت شده کمتر درباره علل پشت پرده این جنایت و اینکه چرا طالبان به محض ورود به این شهر این اقدام را انجام دادند، سخنی به میان آمده است.
یک کارشناس امور سیاسی افغانستان که به مسائل دوران حاکمیت طالبان آگاهی کامل دارد در گفت‌و‌گویی با خبرنگار ایرنا به بیان واقعه پشت پرده این جنایت پرداخته و درباره نیت اصلی طالبان می‌گوید:برخی جریان‌ها داخل طالبان نمیخواستند این افراد به غیر از پاکستان دریچه دیگری برای ارتباط با کشورهای همسایه و خارجی داشته باشند. ازسوی دیگر تعدادی از همین جریان‌های داخل طالبان که یکسر آن به بعضی حلقه‌ها در پاکستان وصل بود میخواستند با شهادت دیپلمات‌های ایرانی جنگ ایجاد کنند.
وی ماجرا را اینگونه توضیح داد: شهادت دیپلمات‌ها و خبرنگار ایرانی، به زعم طالبان افکندن دامی برای ایران و کشاندن این کشور در جنگی ناخواسته بود که اگر رخ می‌داد باید سالها در آن میماند.
این کارشناس امور افغانستان اظهارداشت: “من به یاد دارم زمانی که طالبان برای دومین بار به مزارشریف حمله کردند و این شهر را به تصرف درآوردند، خبر کشته شدن دیپلمات‌های ایرانی به وزارت خارجه دولت طالبان رسید که این کار، نوعی حیرت را در میان مسئولان وزارت خارجه زمان طالبان برانگیخت”.
این کارشناس افغان اضافه کرد: بعد از مدتی روشن شد یکی از فرماندهان طالبان به نام “ملادوست محمد” با افرادش که در میان آنان تعدادی از افراد پاکستانی نیز وجود داشتند، دست به کشتار این دیپلمات‌ها زده بودند.
*اقدام هدفمند طالبان برای شهادت ایرانیان
این کارشناس افغان در پاسخ به این پرسش که “ماجرای پیگیری این موضوع چه شد”، گفت: طالبان باید موضوع قتل دیپلمات‌های ایرانی را پیگیری می‌کردند اما آنان چنین کاری را انجام ندادند، این موضوع نشانگر دست‌های پشت پرده است که نمیگذاشتند قضیه پیگیری شود.
وی اظهارداشت: یکی از مسئولان طالبان در گفتوگو با من در همان زمان فاش کرد که همزمان با رسیدن آنان به مزارشریف فردی را دستگیر کردند تا آنان را تا ساختمان کنسولگری و دیپلمات‌های ایرانی راهنمایی کند.
این فرد که در میان طالبان فعالیت می‌کرد، خود اعتراف کرد، طالبان که در مزارشریف رفته بودند موقعیت کنسولگری جمهوری اسلامی ایران را نمی‌شناختند اما شخص بازداشت شده، طالبان را تا کنسولگری راهنمایی کرده بود.
وی اظهارداشت: در آن زمان حتی بحث جنگ بین دو کشور نیز گمانه زنی می‌شد و به نظر می‌رسید طالبان به زعم خود می‌خواسته‌اند دامی برای ایرانیها در افغانستان گذاشته باشند تا شاید با کشتن دیپلمات‌ها، ایرانیها دست به عملیات در افغانستان بزنند.
وی ادامه داد: درصورت عملیات نظامی ایران در افغانستان طبیعی بود که طالبان خط دفاعی نداشتند و ایرانیها میتوانستند قسمتی از خاک افغانستان را تصرف کنند و با این کار، ماجراجویی علیه ایران در منطقه و جهان شکل می‌گرفت.
کارشناس مسائل افغانستان گفت: طالبان گمان داشتند دامی برای ایران پهن کرده‌اند و میخواستند بعدها به آن شکلی مذهبی نیز بدهند. اما این نقشه طالبان با سیاست و درایت درست ایرانیها خنثی شد و برای کشورهای پشت پرده چنین سیاستی حیرت آور بود.
وی این اقدام طالبان علیه ایرانیها را یک نقشه از پیش طراحی شده خواند و اظهارداشت: در آن زمان گروهی از پاکستان به افغانستان آمده بودند و من در صحبت با یکی از آنان از احتمال جنگ میان ایران و افغانستان به وی خبر دادم و نظرش را در این مورد جویا شدم.وی لبخندی زد و گفت که “اگر جنگ صورت گیرد به ضرر افغانها و طالبان نیست”.
*انفجار قندهار نیز کار خودشان بود
این کارشناس امور افغانستان در ادامه انفجار شهر قندهار که در نزدیکی خانه “ملا عمر” سرکرده طالبان رخ داد را نیز از این دست برنامههای از پیش طراحی شده علیه ایران خواند و گفت: “در این انفجار دو برادر و یک همسر ملاعمر جان باختند و بعدها همان حلقه‌های پاکستانی اسنادی را در اختیار طالبان گذاشتند که این کار توسط ایرانیها انجام شده است.” وی افزود: این انفجار چند ماه پس از تصرف مزارشریف رخ داد.
*طالبان عمدا از خواست ایران سر باز زدند
وی در پاسخ به اقدامات طالبان درباره واقعه مزارشریف گفت: ایران از طالبان خواست تا عاملان این حادثه را بازداشت کنند اما طالبان و از پذیرفتن آن سر باز زدند.
وی افزود: براساس گزارش‌های موجود، می‌دانستند “ملادوست محمد” دست به این کار زده بود وشخص ملادوست محمد نیز در جنگ مزارشریف با تعدادی از افراد خود کشته شد و قضیه تا امروز پوشیده ماند و کسی ندانست که بعد از آن چه گذشت.
و امروز درحالی ۲۵سال از جنایت دردناک شهادت دیپلمات‌ها و خبرنگار ایرنا در مزارشریف می‌گذرد که عاملان این واقعه هنوز مجازات نشده‌اند.
در حمله جنایت بار طالبان «ناصر ریگی»، «محمد ناصر ناصری»، «نورالله نوروزی»، «رشید پاریاو فلاح»، «مجید نوری نیارکی»، «کریم حیدریان»، «محمد علی قیاسی» و «حیدرعلی باقری» از دیپلمات‌ها و «محمود صارمی» مسئول دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران در مزارشریف مظلومانه به شهادت رسیدند.
*شهید صارمی که محل فعالیتش ساختمانی رو به روی کنسولگری بود و برای درامان ماندن و بودن در کنار دیپلمات‌ها به کنسولگری آمده بود، هنگامی آخرین گفت‌و‌گوی تلفنی خود با همکارانش را قطع کرد که گفته بود: «من محمود صارمی خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی هستم. گروه طالبان چند ساعت پیش وارد مزارشریف شدند. خبر فوری مزارشریف سقوط کرد؛ اینجا محل کنسولگری ایران در مزارشریف است، عده‌ای از افراد طالبان در محوطه کنسولگری دیده می‌شوند به من بگویید چه وظیفه ای…»
- عصر آن روز پیکر شهدا به گودالی در خارج از کنسولگری با اهداف مشخص منتقل شده بود تا طالبان نشان دهند که این افراد در بیرون از کنسولگری بوده‌اند و این جنایت، کار آنان نبوده است
*در حمله جنایت بار طالبان «ناصر ریگی»، «محمد ناصر ناصری»، «نورالله نوروزی»، «رشید پاریاو فلاح»، «مجید نوری نیارکی»، «کریم حیدریان»، «محمد علی قیاسی» و «حیدرعلی باقری» از دیپلمات‌ها و «محمود صارمی» مسئول دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران در مزارشریف مظلومانه به شهادت رسیدند