مقالات اقتصادی / سقوط بیش از ۱۷هزارواحدی شاخص کل بورس در نخستین روز معاملاتی هفته از یک نکته مهم پرده برمی‌دارد. بازار سرمایه در مقابل شوک‌های ناگهانی متاثر از تصمیمات سیاستگذار به شدت کم آورده است. گرچه «دنیای اقتصاد» در روزهای قبل در مورد روند رو به افول و ریزش‌های بیشتر نماگرهای بورسی گزارش‌هایی را چاپ کرده بود، اما همان‌طور که ملاحظه کردیم تداوم نااطمینانی از اتاق فکر سیاستگذاران اقتصادی وضعیت معاملات آتی در بازار سهام را مجددا وارد فاز جدیدی از ابهام کرده است.
به این ترتیب روز گذشته تالار شیشه‌ای به دنبال تصمیم عجیب شورای رقابت مبنی بر توقف عرضه خودرو در بورس کالا، پرونده خود را با سرخ‌پوشی پایان داد. نزولی شدن بازار سرمایه در روزهای اخیر که با اظهارات ضدونقیض سیاستگذار اقتصادی درخصوص عرضه خودرو در بورس کالا به اوج خود رسیده است، نه‌تنها شاخص کل را از ابرکانال حساس۶/ ۱میلیون واحد عقب راند، حتی ابهاماتی را در تاکتیک معامله‌گران نیز رقم زده است؛ به گونه‌ای که در یازده روز معاملاتی گذشته بازار مذکور نظاره‌گر خروج ۷۶۵میلیارد تومان پول حقیقی بوده است.
برآیند اظهارات کارشناسان بازار سرمایه حاکی از آن است که فاصله گرفتن نماگرهای سهامی از سطوح موردانتظار را می‌‌‌توان ناشی از چشم‌انداز مبهم بورس و نشانه‌‌‌هایی از ابهام تاکتیکی سهامداران دانست. گرچه همه بازارهای دارایی در روز گذشته سقوط دسته‌جمعی قیمتی را به رخ فعالان اقتصادی کشیدند، اما با عنایت به این مهم که وضعیت بازدهی بازارهای ارز، طلا و سهام در درجه‌های مختلفی قرار دارد، اصلاح و استراحت قیمت در بازارهای رقیب تا حدودی منصفانه و قابل‌انتظار است به طوری که با توجه به انتظارات تورمی و شواهد موجود به نظر نمی‌رسد عقبگرد معناداری را به صورت مداوم ثبت کنند.
پس‌لرزه‌های تصمیمات سیاستگذار در بورس
به گفته کارشناسان اقتصادی، بورس در شرایط متفاوتی قرار دارد، به‌طوری‌که پس‌لرزه‌های شوک‌‌آور تصمیمات سیاستگذار می‌تواند سبب از دست رفتن کانال ۵/ ۱میلیون‌واحدی نیز شود. این وضعیت در حالی است که دو هفته قبل، فعالان بازار بر این باور بودند که بورس کف حمایتی جدیدی را در کانال ۶/ ۱میلیون‌واحدی ساخته است و از منظر بنیادی دلیلی برای از دست رفتن این سطح پرحاشیه وجود ندارد.
در همین رابطه محمد شکری، کارشناس بازار سرمایه، با بیان اینکه اظهارات ضدونقیض مسوولان اقتصادی در هفته‌های گذشته روند بازار سرمایه را دستخوش نوسانات منفی کرده است، به «دنیای اقتصاد» گفت: شورای رقابت همه تلاش خود برای عدم‌عرضه خودرو در بورس کالا به کار بست تا این اتفاق رخ ندهد. این تصمیم در حالی اتخاذ شده که با افزایش عرضه خودرو در بورس کالا، ضمن شفاف‌سازی روند معاملات و قیمتی محصولات، مشکل زیان خودروسازان و حباب قیمتی ایجاد‌شده در این بازار تا حدود زیادی کاهش می‌یافت. اما پافشاری شورای رقابت بر این امر تعادل در دو بازار سرمایه و خودرو را بر هم زده است.
به این ترتیب ریزش ۱۷هزار و ۵۴هزار واحدی شاخص کل بورس تهران در پایان معاملات دیروز و قرار گرفتن این نماگر در ارتفاع یک‌میلیون و ۵۴۰هزار واحدی را به طور مستقیم باید با نامه اخیر شورای رقابت مرتبط دانست. وضعیت شاخص هم‌وزن نیز چندان رضایت‌بخش نیست. این نماگر در روز شنبه با بیش از هفت‌‌هزار و ۳۰۰ واحد کاهش، نشان داد تا چه میزان متاثر از ریسک‌های داخلی در خطر نوسان منفی قرار دارد. او با اشاره به وضعیت نزولی بازار سهام افزود: مسلما این وضعیت مورد انتقاد سهامداران است. خروج پول حقیقی از بازار نیز به‌وضوح بر این نکته تاکید می‌کند. طی یازده روز گذشته شاهد رکوردشکنی جدیدی در خصوص خروج پول از بازار بوده‌ایم. این وضعیت نگران‌کننده تبعات منفی برای معاملات آتی بورس به دنبال خواهد داشت. از این رو حلقه سناریوهای معامله‌گران برای احتمالات مختلف تنگ‌تر از قبل خواهد شد.
به گفته این کارشناس، روند بازار سرمایه دیروز با یک نامه تغییر کرد. او در همین رابطه بیان کرد: فعالان اقتصادی در دو سال گذشته زیر سایه تدابیر سیاستگذار تغییر مسیر داد‌ه‌اند. اما تداوم این روند از سوی متولیان امر، یک پیام مایوس‌کننده به سهامداران می‌دهد: «دارایی‌های ریالی خود را از بورس خارج و روانه بازارهای غیرمولد و پرالتهاب به ویژه بازار ارز کنید.» این شرایط فارغ از اینکه بر شدت سرعت خروج پول می‌افزاید می‌تواند برگ جدیدی بر پرونده انتظارات تورمی نیز بیفزاید. هم‌اکنون بخش بزرگی از پول حقیقی بورس تحت‌تاثیر بخش‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مختلف از بازار خارج شده است که می‌تواند به سلب اعتماد سرمایه‌گذاران از بورس بینجامد. درواقع بازار سرمایه به محلی تبدیل شده است که توسط نهادهای مختلف سرمایه افراد را بر باد می‌دهد. اما با توجه به اینکه سیاستگذار توانایی کنترل بازارهای دیگر را ندارد در همین راستا دخل‌و‌تصرف کمتری در مسیر حرکتی بازارهای رقیب انجام می‌دهد. همین امر افزایش بازدهی ۱۰ماهه بازارهای طلا و ارز نسبت به بورس را رقم زده است.
سبد خالی سهامداران از انتظارات تورمی
سبد سهامداران خالی از انتظارت تورمی است و حقیقی‌های زیادی با موانع جدی به‌ویژه ابهامات ایجاد‌شده پیرامون نرخ خوراک در بودجه ۱۴۰۲، دست‌اندازی‌های شورای رقابت و سرکوب نرخ دلار نیمایی مواجه هستند. این یکی از مباحثی است که کارشناسان اقتصادی نسبت به آن هشدار می‌دهند. علاوه‌بر این موضوع، یکی از عواملی که موجب سردرگمی سرمایه‌گذاران برای ورود به بورس شده است، مباحث مرتبط با دخالت‌های سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف در سازوکار این بازار است. روز گذشته برخی از سهامداران در حالی که نسبت به اقدامات اخیر شورای رقابت گلایه می‌کردند، بر این باور بودند که دخالت در بازار می‌تواند پای وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دیگر را نیز برای دخالت در بورس باز کند.
به عنوان مثال در آینده ممکن است وزارت نفت دستورالعملی مبنی بر عدم‌عرضه محصولات پتروشیمی در بورس صادر کند. این موارد موجب هراس سرمایه‌گذاران برای ورود به بورس شده است. ابراهیم سماوی، کارشناس بازار سرمایه، ضمن اشاره به تشدید نااطمینانی در میان سرمایه‌گذاران در مقطع کنونی گفت: بازار با «بیش‌واکنشی سهامداران» نسبت به اخبار داخلی مواجه است. در به وجود آمدن این شرایط دلایل مختلفی وجود دارد. بررسی روند بازار سهام از ابتدای سال نشان می‌دهد فعالان بازار مذکور بارها از سوی سیاستگذار با شوک‌های مختلف مواجه شده‌اند. از تغییرات در نرخ سود سپرده بانکی گرفته تا مباحث مختلف در مورد نرخ خوراک، مالیات، نرخ بهره مالکانه و اخیرا هم اصرار شورای رقابت در مورد عدم‌عرضه خودرو در بورس کالا. این اتفاقات در حالی رخ داده است که سطح تورم نقطه به نقطه همچنان در کانال ۴۰ تا ۵۰درصد در نوسان است؛ با‌این‌حال برخی متولیان امر قصد دارند با دخالت در بازار سهام، بورس را از مسیر افزایشی که در پیش گرفته بود باز دارند.
شواهد امر نیز گویای آن است که در این راه تا حدود زیادی موفق بوده‌اند. در هفته‌های اخیر بحث در مورد عرضه خودرو در بورس کالا مجددا بالا گرفته است. این موضوع برای سهامداران از اهمیت زیادی برخوردار است؛ به همین دلیل در روز شنبه شاهد موج جدیدی از خروج حقیقی‌ها و افزایش نااطمینانی بودیم. او در ادامه عنوان کرد: تحلیل وضعیت کنونی بازار سهام نشان می‌دهد فعالان بورسی با دورنمایی که رصد می‌کنند بیشتر تمایل دارند فروشنده باشند. بورس کانال ۶/ ۱میلیون‌واحدی را از دست داده که این مهم متاثر از نگرانی‌های خاص سرمایه‌گذاران از دورنمای بنگاه‌های اقتصادی است.
به نظر می‌رسد با بی‌اعتمادی شکل‌گرفته در بازار، سرمایه‌گذاران تمایلی به ورود دوباره پول به بازار سهام ندارند. به همین دلیل در کوتاه‌مدت سمت تقاضا همچنان در شرایط شک‌و‌تردید به سر می‌برد. اما ممکن است این وضعیت در میان‌مدت و بلندمدت با تغییراتی روبه‌رو شود. در این میان باید مطرح کرد که بازار از نظر ارزشی چندان در معرض خطر نیست؛ اما تداوم رفت‌و‌برگشت‌های دستورالعمل‌های سیاستگذار در بورس، تاکتیک معاملاتی در این بازار را به چالش خواهد کشید.
منبع : روزنامه دنیای اقتصاد