اهل‌بیت علیهم‌السلام آموزگاران توحید و توکل در جهان هستند زیرا آنان در عمل اهل توکل بوده و در گفتار هم مردم را به توکل دعوت کرده‌‌اند. تبیین آثار و برکات و نتایج توکل در سخنان پیامبر صلی‌الله علیه و آله وسلم و امامان علیهم السلام راهی برای دعوت انسان‌ها به سوی توکل است. امام جواد علیه‌السلام در ارتباط با نتایج توکل فرموده‌اند: «الثِّقَهُ باللّهِ تعالى ثَمَنٌ لِکُلِّ غالٍ، و سُلَّمٌ الى کُلِّ عالٍ» (بحارالانوار، ج ۷۸، ص ۳۶۴). اعتماد به خداوند متعال و تکیه داشتن به او بهای هر چیز ارزشمند، و نردبانی برای رسیدن به هر بلندی و درجه عالی و مقام بالا و سرافرازی است.
انسان‌ها با درک و فهم آثارو نتایج عقاید و اعمال با شوق به آن‌ها روی می‌آورند. در این موعظه امام نهم برکات توکل به خدا آموزش داده شده است. طمانینه و اطمینان به خدا و اعتماد و تکیه به او کارساز و عامل موفقیت و کسب موقعیت‌های گران بها و دستیابی به درجات عالی است. «غالی» در این گفتار امام به معنای گران‌بها و با ارزش و گران قیمت است. برای رسیدن به هر چیز با ارزشی باید متناسب با اهمیت و ارزش و قیمت آن تلاش کرد. به هر چیزی هر اندازه پر قیمت و گران‌بها باشد با ثقه خدای عزوجل و با توکل به او می‌توان رسید. بها و ثمن هر شئ ارزشمند توکل بر خداست.
«توکل» عمل به وظیفه و تکلیف در حد توان و کوشش همه جانبه و برنامه‌ریزی و تدبیر برای موفقیت در کارهاست که همراه با واگذاشتن سر انجام کار خود به خدا و امید به خدا باشد. توکل دست روی دست گذاشتن و تنبلی و کم‌کاری و بی‌حالی نیست. بلکه جهاد و تلاش برای رسیدن به چیز ارزشمند با ایمان به قدرت خدای بزرگ است. بلکه رسیدن به جایگاه بلند و هر مقام عالی و درخشان و تحصیل امتیازات برجسته مادی و معنوی نیازمند به نردبان است. انسان با توکل بر خدا به درجات عالی و شگفت‌انگیز در دنیا و آخرت می‌رسد. در مفهوم «الثِّقَهُ باللّهِ» شناخت و اندیشه و ایمان و آرمان و اراده نهفته است، بنابر این انسان تنها با معرفت وایمان به خدا می‌تواند اهل توکل باشد. امام معصوم در این موعظه اخلاقی همگان را به تکاپو در راه رسیدن به کارهای ارزشمند و درجات عالی دعوت نموده و همچنین راه وصول به موفقیت‌های بزرگ را به جهانیان نشان داده‌اند. انسان مومن تلاشگر با توکل بر خدا،بر تلاشگران بی‌ایمان برتری دارد چون پیروزی و موفقیت او به حکم این حدیث تضمین شده است.
حجت‌الاسلام دکتر محمدرضا جواهری
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد